ADOPCYJNY ALFABET

Kto może być adoptowany?

W Polsce przysposobić można tylko osobę małoletnią i tylko dla jej dobra (art. 114 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Małoletni musi mieć uregulowaną sytuację prawną w taki sposób, alby możliwe było przysposobienie.

Dlatego ośrodki adopcyjne, gdy mają zgłoszone dziecko z uregulowaną sytuacją prawną przed zakwalifikowaniem dziecka do adopcji, muszą jeszcze, w oparciu o wszystkie dokumenty dziecka,  zbadać czy adopcja leży w najlepszym interesie dziecka i czy jest zasadna. Dziecko powinno zostać przygotowane do adopcji oraz mieć możliwość wypowiedzenia się czy chce mieć nową rodziną. Do przysposobienia potrzebna jest zgoda przysposabianego, który ukończył lat trzynaście.

Kto może adoptować?

Według kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 1141 § 1 i 2) przysposobić mogą tylko osoby, które:

1. Mają pełną zdolność do czynności prawnych,
2. Posiadają kwalifikacje osobiste – to ocenia ośrodek w trakcie procedury adopcyjnej
3. Uzyskały opinię kwalifikacyjną ośrodka adopcyjnego oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ten ośrodek.
4. Są w odpowiednim wieku - różnica wieku między rodzicami adopcyjnymi, a przyjętym dzieckiem powinna być naturalna. 

Gdzie?

Prowadzenie procedur przysposobienia oraz przygotowanie osób zgłaszających gotowość do przysposobienia dziecka stanowi wyłączną kompetencję ośrodka adopcyjnego (Zgodnie z art. 154 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej)

Kandydaci mogą zwrócić się do dowolnego, wybranego przez siebie ośrodka adopcyjnego w kraju.

Natomiast przysposobienie dokonuje się na mocy orzeczenia sądu  – Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego – na wniosek przysposabiających.

 Rodzaje przysposobienia

1. przysposobienie pełne - dziecko zostaje w pełni włączone do nowej rodziny. Między nim i jego nowymi rodzicami powstają takie więzy, jakie istnieją w rodzinach biologicznych, zostaje ono również związane z krewnymi adoptujących je osób. W ten sposób dziecko uzyskuje prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych nowych rodziców (m.in. prawo do dziedziczenia, alimentacji).

Relacje prawne łączące dziecko z jego rodziną naturalną ulegają zerwaniu. Wygasają więc także jego prawa i obowiązki względem biologicznych krewnych, jak również tych krewnych wobec niego.

Ten rodzaj adopcji jest orzekany w sytuacji, gdy rodzice biologiczni dziecka zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej.

W wyjątkowych okolicznościach przysposobienie to może być rozwiązane, ale jedynie wtedy, gdy nie ucierpi na tym dobro dziecka.

2. przysposobienie całkowite, określane także, jako pełne nierozwiązywalne. Jego efektem jest powstanie takiej samej relacji prawnej pomiędzy dzieckiem a nowymi rodzicami i ich krewnymi, jak w przypadku adopcji pełnej. Takie przysposobienie nie może jednak zostać rozwiązane. Sąd może je ustanowić w następujących sytuacjach:

- gdy biologiczni rodzice wyrazili zgodę na adopcję swojego dziecka bez wskazania osób przysposabiających (wyrazili tzw. zgodę blankietową – popularnie mówiąc „zrzekli się”)

- gdy rodzice nie żyją

- gdy rodzice są nieznani (pozostawili dziecko w „oknie życia” lub porzucili je)

3. Przysposobienie niepełne Powstające więzi prawne łączą jedynie dziecko i jego nowych rodziców. W tej formie przysposobienia dziecko nadal jest związane z biologicznymi krewnymi, np.: z rodzeństwem, dziadkami czy wujostwem. W praktyce to np. adopcja syna swojej żony. Chłopiec staje się synem męża matki, rodzice nowego ojca mogą stać się emocjonalnie dziadkami dla chłopca, ale prawnie nadal będzie związany ze swoimi dziadkami od ojca biologicznego. Czasami o takim rodzaju mówi się adopcja wewnątrzrodzinna. To przysposobienie, może też zostać rozwiązane pod warunkiem, że nie ucierpi na tym dobro dziecka.

Adopcja ze wskazaniem – kiedy rodzic biologiczny wyraża zgodę na adopcję swojego dziecka wskazując kto ma je przysposobić. Kodeks rodzinny i opiekuńczy dopuszcza możliwość wskazania krewnego lub swojego małżonka.

Adopcja międzynarodowa, zagraniczna  – kiedy ośrodek nie znajduje dla dziecka rodziców wśród swoich kandydatów, ani nie ma możliwości adopcji za pośrednictwem wszystkich ośrodków adopcyjnych w kraju, dziecko może być zgłoszone (jeśli oczywiście jest to zgodne z jego dobrem) do adopcji zagranicznej. Niestety od 2017 adopcja zagraniczna została bardzo ograniczona ( z 280 adopcji w 2017 do 36 w 2018 r, a w 2019 już tylko 14. Tym samym wiele chorych dzieci, z niepełnosprawnościami, które znalazłby dom rodzinny, miłość i właściwą opiekę zagranicą, pozostanie w placówkach lub dps- ach…

Przemieszczeniem poza granice kraju ma miejsce zarówno wtedy, gdy polskie dziecko zostaje przysposobione przez rodzinę innej narodowości, jaki przez Polaków mieszkających zagranicą.

(ML)

Akt urodzenia

Każdy człowiek po urodzeniu ma sporządzany akt urodzenia. Dziecko zgłaszane do adopcji, nawet jako noworodek, również. Jeśli rodzice biologiczni nie zgłoszą dziecka do USC po urodzeniu, to po 3 tygodniach od urodzenia dziecka, Kierownik USC sporządza akt urodzenia na podstawie zgłoszenia ze szpitala. Sam nadaje wówczas dziecku imię. Będzie o tym wzmianka w odpisie zupełnym aktu urodzenia, że imię nadano z urzędu.

Kierownik urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt urodzenia występuje również o nadanie numeru PESEL.

Akt urodzenia zawiera:

1) nazwisko, imię (imiona) dziecka;

2) kraj, datę i miejsce urodzenia dziecka;

3) płeć dziecka;

4) nazwiska, imiona oraz nazwiska rodowe, daty i miejsca urodzenia rodziców dziecka;

5) nazwisko i imię osoby zgłaszającej urodzenie;

6) nazwisko i imię biegłego lub tłumacza, jeżeli brał udział w czynności.

+ ewentualne wzmianki dodatkowe

Jeśli potrzebujemy dokumentu z USC wówczas występujemy o odpis. Odpis może być zupełny lub skrócony.

Odpis zupełny aktu urodzenia stanowi dosłowne powtórzenie treści aktu urodzenia oraz treści dołączonych wzmianek dodatkowych.

Odpis skrócony aktu urodzenia zawiera treść aktu urodzenia uwzględniającą treść dołączonych wzmianek dodatkowych.

Odpis skrócony aktu urodzenia zawiera:

1) nazwisko, imię (imiona) oraz płeć dziecka;

2) kraj, datę i miejsce urodzenia;

3) nazwiska rodowe i imiona rodziców.

A gdy dziecko jest z okienka życia?

Akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców sporządza się na podstawie orzeczenia sądu.  Sędzia ustala dane dotyczące urodzenia dziecka po zasięgnięciu opinii osoby, pod opieką której dziecko się znajduje (np. bierze pod uwagę opinię lekarzy, co do prawdopodobnej daty urodzenia), nadaje dziecku nazwisko i imię oraz określa, jakie imiona rodziców i nazwiska rodowe będą zamieszczone w akcie urodzenia. Nazwisko nadane dziecku zamieszcza się jako nazwisko rodziców. Jako miejsca urodzenia uznaje się miejsce znalezienia dziecka. 

Zmiana aktu urodzenia po adopcji

Po adopcji pełnej i całkowitej zmieniają się pewne dane w akcie urodzenia:

- nazwisko dziecka (na nazwisko rodziców adopcyjnych)

- imię dziecka (jeśli rodzice adopcyjni o to wystąpią)

- rodzice (zamiast biologicznych rodziców będą wpisani adopcyjni)

NIE ZMIENIA SIĘ data i miejsce urodzenia dziecka.

•  W przypadku przysposobienia, na które rodzice dziecka przed sądem wyrazili zgodę bez wskazania osoby przysposabiającego (przysposobienie całkowite), sporządza się dla dziecka nowy akt urodzenia.

• W przypadku przysposobienia pełnego (po pozbawieniu rodziców biologicznych władzy rodzicielskiej) do aktu urodzenia przysposobionego dołącza się wzmiankę dodatkową o przysposobieniu. Czyli – w praktyce - gdy wystąpi się o odpis skrócony aktu urodzenia dziecka – będą tam jego nowe dane i wpisani jego nowi rodzice, ale gdy wystąpi się o odpis zupełny aktu urodzenia – na pierwszej stronie odpisu będą stare dane, a na drugiej wzmianka o wszystkich zmianach, które nastąpiły na skutek przysposobienia.

ALE w przypadku przysposobienia pełnego, na wniosek przysposabiających, sędzia również może wydać postanowienie o wydaniu nowego aktu urodzenia.

Jeżeli w wyniku przysposobienia sporządzono nowy akt urodzenia, to dotychczasowy akt urodzenia dziecka nie podlega ujawnieniu.

Kiedy adoptowany będzie już pełnoletni, może wystąpić do Kierownika USC z wnioskiem – prośbą o wydanie odpisu zupełnego „starego” aktu urodzenia.  

(ML)

Być może biologiczni rodzice będą codziennie myśleć o swoim dziecku, ale wraz z adopcją stracą szansę na obserwowanie zmian w jego rozwoju, ominie ich wspólne świętowanie kolejnych urodzin i rozmowy o sukcesach i niepowodzeniach.

W świetle polskiego prawa dziecko, które nie jest sierotą, może zostać zakwalifikowane do przysposobienia dopiero wówczas, gdy jego biologiczni rodzice zostaną pozbawieni w stosunku do niego władzy rodzicielskiej albo dobrowolnie wyrażą zgodę na jego adopcję (popularnie mówiąc zrzekną się), składając oświadczenie woli w obecności sędziego. Powodów, dla których rodzice podejmują decyzję o zrzeczeniu się swoich praw wobec dziecka, jest bardzo wiele. Najczęściej są one złożone, a decyzja, która z nich wypływa – trudna i bolesna. W sytuacji, gdy ojcostwo nie zostało formalnie ustalone i tym samym w akcie urodzenia dziecka wpisane są tylko dane matki biologicznej, kobieta sama wyraża zgodę na przysposobienie jej dziecka.

Wyjątkową sytuacją jest pozostawienie dziecka w okienku życia, gdy nie ma możliwości, aby ustalić personalia jego rodziców, a imię, nazwisko oraz przybliżona data urodzenia malucha jest określona na mocy postanowienia sądu. Dziecko najprawdopodobniej nigdy nie dowie się, kim byli jego biologiczni rodzice. 

Jeżeli relacja dziecka z rodzicami biologicznymi zostaje przerwana, dlaczego nie można więc po prostu o nich zapomnieć?

Pokusa, aby nie tylko nie mówić, ale również nie myśleć o rodzicach biologicznych adoptowanego dziecka może czasami być bardzo silna. Skoro rodzice adopcyjni kochają przyjęte dziecko, troszczą się o nie, towarzyszą mu każdego dnia i w pełni czują się jego mamą i tatą, to dlaczego istotne jest, aby nie wymazywali z życia swojej rodziny biologicznych rodziców dziecka?

Przede wszystkim dlatego, że stanowią oni naturalny, nieusuwalny element historii życia dziecka i jego korzeni. Pełne przyjęcie dziecka oznacza akceptację całej jego historii, w tym także tego jej fragmentu, który dotyczy rodziców biologicznych.

Dzieci, które zostają przysposobione mając kilka lub kilkanaście lat, najczęściej pamiętają swoich rodziców biologicznych – fakt, że będą o nich wspominać lub za nimi tęsknić, szczególnie na początku pobytu w nowej rodzinie, nie oznacza, że odrzucają rodziców adopcyjnych. Rodzice biologiczni zawsze będą częścią ich życia, nawet jeżeli nigdy już nie będą w nim aktywnie uczestniczyć.

Jeżeli rodzic adopcyjny odczuwa lęk związany z rozmową o rodzicach biologicznych, to dziecku o wiele trudniej będzie poruszyć z nim ten temat, otwarcie zadawać pytania, przyznać, że o nich myśli lub że chce ich odnaleźć. Chęć adoptowanego dziecka do poznania swoich korzeni, w tym do zdobycia wiedzy na temat rodziców biologicznych, jest naturalna. Dlatego też tak ważne jest, aby mogło ono liczyć na zrozumienie i wsparcie, jeżeli będzie odczuwało potrzebę poznania kiedyś tych osób, które dały mu życie.

Ośrodek adopcyjny udziela wsparcia rodzicom biologicznym dzieci, które zostały przysposobione, pomagając ich w radzeniu sobie ze stratą. Kontaktując się z pracownikami ośrodka, zawsze mogą liczyć na wysłuchanie i wsparcie. Rodzice biologiczni często pytają, czy ich dziecko trafiło do kochającej rodziny, w której jest szczęśliwe i bezpieczne. Niektórzy z nich przekazują do ośrodka adopcyjnego listy do swojego dziecka, mając nadzieję, że gdy osiągnie ono pełnoletniość, to będzie chciało je otrzymać i przeczytać.

(AP)

Procedura adopcyjna w ośrodku przebiega pewnymi etapami. Pierwszy to część formalno-diagnostyczna. Jej długość zależy od liczby spotkań ze specjalistami i od ich możliwości czasowych (bo przecież realizują też inne ustawowe zadania), ale przede wszystkim od motywacji kandydatów. Niektórzy już po tygodniu od pierwszego spotkania w ośrodku zjawiają się z kompletem dokumentów i gotowością do kolejnych spotkań. Inni potrzebują jeszcze tygodni czy miesięcy, żeby kontynuować. Tak, w naszym ośrodku, to kandydaci nadają rytm procedurze, a procedura adopcyjna jest procesem. Ośrodek nie może narzucać, naciskać czy pospieszać. Kandydaci sami najlepiej wiedzą, czy już są gotowi, czy to dla nich dobry czas, czy potrzebują jeszcze zastanowienia czy zatrzymania. Z drugiej strony… jeśli nic się nie dzieje, kandydaci nie kontaktują się zbyt długo, ośrodek dzwoni do nich po pół roku zapytać, co się wydarzyło, że nie kontynuują. Dlaczego pół roku?  W Archidiecezjalnym Ośrodku Adopcyjnym w Łodzi, biorąc pod uwagę system naszej pracy i dynamikę procesu, przyjęłyśmy, że pół roku to maksymalny czas, w jakim powinna zamknąć się część diagnostyczna i kandydaci powinni mieć już jasność czy otrzymali wstępną kwalifikację i zaproszenie do szkolenia.

Drugi etap procedury adopcyjnej to obowiązkowe szkolenie dla kandydatów. Obejmuje ono cykl 12 spotkań, co zajmuje ok 3,5 - 4 miesiące. Po tym jeszcze tylko otrzymanie końcowej opinii kwalifikacyjnej.

Jak policzycie, procedura może zamknąć się po kilku miesiącach. W AOA przyjmujemy, że maksymalnie po roku.

Czas procedury liczmy od założenia teczki czyli zarejestrowania kandydatów, którzy złożą podanie do ośrodka o rozpoczęcie procedury wraz z wymaganymi dokumentami.

Czas oczekiwania na dziecko możemy liczyć od samego początku czyli od rozpoczęcia procedury, albo od otrzymania pozytywnej opinii kwalifikacyjnej.

Od czego zatem zależy czas oczekiwania na „ten telefon” już po kwalifikacji?

- od liczby dzieci zgłaszanych do ośrodka z uregulowaną sytuacją prawną

- od tego, jakie to są dzieci – w jakim wieku, z jakimi potrzebami

- od otwartości i gotowości kandydatów na przyjęcie konkretnych dzieci

Pamiętajcie! Ośrodki mają takie dzieci, jakie są do nich zgłoszone, a nie takie, jakie są marzeniem kandydatów. I dla tych dzieci szukamy rodziców, a nie odwrotnie.

Bardziej otwarci kandydaci, u których ośrodek oceni predyspozycje i zasoby na odpowiednie do zaspokojenia potrzeb danego dziecka, mają szansę szybko zostać rodzicami. Ci, którzy są mniej otwarci, mają więcej obaw i oczekiwań, będą czekać dłużej.

Są kandydaci, którzy nie decydują się na przyjęcie dziecka zaproponowanego przez ośrodek i czekają na kolejne.

Tak więc jedni mogą już po roku od złożenia dokumentów zostać rodzicami, inni po 1,5 roku, czasami 2… a czasami dłużej.

CHOROBA SIEROCA

Tak na prawdę nie ma takiej jednostki chorobowej... ale jeszcze do niedawna uczono o niej na studiach psychologicznych i nadal potocznie używa się tego pojęcia do opisu małych dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej. 

Aktualna wiedza związana z neurorozwojem człowieka pokazuje, że objawy "choroby sierocej", to reakcje układu nerwowego i sposoby radzenia sobie z deprywacją więzi i deprywacją bliskości fizycznej. Objawy te diagnozujemy jako traumę porzucenia, traumę relacyjną czy zaburzenia przywiązania. 

Sierota - ktoś, kto nie ma rodziców, kto nie ma opieki od bliskich. Stąd choroba sieroca, to choroba braku miłości, braku bliskości, braku zainteresowania, braku zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa. 

Choroba sieroca przejawia się zaburzeniami lub/i zahamowaniem rozwoju w każdej sferze. Długotrwały brak bliskości fizycznej i emocjonalnej prowadzi do zmian w mózgu, a nawet do śmierci. Przerażające efekty rozłączenia niemowląt od matek można zobaczyć w eksperymencie R. Spitza z 1952 roku. Zaobserwował, że małe dzieci nie przeżyją bez bliskości fizycznej - dotyku, przytulenia, głaskania i całowania: 

Emotional Deprivation in Infancy :: Study by Rene A. Spitz 1952

Choroba sieroca nie dotyczy tylko wychowanków placówek opiekuńczych, ale także może występować u dzieci wychowujących się w rodzinach pełnych i niepełnych, w których rodzice nie potrafią lub nie chcą nawiązać z dzieckiem kontaktu fizycznego i emocjonalnego.  (Prokosz, 2010).

Fazy choroby sierocej:

Faza buntu, protestu – charakteryzuje się tym, że dziecko sprzeciwia się rozstaniu z matką krzykiem i płaczem. Ma nadzieję na kontakt z rodzicem, oczekuje na powrót bliskiej osoby, jest w stanie napięcia i pobudzenia - potrafi nie jeść i nie spać. U starszych dzieci protest ten przybiera formę agresji słownej i fizycznej ( agresja na zewnątrz i autoagresja).

Faza rozpaczy – dziecko w dalszym ciągu odczuwa lęk i zagrożenie, a ponieważ uznało, iż protest jest daremny zastąpiło go rozpaczą. Dziecko takie jest smutne, często płacze, mniej ożywione, apatyczne, po jakimś czasie obojętnieje. 

Faza wyobcowania (zobojętnienia), wyparcia – rozpoznawana jest głownie ze względu na dalsze obojętnienie dziecka, które pozornie jest pogodzone z losem i przystosowane. Sprawia wrażenie zaadaptowanego do nowego otoczenia. W rzeczywistości dziecko jest wycofane, bierne, podporządkowane. W celu obrony przed kolejnymi odrzuceniami unika nowych kontaktów społecznych pomimo ogromnej potrzeby w tym zakresie. Aktywność ulega dalszemu zahamowaniu, pojawiają się zachowania stereotypowe, a także objawy zahamowania rozwoju umysłowego, emocjonalnego, ale i fizycznego.  

Inne charakterystyczne objawy:

• trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego („pusty wzrok”),
• obniżenie lub wzmożenie napięcia mięśniowego,
• obniżona odporność na infekcje,
• niechęć do jedzenia, zaburzenia żołądkowo – jelitowe, wymioty, 
• regresja,
• zachowania stereotypowe (kiwanie się, bujanie, kręcenie głową, bezmyślne stukanie zabawkami, rzucanie przedmiotami),
• „lepkość uczuciowa’, 

Konsekwencje choroby sierocej występują zależnie od wieku dziecka. Są one różnorodnymi zaburzeniami, które utrudniają dziecku funkcjonowanie.
W wieku niemowlęcym (Ciżmowska, 2008) odchylenia od normy dotyczą poniższych sfer:

• Sfera procesów poznawczych: nadpobudliwość psychoruchowa (wpływa na postrzeganie i koncentrację uwagi),
• Sfera procesów percepcyjnych i motorycznych: zaburzone napięcie mięśniowe (zbyt duże lub zbyt małe) prowadzi do opóźnień w uzyskaniu sprawności ruchowej odpowiedniej do wieku,
• Sfera uczuć i kontaktów społecznych: dziecko potrzebuje kontaktu z drugim człowiekiem, w przypadku braku rodzicielki zastąpić ją może wyłącznie stały opiekun. Gdy dla dziecka staje się otoczenie nieprzewidywalne poprzez ciągłą zmianę opiekunów, maluch nie jest w stanie wytworzyć prawdziwej więzi z jedną osobą.

W wieku przedszkolnym najczęstszymi zaburzeniami, które przejawiają dzieci to:

• niedojrzałość emocjonalną;
• problemy w kontakcie uczuciowym;
• samotność, leki i stany depresyjne;
• brak chęci do podejmowania własnych inicjatyw;
• brak zainteresowania otoczeniem, rówieśnikami i osobami dorosłymi;
• labilność emocjonalną;
• bezradność występująca w nowych sytuacjach.

W wieku szkolnym dzieci przejawiają zaburzenia głównie w sferze emocjonalno-motywacyjnej. Do konsekwencji w tym okresie rozwoju można zaliczyć:

• brak integracji zachowań;
• małe zainteresowanie otoczeniem;
• stawianie oporu w sytuacjach nowych i poczucie bezradności;
• duże zainteresowanie obcymi przy braku przywiązania do dotychczasowych opiekunów.

U dzieci nastoletnich występują problemy z koncentracją, wyobraźnią, myśleniem logicznym i abstrakcyjnym, rozumieniem siebie i otoczenia (Prokosz, 2010).

Wiele z tych problemów i zaburzeń można zniwelować i "naprawić" w troskliwym środowisku rodzinnym - zaczynając od wyregulowania układu nerwowego dziecka i odbudowania bazowego zaufania do odrosłych, a następnie przez adekwatną  terapię i stymulacje rozwoju. Potrzeba zrozumienia problemów dziecka, dużo czasu i cierpliwości, a także wsparcia specjalistów. 

Bibliografia:

Ciżmowska J. Szkoła dla rodziców adopcyjnych. Warszawa, 2008. Wydawnictwo Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

Prokosz M Choroba sieroca. Gdańsk 2010. Wydawnictwo Harmonia

(AC, ML)

Chrzest Święty po adopcji. 

Dla rodziców adopcyjnych, to pewnie zaraz po zakończeniu prawnych formalności związanych z uzyskaniem nowego aktu urodzenia dziecka, kolejny niezmiernie ważny moment w ich życiu, a przede wszystkim w życiu dziecka. W przypadku sakramentu chrztu dziecka przysposobionego sprawa jest nieco bardziej skomplikowana aniżeli w przypadku dziecka biologicznego, choć nie zawsze.

Chrzest Święty jest sakramentem, który przyjmuje się tylko raz.

• W większości sytuacji rodzice adopcyjni posiadają jasną wiedzę, że dziecko nie było chrzczone przed przysposobieniem i wówczas formalności związane z sakramentem chrztu są bardzo podobne do tych, jakie dotyczą dziecka biologicznego.
• Czasami jednak ani ośrodek adopcyjny, ani rodzina zastępcza, ani placówka, w której przebywało dziecko nie mają jasnej wiedzy, czy dziecko było ochrzczone w rodzinie biologicznej. Wówczas należy podjąć działania, aby taki fakt ustalić, a jeśli mimo tego nie ma jasności, wówczas proboszcz występuje do Kurii z prośbą o zgodę na udzielenie chrztu warunkowego, w czasie którego kapłan używa formuły „ jeżeli nie byłeś/aś chrzczony/a…”.
• Jeśli rodzice adopcyjni mają pewność, że dziecko było ochrzczone jeszcze przed adopcją, to wówczas możemy mówić o tzw. odnowieniu sakramentu chrztu. Ma ono wówczas znaczenie symboliczne, a w świetle prawa kościelnego nie niesie za sobą żadnych nowych znaczeń i treści.

Rodzice adopcyjni mogą zwrócić się do biskupa diecezjalnego o ustanowienie zastępczych (substytutów) rodziców chrzestnych dla przysposobionego dziecka. Ich imiona i nazwiska wpisuje się do aktu chrztu. Wybór nowych chrzestnych można połączyć z odpowiednio dostosowanym obrzędem liturgicznym odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych i błogosławieństwem dziecka.

Ważną kwestią związaną z sakramentem chrztu jest odnotowanie tego faktu w księgach chrztu. Rada Prawna KEP ustaliła zasady związane ze sporządzaniem i modyfikacją aktu chrztu w sytuacji przysposobienia. Dekret ten obowiązuje od 19 czerwca 2018 roku.

(KPB)

DECYZJA O ADOPCJI

Podjęcie decyzji o przysposobieniu dziecka jest procesem, któremu mogą towarzyszyć różne myśli i emocje. Z pewnością musi to być decyzja bardzo dobrze przemyślana, podjęta wspólnie i zgodnie przez małżonków, ale jednocześnie równie ważne jest, aby kandydaci byli otwarci na przyjęcie różnych emocji, które mogą jej towarzyszyć. Niektóre z nich mogą być trudniejsze do zaakceptowania i przeżycia niż inne, np. złość i rozżalenie, że mimo ogromnego pragnienia, marzenie o byciu rodzicem dotychczas się nie spełniło albo strach przed tym, jak będzie wyglądać rodzicielstwo adopcyjne i z jakimi wyzwaniami będzie się wiązać.

Ważne jest, aby w toku procedury adopcyjnej kandydaci byli gotowi na przyglądanie się podjętej przez siebie decyzji i dopuszczali możliwość jej weryfikacji. Pogłębieniu wiedzy na temat specyfiki rodzicielstwa adopcyjnego oraz szczególnych potrzeb dzieci, które nie mogą dorastać w swoich rodzinach biologicznych, zawsze powinna towarzyszyć refleksja na temat gotowości do przyjęcia dziecka takim, jakie jest. Pragnienia i marzenia kandydatów związane z ich rodzicielstwem nigdy nie mogą przesłaniać potrzeb przyjętych dzieci.

Podjęcie decyzji o adopcji powinno być poprzedzone nie tylko z dogłębnym przemyśleniem tego tematu, ale również prawdziwym przeżyciem straty wynikającej z braku biologicznego potomstwa lub trudności z ponownym zajściem w ciążę. Jest to istotne, ponieważ stwarza szansę na to, że rozpoczęcie procedury adopcyjnej będzie krokiem dojrzałym i wypływającym nie tylko z chęci zaspokojenia własnych pragnień, ale przede wszystkim z otwartości na potrzeby dziecka, które w przyszłości mogłoby zostać przyjęte do rodziny. Nie może być tak, że jeden z małżonków próbuje przekonać lub narzucić swoją decyzję o adopcji drugiemu – oboje muszę czuć się na nią gotowi i pragnąć realizować się w takiej drodze do rodzicielstwa.

Chociaż decyzja o przyjęciu dziecka do rodziny w drodze adopcji musi być suwerenna i podjęta samodzielnie przez kandydatów, nigdy jednak nie zapada ona w zupełnej izolacji. Dobrze jest, jeżeli osoby starające się o przysposobienie dziecka są otwarte na rozmowy z ludźmi, którzy są w ich życiu ważni – rodzicami, rodzeństwem, przyjaciółmi, ponieważ oni również mogą potrzebować czasu albo wsparcia, aby jak najlepiej przygotować się na przyjęcie dziecka jako nowego członka społeczności, którą współtworzą. Dzieląc się wiedzą na temat adopcji, kandydaci mogą pomóc swoim bliskim w zmierzeniu się z różnymi wyobrażeniami na temat przysposobionych dzieci. Dzięki temu mogą przyczyniać się do kreowania postawy bezwarunkowej akceptacji dziecka u osób, które poprzez relacje z rodzicami adopcyjnymi będą obecne także w jego życiu.

(AP)

Kiedy zastanawiasz się czy adopcja jest dla Ciebie...

DIAGNOZA

Diagnoza kandydatów starających się o przysposobienie dziecka jest ważnym elementem procedury adopcyjnej. Jest to proces kilkuetapowy, na który składają się rozmowy z psychologiem i pedagogiem, testy psychologiczne oraz metody kwestionariuszowe. W czasie diagnozy specjaliści pracujący w ośrodku starają się zdobyć jak najwięcej informacji na temat kandydatów; szczególnie istotne jest zweryfikowanie predyspozycji osobowościowych kandydatów, ich indywidualnych zasobów i umiejętności, które mogą okazać się istotne w perspektywie właściwego zaopiekowania się przysposobionym dzieckiem. Proces diagnozy umożliwia również towarzyszenie kandydatom w pogłębianiu przez nich refleksji nad historią ich życia i ich relacjami z osobami bliskimi oraz odczuwanej motywacji, pragnień i obaw związanych z adopcją dziecka.

Diagnoza dziecka. Przed podjęciem decyzji o zakwalifikowaniu do adopcji, każde zgłoszone do ośrodka dziecko z uregulowaną sytuacją prawną umożliwiającą przysposobienie także jest diagnozowane. Diagnoza psychologiczna i pedagogiczna służy ocenie psychoruchowego, umysłowego i emocjonalno-społecznego rozwoju dziecka, pozwala także na określenie przyczyn ewentualnych zaburzeń lub opóźnień rozwojowych oraz możliwości podjęcia terapii. Proces diagnostyczny umożliwia poznanie specyfiki potrzeb dziecka w kontekście prawidłowego doboru rodziny, ma również na celu ocenę możliwości nawiązania przez dziecko więzi emocjonalnej z nowymi opiekunami. 

(AP)

Szukanie najlepszej rodziny dla dziecka opiera się o wiele różnych kryteriów, które obok charakterystyki dziecka i specyfiki jego potrzeb uwzględniają predyspozycje, zasoby, oczekiwania, ale również obawy i ograniczenia potencjalnych rodziców adopcyjnych. Dlatego też tak ważny jest czas potrzebny na poznanie zarówno dziecka, jak i kandydatów. Fundamentem dla dokonania dobrego doboru rodziny do dziecka jest otwartość, szczerość i zaufanie w kontaktach kandydatów z pracownikami ośrodka na każdym etapie procedury.

Ze względu na szczególny charakter dobierania najlepszej rodziny do dziecka, nie istnieje tzw. kolejka adopcyjna. Prowadzona przez ośrodek lista oczekujących ma charakter wyłącznie porządkowy i służy lepszej organizacji pracy pracowników; pozycja kandydatów na owej liście nigdy nie stanowi kryterium doboru i nie wyznacza czasu oczekiwania na propozycję poznania dziecka. Może się zdarzyć, że osoby, które złożyły swoje dokumenty w ośrodku wcześniej, dłużej czekają na swoje dziecko niż osoby, które zrobiły to w późniejszym terminie. Naturalne jest również, że osoby z tej samej grupy szkoleniowej otrzymują propozycję poznania dziecka w różnym czasie. 

Dokonując doboru rodziny do dziecka, ośrodek adopcyjny wydaje właściwy dokument będący formalnym potwierdzeniem podjętej decyzji. Jeżeli kandydaci z jakiegoś powodu nie zdecydują się na przyjęcie zaproponowanego im dziecka, zawsze proszeni są o uzasadnienie swojej decyzji, ponieważ jest to jedna z kluczowych informacji w perspektywie ich dalszej współpracy z ośrodkiem i ewentualnego kolejnego doboru.

(AP)

Zajrzyj do: C jak czas oczekiwania.

DOM DZIECKA to forma instytucjonalnej pieczy zastępczej. Bywa często określana również jako placówka opiekuńczo – wychowawcza typu socjalizacyjnego (zwykle domy dziecka mają również kilka miejsc interwencyjnych). To miejsce, w którym przebywają dzieci zarówno z uregulowaną, jak i nieuregulowaną sytuacją prawną. Umieszczane są w nich małoletnie dzieci, których potrzeby nie mogą być we właściwy sposób zaspakajane przez rodziców biologicznych. Dzieci w placówce mogą przebywać do pełnoletności lub dopóki uczą się lub studiują. 

Dom Dziecka:

1) zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby, w szczególności emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne;
2) realizuje przygotowany we współpracy z asystentem rodziny plan pomocy dziecku;
3) umożliwia kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej;
4) podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny;
5) zapewnia dziecku dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych;
6) obejmuje dziecko działaniami terapeutycznymi;
7) zapewnia korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych.

Zgodnie z Ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej od 1 stycznia 2020 r. dzieci poniżej 10 roku życia nie powinny być umieszczane w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Ze względu jednak na dużą liczbę dzieci i brak rodzin zastępczych, niestety małe dzieci również trafiają do placówek, zwłaszcza gdy są umieszczane wraz ze starszym rodzeństwem. W Łodzi, ze względu na ogromne potrzeby zabezpieczenia maluchów odbieranych z interwencji, istnieje niestety nawet Dom Dziecka dla Małych Dzieci (90 miejsc - na koniec marca 2020 r. było 96 podopiecznych), gdzie trafiają niemowlęta i małe dzieci.  

Do końca 2020 roku w domu dziecka może być maksymalnie 30 wychowanków, a od 2 stycznia 2021 r. tylko 14. 

Dom Dziecka to miejsce, z którego dzieci z uregulowaną sytuacją prawną zgłaszane są do adopcji i w którym dochodzi do zapoznania kandydatów z dzieckiem. 

(KPB, ML)

Taką perspektywę przekazujemy od samego początku kandydatom, jako że dziecko jest małe, bezbronne i bezradne (nawet to nastoletnie), natomiast kandydaci, będąc dorosłymi i dojrzałymi ludźmi, są w stanie sięgnąć po wsparcie, znaleźć informacje i sposoby działania, aby zaspokoić potrzeby swoje, ale i innych osób.

Procedura przysposobienia toczy się dwutorowo - jedna droga prowadzi kandydatów na rodziców adopcyjnych, a druga dziecko, które potrzebuje nowych opiekunów i nowego domu. W pewnym momencie te dwie drogi spotykają się i łączą.

Droga dziecka do adopcji zaczyna się w momencie, gdy traci ono pierwotną rodzinę. Może się to stać poprzez śmierć rodziców, ale częściej w naszych realiach rodzice nie mogą odpowiednio zająć się dzieckiem - wówczas decydują się wyrazić zgodę na przysposobienie dziecka przed Sądem lub zostają pozbawieni władzy rodzicielskiej przez Sąd. W trakcie podejmowania tych decyzji i trwania procedur, dziecko trafia do pieczy zastępczej - rodzinnej lub instytucjonalnej, gdzie ma zapewnioną opiekę na czas regulacji jego sytuacji prawnej. (Do pieczy trafiają dzieci z nieuregulowaną sytuacją prawną, także na czas pracy z rodzicami biologicznymi; mogą więc powrócić do swojej rodziny naturalnej, jeśli sytuacja na to pozwoli.) To, co nazywamy uregulowaną sytuacją prawną oznacza w praktyce, że rodzice dziecka nie mają już wobec niego władzy rodzicielskiej i nie sprawują opieki; dla dziecka zostaje ustanowiony opiekun prawny, a dziecko zostaje zgłoszone do ośrodka adopcyjnego w celu kwalifikacji do adopcji i ewentualnego poszukiwania dla niego rodziny adopcyjnej. Nie każde dziecko zgłoszone do ośrodka otrzymuje kwalifikację do przysposobienia - decyduje o tym komisja kwalifikacyjna, na podstawie zebranych informacji i dokumentów, przeprowadzonych badań, kierując się dobrem dziecka. Czasami dziecko zostaje w rodzinie zastępczej, najczęściej spokrewnionej, z która nawiązało silne więzi. Czasami nastolatek, po trudnych doświadczeniach, boi się kolejnego odrzucenia, nie chce już zaufać kolejnym dorosłym i nie wyraża zgody na przysposobienie. Jeśli podjęta zostaje decyzja o kwalifikacji dziecka do przysposobienia, w oparciu o informacje uzyskane o dziecku, jego potrzebach i możliwościach nawiązania więzi, pracownicy ośrodka adopcyjnego poszukują kandydatów na rodzinę adopcyjną - spośród zakwalifikowanych kandydatów w swoim ośrodku, a w razie braku takich - wśród kandydatów w innych ośrodkach adopcyjnych. 

Poznanie dziecka z kandydatami odbywa się zazwyczaj w miejscu, gdzie dziecko przebywa, w obecności dotychczasowych opiekunów, aby zapewnić dziecku największe poczucie bezpieczeństwa. Dla małych dzieci pierwsze odwiedziny kandydatów są zazwyczaj mało inwazyjne, świadomie nie są w stanie zdać sobie sprawy z wagi tego wydarzenia, odczuwają jednak emocje otaczających je osób, a emocje towarzyszące zapoznaniu są zazwyczaj intensywne. Starsze dzieci są stopniowo przygotowywane do naturalnego nawiązania relacji z nowymi osobami, a także zależnie od sytuacji i adekwatnie do możliwości i potrzeb dziecka, informowane o przebiegu procedur. Na tym etapie bardzo istotne jest bezpieczne i spokojne przeprowadzenie dziecka od więzi z dotychczasowymi opiekunami (o ile ją nawiązało) do więzi z rodzicami adopcyjnymi; jeśli dziecko nie przebywa pod opieką osób, z którymi ma bliską więź, istotne jest zadbanie o nakierowanie go na relację z nowymi rodzicami i zadbanie przeżycie straty.

Poznanie lub antycypowanie oraz przyjęcie perspektywy dziecka, właściwe rozpoznawanie i odpowiadanie na jego prawdziwe potrzeby (responsywność), uwzględnianie, dostrzeganie i okazywanie szacunku stanowią niezbędne podstawy zadbania o prawdziwe dobro dziecka. Dziecko przysposobione, poza “zwykłymi” - rozwojowymi potrzebami, ma potrzeby i trudności wynikające z historii jego życia, odrzucenia przez rodziców biologicznych, często może mierzyć się z traumatycznymi doświadczeniami. Kształtowanie się jego tożsamości przebiega z uwzględnieniem historii życia, nigdy w oderwaniu od niej; tak istotna jest jawność adopcji wobec dziecka, aby mogło uzyskać ono prawdziwe i jak najpełniejsze informacje o swojej przeszłości i zintegrować, przy wsparciu swoich rodziców, wiedzę o sobie. 

Jeszcze raz warto powtórzyć, że ośrodki adopcyjne szukają rodziny dla dziecka, nie dziecka dla rodziny. to odwrócenie perspektywy jest istotne dla zrozumienia procesów i wielu działań, potrzebne kandydatom dla uporządkowania ich motywacji i oczekiwań oraz niezbędne dla prawidłowego doboru rodziny dla dziecka. Często zadawane pytanie o wiek dziecka do adopcji i oczekiwania kandydatów z tym wiekiem związane mają często u podstaw przekonanie niestety odwrotne - że to dla rodziny szukane jest dziecko. 

Adoptować można dziecko w każdym wieku, do momentu uzyskania przez nie pełnoletniości (liczy się data złożenia wniosku o przysposobienie do sądu). Do adopcji zgłaszane są dzieci w każdym wieku i dla tych właśnie dzieci poszukiwani są rodzice. Opuszczone czy osierocone dziecko w każdym wieku pragnie i potrzebuje bliskości, bycia uznanym i ważnym, bycia akceptowanym i wspieranym Dlatego tak bardzo zależy nam na świadomości kandydatów i wszystkich współpracujących przy przysposobieniu, że to nie dziecko ma pasować do rodziny, ale rodzice mają otworzyć się na dziecko, jego historię i potrzeby, często rezygnując lub zmieniając swoje oczekiwania. Dzieje się to w powolnym, stopniowym procesie, który wymaga czasu; nie każdy rodzic pasuje też do każdego dziecka i nie każde dziecko może trafić do każdej rodziny. Otwartość i gotowość na przyjęcie konkretnego dziecka kształtuje się bardzo indywidualnie w każdej parze małżeńskiej. 

Dotyczy to także przyjęcia więcej niż jednego dziecka - na raz lub w odstępie czasowym. Możliwa jest bowiem adopcja rodzeństwa. Zasadniczo dla rodzeństwa (dwojga lub więcej dzieci) poszukiwana jest rodzina, która będzie mogła przyjąć wszystkie dzieci. W bardzo wyjątkowych przypadkach, gdy nie ma więzi między dziećmi, nie znają się one i nie można znaleźć wspólnego domu, rozważana jest decyzja o rozdzieleniu rodzeństwa. Podobnie dzieje się, gdy zgłaszany jest brat lub siostra już adoptowanego dziecka - rodzina, która przysposobiła rodzeństwo jest informowany o możliwości przyjęcia kolejnego dziecka. Jeśli dziecka nie udaje się dołączyć do adoptowanego już rodzeństwa, poszukiwany jest dla niego nowy dom. W każdym przypadku braku połączenia rodzeństwa w jednej rodzinie, podejmowane są starania o to, by dzieci mogły mieć wiedzę o sobie i kontakt, jeśli będą na to gotowe, także zanim osiągną pełnoletniość.

Każde dziecko to odrębna osoba, indywidualna historia, dlatego tak ważne jest dobre przygotowanie kandydatów na rodziców, także pod kątem przyjęcia dziecka w wieku starszym, niż stereotypowo uważa się za “dobre dla udanej adopcji”, rodzeństwa czy też dziecka z cięższymi chorobami czy trudnościami rozwojowymi. Bycie rodzicem nigdy nie jest działaniem dla zaspokojenia swoich ambicji czy przyjemności, a przyjmując dziecko porzucone tym bardziej należy liczyć się z możliwościami pojawienia się trudności, deficytów, skutków traumatycznych przeżyć, które nie muszą zniknąć po adopcji. Otwartość na dziecko takim, jakie ono jest, budowanie w sobie przestrzeni bezwarunkowej akceptacji pomaga w budowaniu więzi i wspieraniu młodego człowieka w jego życiu.

(PK)

DZIADKOWIE ADOPCYJNI

Dzięki adopcji dziecko zyskuje nie tylko rodziców, ale staje się pełnoprawnym członkiem całej rodziny. Miłość, zrozumienie, otwartość i bezwarunkowa akceptacja ze strony dziadków adopcyjnych będą istotne w życiu dziecka, ponieważ przyczynią się do budowania jego poczucia przynależności do nowej rodziny. Dlatego też informacja o podjęciu decyzji o przysposobieniu nie powinna spadać na przyszłych dziadków nagle. Oni również mają prawo odpowiednio przygotować się na przyjęcie przyszłego wnuka. Czasami potrzebują także czasu, by przeżyć własną stratę związaną z faktem, że nie zostaną biologicznymi dziadkami. Kandydaci oczekują od swoich rodziców, że po pojawieniu się w rodzinie przysposobionego dziecka, będzie ono traktowane na równi z innymi wnukami, a oni sami będą mogli korzystać ze wsparcia i doświadczenia rodzicielskiego swoich bliskich.

Archidiecezjalny Ośrodek Adopcyjny w Łodzi wspiera przyszłych dziadków w przygotowaniu się do pełnienia tej roli poprzez organizowanie dla nich specjalnych warsztatów pt. "Babcia i dziadek blisko wnuka. Dobrze widzi się tylko sercem". Rodzice kandydatów mają w czasie takiego spotkania możliwość pogłębić swoją wiedzę na temat najważniejszych zagadnień dotyczących przysposobienia oraz porozmawiać o swoich nadziejach i ewentualnych obawach. Jest to także szansa na podzielenie się pomysłami na to, jak dziadkowie mogą wspierać swoje dzieci w roli rodziców adopcyjnych.

(AP)

FASD (Fetal Alcohol Spectrum Disorder)– spektrum płodowych zaburzeń poalkoholowych.

Określenie mówiące o szerokim zakresie skutków, jakie mogą wystąpić u dzieci, które były narażone na prenatalną ekspozycję na alkohol. Skutki te dotyczą zarówno uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, jak również zaburzeń rozwoju fizycznego, umysłowego, zaburzeń zachowania oraz trudności związanych z uczeniem się.

FASD obejmuje takie zespoły jak:

FAS – pełnoobjawowy zespół alkoholowy,

pFAS – częściowy płodowy zespół alkoholowy,

ARND – neurorozwojowe zaburzenia zależne od alkoholu,

ARBD – wady wrodzone spowodowane alkoholem.

FAS jest terminem klinicznym. W klasyfikacji ICD–10 ma przypisany symbol Q.86.0. i  charakteryzuje się występowaniem następujących cech:

– pre- lub postnatalnym niedoborem wzrostu i wagi,

– specyficznymi anomaliami w budowie twarzy (dysmorfiami twarzy):

• wydłużeniem i spłyceniem rynienki podnosowej,
• zwężeniem górnej czerwieni wargowej,
• brakiem „łuku Kupidyna”,
• skróceniem szpar powiekowych, opadającymi powiekami, fałdami nakątnymi,
• małożuchwiem,
• krótkim zadartym nosem,
• uszami osadzonymi poniżej linii nosa,  

– uszkodzeniem/zaburzeniem czynności ośrodkowego układu nerwowego (OUN).

Nie wszystkie dzieci narażone na prenatalną ekspozycję na alkohol cierpią na FAS. Ryzyko wystąpienia FASD zależy od kilku czynników: od częstości picia i ilości alkoholu wypitego przez matkę w czasie ciąży oraz od okresu ciąży w jakim matka piła alkohol. Należy jednak podkreślić, że do dziś nie określono dawki alkoholu wypijanego przez matkę w czasie ciąży, która byłaby bezpieczna dla dziecka.

FASD całkowicie można zapobiec poprzez abstynencję w czasie ciąży!

Zaburzenia w funkcjonowaniu dziecka, które było narażone na prenatalną ekspozycję na alkohol, można podzielić na zaburzenia pierwotne i wtórne. Zaburzenia pierwotne wynikają z uszkodzenia mózgu, z kolei zaburzenia wtórne są skutkiem niewłaściwej opieki nad dzieckiem oraz niewłaściwego rozpoznania istoty jego problemów. Zaburzenia pierwotne zależą od dawki alkoholu wypijanego przez matkę w ciąży, częstotliwości picia, okresu ciąży, predyspozycji osobniczych, wieku i stanu zdrowia matki, jakości i sposobu odżywiania, występowania dodatkowych uzależnień. Do czynników, które chronią dzieci z FASD przed zaburzeniami wtórnymi należy rozpoznanie FASD przed 5 rokiem życia, życie w stabilnym i zaspokajającym potrzeby dziecka środowisku rodzinnym, stałość i przewidywalność środowiska, życie rodzinne pozbawione przemocy, dostęp do fachowej pomocy. Głównym celem terapii dziecka z FASD jest zapobieganie wystąpieniu zaburzeń wtórnych.

FASD jest specyficznym rodzajem trudności dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej, w tym w rodzinach adopcyjnych, co nie oznacza, że dzieci te nie wychowują się również w rodzinach biologicznych.

Ośrodki adopcyjne nigdy nie mają pewności, czy w czasie ciąży matka nie spożywała alkoholu. Kandydaci na rodziców adopcyjnych powinni mieć świadomość istnienie ryzyka poalkoholowych zaburzeń u dziecka. Z FASD nie da się dziecka wyleczyć. Warto jednak pamiętać o tym, że dzieci z FASD mają swój potencjał rozwojowy, a wczesna diagnoza, terapia i przede wszystkim bezpieczna więź z opiekunami są czynnikami chroniącymi ich rozwój.

Obecnie w Polsce istnieje wiele specjalistycznych miejsc, w których opiekunowie dzieci narażonych na działanie alkoholu w okresie prenatalnym mogą szukać pomocy i wsparcia.

W Łodzi od marca 2018 roku działa Regionalny Punkt Diagnozy i Terapii FASD

gdzie bezpłatną pomoc mogą znaleźć opiekunowie dzieci z terenu województwa łódzkiego.

(KPB)

Polecane strony:

Ciąża bez alkoholu

FASD – Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych

Fundacja  FASTRYGA

Materiały o FASD, które powstały w ramach projektów z Narodowego Funduszu Zdrowia:

Filmy o adopcji, podobnie jak książki, mogą być pomocą w zrozumieniu istoty przysposobienia, przybliżeniem konkretnych zagadnień, mogą pobudzić do refleksji i stanowić temat do dyskusji. Oczywiście filmy fabularne to rodzaj sztuki, nie zawsze pokazują prawdę i rzeczywistość, czasami zmieniają fakty, koloryzują czy upraszczają. 

Filmy i bajki dla dzieci z wątkiem adopcyjnym mogą zainicjować rozmowy o adopcji z adoptowanym dzieckiem. Zawsze jednak należy pamiętać o towarzyszeniu dziecku w oglądaniu filmów, wyjaśnianiu i wspieraniu jeśli pojawią się trudne emocje. 

Listę filmów fabularnych znajdziecie w zakładce POLECAMY

Warto również sięgać po filmy dokumentalne i reportaże:

Tryptyk o adopcji polskiego rodzeństwa przez rodzinę ze Stanów Zjednoczonych

1. Tata, I love you 1999

2. Dom nad Missisipi 2005

3. Obietnica dzieciństwa 2013

Formalności, które winni spełnić kandydaci chcący rozpocząć przygotowywanie się do przysposobienia dziecka, zostały uregulowane przepisami Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która weszła w życie w 2012 roku.

Przed zgłoszeniem się do ośrodka, kandydaci muszą zgromadzić odpowiednie dokumenty potwierdzające m.in. ich stan cywilny, stan zdrowia, niekaralność oraz źródło i wysokość dochodów. W ramach diagnozy pedagogicznej, psychologicznej oraz w trakcie wizyty w miejscu zamieszkania kandydatów (wywiadu adopcyjnego), pracownicy ośrodka weryfikują przedstawione w zaświadczeniach i oświadczeniach informacje, uzupełniając je o te, które są szczególnie istotne w perspektywie przyjęcia i zaopiekowania się opuszczonym dzieckiem.

Osoby zgłaszające się do ośrodka często pytają, czy brak domu z ogródkiem, kredyt w banku albo przebyta choroba są przeszkodą do przysposobienia dziecka. Ośrodek zawsze dokładnie rozważa wszelkie aspekty sytuacji życiowej, zdrowotnej, zawodowej i finansowej kandydatów i do każdej sprawy podchodzi w sposób indywidualny, dlatego też nie jest możliwe stworzenie sztywnych kryteriów dotyczących np. wysokości dochodów albo metrażu mieszkania. Ogromny dom albo liczne lokaty kapitałowe z pewnością nie są niezbędne dla starania się o adopcję.

Po zakończeniu etapu diagnostycznego i uzyskaniu pozytywnej wstępnej oceny Komisji Kwalifikacyjnej, kolejnym formalnym etapem procedury adopcyjnej jest udział kandydatów w szkoleniu. Pracownicy, którzy prowadzą szkolenie dla osób oczekujących w ośrodku, muszą posiadać odpowiednie uprawnienia do korzystania z zatwierdzonego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej programu szkoleniowego. Archidiecezjalny Ośrodek Adopcyjny, dbając o jak najwyższą jakość organizowanych przez siebie warsztatów dla kandydatów, od lat wykorzystuje do szkolenia swój autorski program.

Po pozytywnym ukończeniu szkolenia, kandydaci po raz kolejny przedstawiani są na Komisji Kwalifikacyjnej, gdyż dopiero ona, w świetle prawa, ma możliwość wydania opinii kwalifikacyjnej umożliwiającej zaproponowanie oczekującemu małżeństwu poznania dziecka.

Realizując zadania wynikające z zapisów ustawy, ośrodek współpracuje z różnymi osobami i instytucjami. Jest to szczególnie widoczne przy zgłaszaniu do ośrodka informacji o dziecku z uregulowaną sytuacją prawną. Wówczas również muszą zostać spełnione określone kwestie formalne dotyczące wymogów związanych z gromadzoną dokumentacją oraz terminami regulującymi prowadzenie procedury.

Aby można było dokonać doboru rodziny do dziecka, uprzednio ośrodek musi wydać potwierdzoną stosownym dokumentem decyzję o zakwalifikowaniu małoletniego do adopcji. Jeżeli wcześniej zostało przysposobione rodzeństwo zakwalifikowanego dziecka, ośrodek ma ustawowy obowiązek poinformowania rodziny adopcyjnej o możliwości przyjęcia biologicznego brata lub siostry ich dziecka. W przypadku, gdy w określonym czasie nie uda się dokonać doboru rodziny właściwej ze względu na potrzeby dziecka, ośrodek przekazuje wszystkie zgromadzone informacje o zakwalifikowanym małoletnim do właściwego banku danych o dzieciach celem poszukiwania kandydatów na rodziców adopcyjnych na terenie całego kraju.

Na każdym etapie swojej pracy, ośrodek adopcyjny kieruje się wymogami określonymi w odpowiednich przepisach prawa. Dlatego też poszczególne elementy procedury diagnostycznej mają podobny przebieg we wszystkich ośrodkach adopcyjnych w Polsce, szkolenie dla kandydatów taki sam zakres tematyczny.

Należy jednak pamiętać, że spełnienie wymogów formalnych przez kandydatów nie jest jedynym warunkiem branym pod uwagę w całym procesie kwalifikacji ich na rodziców adopcyjnych. Bez wątpienia równie ważne są ich motywacje oraz predyspozycje do pełnienia roli rodzica adopcyjnego oraz otwartość na dziecko, zrozumienie jego potrzeb oraz gotowość i zdolność do ich właściwego zaspokajania.

Zapraszamy do zapoznania się z informacjami:

Dla kandydatów do przysposobienia, gdzie znajdują się informacje o wymaganych dokumentach i procedurze w naszym ośrodku.

i w Adopcyjnym alfabecie:

C jak czas oczekiwania

D jak diagnoza

D jak dobór rodziny do dziecka

(AP)

Rodzice adopcyjni, ale także kandydaci, doświadczają nieraz, że to, co staje się ich udziałem w procesie adopcyjnym, nie zawsze jest rozumiane przez ich bliskich, przyjaciół. Dlatego też, mimo szczerych chęci otoczenia, osoby, które przygotowują się do zostania rodzicami adopcyjnymi lub już nimi są, nie otrzymują takiego wsparcia, jak potrzebują.

Pierwszą grupą wsparcia dla przyszłych rodziców często bywa grupa warsztatowa zawiązana w ramach szkolenia. Dla niejednej osoby uczestnictwo w szkoleniu jest momentem zaskoczenia, że nie jest ze swoją historią, uczuciami i myślami sama, że inni “też tak mają”, że “jest nas więcej”. Po zakończeniu procedury w ośrodku, często dalej stanowią dla siebie nieformalną grupę wsparcia, nawiązują przyjaźnie, dzielą wspólne doświadczenie adopcyjnego rodzicielstwa. Bywały w historii ośrodka grupy szkoleniowe, w których powstały tak bliskie relacje, że uczestnicy zostawali wzajemnie chrzestnymi dla adoptowanych dzieci. 

Jako kontynuacja tej formy wsparcia i relacji, pojawiają się spotkania grupowe dla rodziców i kandydatów. Mogą one przybierać różne formy - mieszane dla kandydatów i rodziców, dla rodziców dzieci w różnym wieku, cykliczne spotkania tematyczne.

Grupa wsparcia może mieć charakter zamknięty (kiedy te same osoby spotykają się przez cały czas jej trwania i nikt nie może dołączyć), jak i otwarty (wówczas na każde spotkanie może przyjść ktoś nowy).

Spotkania prowadzi w Ośrodku Adopcyjnym zazwyczaj pracownik Ośrodka, ale mogą pojawić się również grupy wsparcia zainicjowane przez samych rodziców. Prowadzący jest przede wszystkim osobą nadającą pewne ramy organizacyjne, strzegącą wzajemnego szacunku uczestników oraz kilku zasad, które mają zapewnić komfort uczestnikom, reszta należy do uczestników.

W trakcie grupy wsparcia ważne są:

• dyskrecja,
• mówienie we własnym imieniu i szczerze, ale jednocześnie dobrowolnie,
• słuchanie i obdarzanie empatią mówiącego,  
• powstrzymanie się od doradzania i pouczania się wzajemnie

Grupa wsparcia nie jest grupą terapeutyczną, choć udział w niej może kogoś skłonić do sięgnięcia także po terapię. Grupa wsparcia nie ma na celu doradzania, choć dzielenie się własnym doświadczeniem może pomóc komuś znaleźć inspirację do znalezienia rozwiązań we własnej sytuacji. 

W naszym Ośrodku od przeszło 3 lat istnieje grupa wsparcia na FB, a od prawie 2 lat organizowane są spotkania Grupy Wsparcia dla Rodziców Adopcyjnych, przeciętnie raz na miesiąc. Informacje o nich pojawiają się na naszej stronie internetowej. W czasie spotkania rodzice rozmawiają o:

• rozwoju dzieci,
• wychowaniu,
• adopcji,
• o swoich emocjach,
• o emocjach dzieci,
• i o czym tylko chcą i potrzebują

Jesteśmy też otwarci na potrzeby i sugestie.

Grupa wsparcia nie jest jedynym narzędziem, po które mogą sięgnąć rodzice adopcyjni czy kandydaci, ale na pewno jest narzędziem, które warto wypróbować.

 (PK)

Pojawiająca się czasem pokusa zatajenia trudnych informacji, uchronienia dziecka przed smutkiem, żalem, rozczarowaniem związanym z jego sytuacją lub przeszłością, czy uniemożliwienie kontaktu z członkami rodziny biologicznej, nie służy dobru dziecka, choć zwykle jest nim uzasadniana. W rzeczywistości za brakiem dbałości o tworzenie historii dziecka stoją także lęki i obawy, nieprawdziwe informacje, lenistwo. Tak, tworzenie historii dziecka - bo nie ma to być tylko bierne zachowanie śladów, ale powinno to być czynne, świadome i intencjonalne działanie wszystkich osób, które troszczą się o dobro dziecka. Pracownicy Ośrodka, do którego zgłoszono dziecko, we współpracy z pracownikami placówki lub rodzicami zastępczymi, którzy opiekowali się dzieckiem w okresie przejściowym oraz z innymi osobami, mającymi kontakt z dzieckiem i jego rodziną biologiczną, gromadzą wszystkie możliwe informacje dotyczące dziecka, jego stanu zdrowia, sytuacji prawnej, sytuacji rodzinnej, wydarzeń z życia dziecka, jego rodzeństwa i rodziców, dziadków, które miały wpływ na życie dziecka lub mogą mieć znaczenie w przyszłości. Informacje te, zgromadzone w karcie dziecka i jego dokumentacji, są przekazywane kandydatom, którzy chcą zostać rodzicami tego dziecka. 

Jednak wszyscy opiekunowie dziecka w pieczy zastępczej powinni mieć na uwadze zadbanie o pamiątki i utrwalenie dziecięcej historii, ale także tworzenie pamiątek, które pomogą w budowaniu obrazu przeszłości. W każdym miejscu - czy to w placówce czy w rodzinie zastępczej wychowawcy i opiekunowie powinni:

• dbać o to, z czym przyszło dziecko, nie wyrzucać żadnych należących do niego przedmiotów; mogą to być jedyne pamiątki po rodzicach biologicznych;
• z tych przedmiotów, jak i na bieżąco mogą stworzyć np. pudełko pamiątek, wspomnień;
• w miarę możliwości i kontaktów z bliższą i dalszą rodziną biologiczną dziecka stale zbierać informacje o dziecku i jego rodzinie;
• dbać o tworzenie historii i upamiętnianie bieżących ważnych wydarzeń - robienie zdjęć, filmów, zbieranie ważnych drobiazgów, zapisywanie wydarzeń, dat, informacji, 
• przechowywanie ważnych dla dziecka rzeczy - zdjęć, ubrań, maskotek, książek i innych;
• zapisywanie wydarzeń np. w formie kalendarza czy pamiętnika; być może to będą jedyne wspomnienia dziecka, zwłaszcza jeśli niewiele uda się dowiedzieć o jego wcześniejszych losach.

Osoby ważne dla dziecka, z którymi jest możliwy kontakt mogą zostawić dla niego zdjęcie z dedykacją, liścik, jakieś zapisane wspomnienie.

Także w przypadku adopcji po zrzeczeniu matki biologiczne (bądź rodzice) zachęcani są do napisania do dziecka listu, pozostawienia zdjęcia czy innego rodzaju pamiątki.

Wszystkie te przedmioty i informacje powinny podążać za dzieckiem, jeśli zmienia ono miejsca pobytu, finalnie trafiając do rodziny, która przysposabia dziecko. To do rodziców adopcyjnych należy ostatecznie dbanie o przyjęta z dzieckiem jego historię życia, pielęgnowanie wspomnień i postaw wobec przeszłości dziecka, zachowanie ważnych informacji przedmiotów lub wiedzy, gdzie one się znajdują, a także upamiętnianie ważnych wydarzeń i znaczących osób z życia dziecka i rodziny po adopcji. Rodzice adopcyjni mogą tworzyć dla dziecka min.:

• pudełka wspomnień;
• albumu ze zdjęciami i kroniki życia;
• drzewo genealogiczne;
• miejsca, gdzie przechowywane będą przedmioty z przeszłości, tak, aby wraz z dzieckiem po nie sięgać;
• odwiedzać w miarę możliwości miejsca i osoby ważne dla dziecka.

Jeśli dziecko trafia do rodziny adopcyjnej bez ważnych informacji czy pamiątek, przed rodzicami stoi trudne i ważne zadanie odszukania i odbudowania, na ile będą mogli, historii dziecka. Mają wspierać dziecko w odkrywaniu jego tożsamości. Proces ten powinien przebiegać w prawdzie i na miarę wiedzy rodziców. Ważne jest, aby rodzina adopcyjna była także gotowa na szukanie razem z dzieckiem źródeł informacji o jego korzeniach i historii życia i odkrywanie tego, co zapomniane. Pomoc ta, uwzględniająca możliwości dziecka na danym etapie jego rozwoju, jest niezwykle istotna dla tożsamości dziecka. Środki używane przez rodziców adopcyjnych będą oczywiście zależne od wieku, w jakim dziecko zostaje przyjęte  do rodziny - z innego miejsca zaczynają rodzice niemowlęcia, z innego kilku czy kilkunastolatka. Będą też ewaluować z czasem i wraz z potrzebami dziecka. Trzeba być także wyczulonym, aby pojawiającą się czasem okresowo niechęcią dziecka czy brakiem zainteresowania swoją historią nie usprawiedliwiać zaniechania w tej kwestii płynącego z lekceważenia czy obaw.

RODZICE

Historia życia rodziców adopcyjnych także odgrywa ważną rolę w przysposobieniu. Kandydaci w trakcie przygotowań do adopcji są zapraszani do przyjrzenia się swojej historii życia, rodzinie pochodzenia, relacjom w rodzinie, swoim wyborom i przekonaniom, uczuciom i myślom dotyczącym przeszłości, swojej tożsamości i temu, jak się ona kształtowała. Świadomość drogi, jaka jest za nimi oraz jej konsekwencji dla relacji z dzieckiem jest istotna w nawiązywaniu więzi. W dzieciństwie bowiem kształtują się podstawy stylu przywiązania, hierarchii wartości, reakcji związanych z samoregulacją i wzorce zachowań. Poznanie ich przez kandydatów i wspierających ich specjalistów z Ośrodka może pomóc wzmacniać te służące więzi i relacji z dzieckiem oraz modyfikować te, które nie są przydatne na drodze rodzicielstwa.

Więcej na ten temat znaleźć można w książkach:

“Świadome rodzicielstwo” M. Hartzel, D. Siegel 

“Potęga obecności” D. Siegel, T. Bryson.

Instytucjonalna piecza zastępcza, zgodnie z Ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest sprawowana w następujących formach:

1) placówki opiekuńczo-wychowawczej:

- typu socjalizacyjnego (znany jako dom dziecka)

- typu interwencyjnego (pogotowie opiekuńcze + ewentualnie kilka miejsc w domach dziecka)

- typu specjalistyczno – terapeutycznego (np. w Łodzi "Anielisko" prowadzone przez Stowarzyszenie Mocni w Duchu)

- typu rodzinnego (podobne do rodzinnych domów dziecka, ale jednak placówki)

2) regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej (w Łodzi takiej nie ma)

3) interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego (w Łodzi Tuli- Luli)

W placówkach opiekuńczo -wychowawczych może przebywać jednocześnie 30 dzieci, a od 2 stycznia 2021 r. będzie mogło tylko 14 dzieci. Do tych placówek mogą być kierowane dzieci powyżej 10 roku życia.

W interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym mogą przebywać dzieci do ukończenia 1 roku życia i może ich być jednocześnie 20ro. 

Aktualne informacje o działających na terenie Łodzi i województwa placówkach, w tym o liczbie wychowanków i wolnych miejscach, znajdują się na stronie Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego:

 Rejestr wolnych miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych i interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych

Obecnie w województwie łódzkim jest 70 placówek.

W Polsce, jak wynika z informacji Rady Ministrów dotyczącej realizacji w 2018 roku Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej:

• na koniec 2018 roku było 1125 placówek opiekuńczo-wychowawczych,
• a w nich 17051 dzieci, w tym 3618 poniżej 10 rż., w tym 807 poniżej 3 r.ż.
• Tylko w 2018 r. do instytucjonalnej pieczy zastępczej z rodzin naturalnych napłynęło 4438 dzieci
• a powróciło do rodzin naturalnych 1 794 dzieci

Przeciętny miesięczny koszt pobytu jednego dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej zależy od typu placówki i w 2018 roku wynosił:

- typu socjalizacyjnego - ok. 4800 zł

- typu interwencyjnego - ok. 6200 zł

- typu specjalistyczno – terapeutycznego - ok. 6900 zł

- typu rodzinnego - 2800 zł

 Zajrzyj jeszcze pod D jak DOM DZIECKA

Tutaj można przeczytać o tym Jak rozmawiać z dzieckiem o adopcji? - dlaczego, jak i kiedy. 

A tutaj książki dla dzieci, które mogą pomóc w rozmowach na ten temat: Książki o adopcji dla dzieci 

Karta Dziecka - to dokument, który ośrodek adopcyjny sporządza dla dziecka zgłoszonego do adopcji. Wzór karty jest okresśony przez rozporządzenie. Karta Dziecka zawiera następujące informacje:

• imię i nazwisko dziecka
• adres miejsca zamieszkania dziecka
• datę i miejsce urodzenia dziecka
• dane dotyczące sytuacji prawnej oraz aktualnego miejsca pobytu dziecka
• szczegółowy opis przebiegu pobytu dziecka w pieczy zastępczej, wraz z datami umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej
• dane o stanie zdrowia i rozwoju psychofizycznym dziecka
• stosunek dziecka do przysposobienia
• imiona i nazwiska rodziców dziecka
• numery PESEL rodziców dziecka
• daty urodzenia rodziców dziecka
• dane dotyczące stanu zdrowia rodziców dziecka oraz inne dane mające wpływ na zdrowie dziecka
• informacje na temat utrzymywania przez rodzinę biologiczną kontaktów z dzieckiem
• dane dotyczące sytuacji prawnej oraz aktualnego miejsca pobytu rodzeństwa dziecka.

Karta Dziecka jest tworzona przez pracowników ośrodka adopcyjnego na podstawie dokumentów, które ośrodek otrzymuje od instytucji zgłaszających dziecko do adopcji, jak również informacji od instytucji, z którymi ośrodek adopcyjny współpracuje. Zgodnie z ustawą, ośrodki adopcyjne mają prawo do uzyskania informacji oraz do otrzymania i wglądu do wszelkiej dokumentacji dotyczącej dziecka, w tym prawnej i medycznej. Pracownicy ośrodków adopcyjnych uczestniczą w zespołach do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, dzięki czemu mogą również bezpośrednio sami gromadzić informacje o dziecku, a często także dzięki temu uzyskiwać informacje o przebiegu rozwoju dziecka na przestrzeni czasu.

Do Karty Dziecka załączane są inne dokumenty dotyczące dziecka, jak np.:

dokumentacja medyczna (ksero książeczki zdrowia, wypisy ze szpitali, wyniki wykonanych badań oraz przeprowadzonych konsultacji lekarskich),

dokumentacja prawna (postanowienia sądowe),

opinie psychologiczne i pedagogiczne.

zgoda opiekuna prawnego na adopcję,

w przypadku dzieci starszych również ich zgoda na poszukiwanie dla nich rodziny adopcyjnej.

Karta Dziecka jest tworzona dla wszystkich dzieci zgłoszonych do adopcji, zarówno tych, które kwalifikację do adopcji uzyskają, jak również tych, które z ważnych powodów tej kwalifikacji nie będą mieć, np. ze względu na więzi emocjonalne z rodziną zastępczą.

Podjęcie decyzji dotyczącej kwalifikacji dziecka do adopcji możliwa jest dopiero po stworzeniu całej Karty Dziecka. Kandydaci zapoznają się z nią po tym, jak ośrodek – w formalny sposób - dokona doboru rodziny do dziecka. Dokument ten pozwala na poznanie  przez kandydatów wszelkich dostępnych ośrodkowi adopcyjnemu informacji o dziecku, jego rodzicach, rodzeństwie. Jest ona ważnym źródłem informacji o potrzebach dziecka, doznanych traumach, historii życia. Istotnym elementem Karty Dziecka jest ocena psychologa dotycząca możliwości nawiązania przez dziecko więzi w nowej rodzinie – rodzinie adopcyjnej.

Kandydaci w ośrodku adopcyjnym czytają Kartę Dziecka, podpisują każdą stronę dokumentu celem potwierdzenie zapoznania się z zawartymi w niej informacjami i mają wówczas czas na podjęcie decyzji dotyczącej gotowości bezpośredniego zapoznania się z dzieckiem. Pracownicy ośrodka za każdym razem służą pomocą w zrozumieniu zawartych w Karcie danych, odpowiadają również na pytania kandydatów.

Karty Dzieci mają różną ,,pojemność”, ,,wielkość’’, co zależy od ilości informacji, do której miał dostęp ośrodek adopcyjny. Inaczej, w sensie ilości zawartych w niej informacji, wygląda Karta Dziecka pozostawionego w Oknie Życia, a inaczej dziecka, które przez dłuższy czas miało regulowaną sytuację prawną, a po drodze borykało się z częstymi hospitalizacjami, trudnościami zdrowotnymi, bądź też z licznymi zmianami miejsca pobytu.

Bez względu jednak na to, jest to dokument, który przybliża kandydatom dziecko, informacje o jego przeszłości, stanie zdrowia, potrzebach. Umożliwia kandydatom świadome podjęcie decyzji o poznaniu, a potem być może adopcji konkretnego dziecka, a w przyszłości pozwala dorosłym adoptowanym na zdobycie wiedzy o rodzeństwie i rodzicach biologicznych. Informacje w niej zawarte są również ważne z punktu widzenia tworzenia historii życia, która jest potrzebna dla budowania własnej tożsamości, czy też na etapie terapii traumy. Dane z Karty często mogą wyjaśniać przyczyny trudności, jakie mogą wystąpić w przyszłości dziecka. Uważność kandydatów na zawarte w Karcie Dziecka informacje pozwoli im wspierać dziecko w budowaniu obrazu przeszłości, uzyskiwaniu odpowiedzi na pytanie ,,Kim jestem?”. Jest również wyrazem szacunku i akceptacji do życia dziecka sprzed adopcji. Dane zawarte w Karcie Dziecka mogą często być trudne, wywoływać u kandydatów smutek, żal, przerażenie związane z historią życia dziecka, np. doznaną przemocą, prenatalną ekspozycją na alkohol, zaniedbaniem. Historii, informacji tych jednak nie da się zmienić, ale można dać dziecku wsparcie w ich integracji, zrozumieniu i szansę na właściwie dobraną specjalistyczną pomoc terapeutyczną.

(KPB)

Czasami kandydaci pytają - jak długa jest kolejka oczekujących rodzin? a czy gdy odmówią przyjęcia dziecka, to "spadają" na koniec kolejki?

NIE MA KOLEJKI - jest rejestr kandydatów i rejestr dzieci.

Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie i z uwzględnieniem potrzeb dziecka. Można o tym poczytać więcej w zakładce z literką - C jak CZAS OCZEKIWANIA i D jak DOBÓR RODZINY DO DZIECKA.

KORZENIE

“Bez korzeni nie ma skrzydeł” (Marcin Styczeń)

Jeśli rysowaliśmy kiedykolwiek drzewo genealogiczne, możemy łatwo przywołać wyobrażenie historii rodzinnej, jako drzewa z korzeniami w postaci przodków - dziadków, rodziców, historii ich życia i tego, co nam przekazują. Trudno wyobrazić sobie drzewo bez korzeni. Metafora ta pokazuje konieczność zakorzenienia - tak, jak drzewo, aby żyć potrzebuje swoich korzeni i czerpania z tego, co niewidoczne na pierwszy rzut oka, tak człowiek potrzebuje mieć łączność z historią swoją i swoich bliskich - rodziców, dziadków. Łączność ta oznacza wiedzę na temat tego, kim byli rodzice i dalsi przodkowie, jak żyli, co było dla nich ważne, jakie dziedzictwo przekazali - zarówno to, które jest dobre i przydatne, jak i to, które stanowi bolesny bagaż. Posiadanie i akceptacja tej wiedzy pozwala na odkrywanie swojej tożsamości, radzenie sobie ze skutkami trudnych wydarzeń, rozwijanie bogactwa i przekazywanie go dalej.

I tak, jak drzewka nie można przesadzić bez korzeni, tak i dziecko, które zostaje adoptowane, nie może, bez wielkiej szkody dla siebie, zostać odcięte od swojej przeszłości, od znajomości swojej przeszłości i przodków. Korzenie, z których wyrasta, są potrzebne do dorastania, odkrywania prawdziwej tożsamości i prawdy o sobie, budowania swojej przyszłości i przynoszenia owoców. Nowa rodzina adopcyjna, że swoją historią i korzeniami będzie dla dziecka przysposobionego tylko i aż wielką pomocą, bo choć nigdy nie zastąpi prawdziwych korzeni, może wesprzeć dziecko w odkrywaniu prawdy i integracji wewnętrznej, potrzebnej do dojrzewania i odkrywania sensu życia.

Zobacz także: H jak Historia życia, B jak Biologiczni rodzice

(PK)

KURATOR

Kurator jest pracownikiem sądu, który podejmuje pracę z podopiecznymi w ich środowiskach. Kuratorzy sądowi dzielą się na kuratorów zawodowych i społecznych. Kurator zawodowy może być ustanowiony dla dorosłych (gdy uczestniczy w wykonywaniu orzeczenia sądu w sprawach karnych) lub realizować zadania jako kurator rodzinny (wówczas wykonuje orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich m.in. stosuje nadzory w sprawach opiekuńczych, bierze udział w ustanowionych sądownie kontaktach rodziców z dziećmi, przeprowadza wywiady środowiskowe).

W procesie adopcyjnym kurator sądowy może spełnić kilka istotnych funkcji. Jeżeli w ramach swojej pracy poznał rodzinę pochodzenia dziecka, często jest w stanie dostarczyć cennych informacji, które zostaną zawarte w Karcie Dziecka i pozwolę na lepsze poznanie historii życia dziecka i jego potrzeb (m.in. dane dotyczące rodziców biologicznych, ich stanu zdrowia oraz innych informacji mogących mieć wpływ na funkcjonowanie dziecka).

Po wpłynięciu do sądu wniosku o orzeczenie przysposobienia, kurator – na mocy zarządzania sądu – może zostać zobowiązany do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania kandydatów na rodziców adopcyjnych.

Kurator może pełnić również rolę reprezentanta dziecka w sądzie, stojąc na straży tego, aby dobro dziecka było zachowane.

(AP)

W przypadku kwalifikacji dzieci członkami komisji są pracownicy ośrodka, oni podejmuje również decyzję o doborze rodziny do dziecka. W przypadku kwalifikacji kandydatów w AOA w skład komisji wchodzą pracownicy ośrodka adopcyjnego oraz wolontariusze - osoby zaproszone do prac Komisji (w AOA powołane dekretem przez Arcybiskupa) mające funkcje doradcze w sprawach trudnych lub skomplikowanych (np. Sędzia Sądu Rodzinnego, lekarz).

Komisja zbiera się wielokrotnie w ciągu roku, każde posiedzenie Komisji jest protokołowane, a każde dziecko i kandydat ma sporządzony odpowiedni dokument o kwalifikacji.

Kwalifikacja dziecka

Zgodnie z Art. 156 oraz 166 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Ośrodek Adopcyjny kwalifikuje dzieci zgłoszone do przysposobienia. Kwalifikacja ta obejmuje:

• diagnozę psychologiczną dziecka; 
• określenie specyfiki potrzeb dziecka w kontekście prawidłowego doboru rodziny;
• dokonywaną przez psychologa ocenę stopnia możliwości nawiązania przez dziecko więzi emocjonalnej w nowej rodzinie;
• ustalenie sytuacji prawnej rodzeństwa dziecka;
• dokonywaną przez psychologa analizę aktualnych więzi dziecka z bliskimi mu osobami; 
• analizę całościowej sytuacji dziecka w celu zbadania, czy przysposobienie leży w jego najlepszym interesie - w oparciu o: opinię o zasadności przysposobienia dziecka, opinię o kontaktach dziecka z rodziną biologiczną i wpływie tych kontaktów na dziecko, opinię o zasadności wspólnego umieszczenia rodzeństwa w rodzinie przysposabiającej, opinię o możliwości nieumieszczenia wspólnie rodzeństwa w rodzinie przysposabiającej z powodu nieznalezienia kandydata do przysposobienia rodzeństwa.

Osobna kwalifikacja dokonywana jest wobec dzieci, dla których nie udało znaleźć się rodziny przysposabiającej na terenie kraju - jest to kwalifikacja do przysposobienia międzynarodowego (art. 166 i 139 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Obejmuje ona:

• dokonywaną przez psychologa ocenę stopnia możliwości nawiązania przez dziecko więzi emocjonalnej w rodzinie mającej miejsce zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
• analizę całościowej sytuacji dziecka w celu zbadania, czy przysposobienie międzynarodowe leży w jego najlepszym interesie, dokonywaną na podstawie opinii o zasadności przysposobienia związanego ze zmianą miejsca zamieszkania dziecka na miejsce zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej mającej na celu stwierdzenie, że przysposobienie to leży w jego najlepszym interesie; 
• analizę prawidłowości prowadzenia poszukiwania kandydata do przysposobienia na terenie kraju. 

Do Ośrodka Adopcyjnego zgłaszana jest informacja o dziecku uzasadniająca zakwalifikowanie dziecka do przysposobienia (art. 164 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej) - czyli o dziecku, którego sytuacja prawna jest uregulowana - rodzice dziecka nie żyją, zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub wyrazili zgodę na adopcję. Jednak nie każde dziecko zgłoszone do Ośrodka zostanie do przysposobienia zakwalifikowane. Dobro dziecka, jego sytuacja osobista, rodzinna jest dokładnie analizowana i na podstawie powyższych informacji oraz dokumentacji, Komisja Kwalifikacyjna Ośrodka Adopcyjnego podejmuje decyzję, czy dobro dziecka leży w poszukiwaniu dla niego nowej rodziny adopcyjnej.

Zdarzają się sytuacje, gdy dziecko z uregulowaną sytuacją prawną, nie jest kwalifikowane do adopcji, np. ze względu:

• na więzi z rodziną zastępczą, w której przebywa (często są to dzieci pozostające pod opieką kogoś z rodziny, np. dziadków, wujostwa, starszego dorosłego rodzeństwa, ale i rodziny niespokrewnionej),
• na brak zgody dziecka na szukanie dla niego nowej rodziny (obowiązkowo dziecko powyżej 13 roku życia pytane jest o świadomą zgodę na przysposobienie, w odniesieniu do dziecka młodszego sprawdzany jest stosunek dziecka do przysposobienia, jeśli nie może udzielić swojej zgody wprost, por. art. 4a Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). 
• na brak zgody opiekuna prawnego,
• inne przeszkody wynikające poważnych problemów dziecka - terminalna choroba, głęboka demoralizacja

Ośrodek Adopcyjny gromadzi informacje i dokumenty dziecka, sporządza właściwe opinie. W oparciu o nie Komisja Kwalifikacyjna wydaje pozytywną lub negatywną kwalifikację do przysposobienia. Dopiero po kwalifikacji Ośrodek Adopcyjny szuka nowych rodziców wśród zakwalifikowanych przez siebie kandydatów do adopcji i dokonuje doboru rodziny do dziecka. Jeśli pośród swoich kandydatów Ośrodek nie znajduje właściwych, przesyła, poprzez Wojewódzki Bank Danych, informacje o dziecku do innych Ośrodków w Polsce, aby mogły podjąć poszukiwania rodziny dla dziecka. Dopiero wobec nieznalezienia takiej rodziny w Polsce, dziecko kierowane jest do Centralnego Banku Danych, gdzie dokonywana jest kwalifikacja do przysposobienia międzynarodowego, związanego z przemieszczeniem dziecka poza granice Rzeczypospolitej. Kwalifikacji tej dokonuje Ośrodek prowadzący Centralny Bank Danych, kwalifikację te zatwierdza Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a doboru rodziny zagranicznej do dziecka i dalszą procedurą adopcji zagranicznej zajmuje się jeden uprawniony do tego ośrodek - obecnie Katolicki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie. 

Kwalifikacja kandydatów

Kandydaci do przysposobienia dziecka również muszą uzyskać kwalifikację wydaną przez Komisję Kwalifikacyjna Ośrodka Adopcyjnego. (art. 156 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Ocena kandydatów dokonywana jest dwukrotnie - jako ocena wstępna (kwalifikacja wstępna), uwzględniająca warunki formalne w formie wywiadu adopcyjnego i odpowiednich zaświadczeń i dokumentów, kwalifikacje osobiste, poznawane w trakcie rozmów i badań oraz motywację do podjęcia się wychowywania dziecka (art. 172 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Po tej wstępnej ocenie, kandydaci mogą dostać skierowanie na szkolenie bądź nie uzyskać kwalifikacji do dalszej procedury. Kandydatom może zostać też zarekomendowana dodatkowa pomoc - np. przejście terapii w razie nie dopuszczenia do dalszej procedury, aby uporządkować pewne sprawy. Druga ocena to opinia kwalifikacyjna, która wydawana jest przez komisję Kwalifikacyjną po zakończeniu szkolenia i całej procedury, na podstawie wszystkich zgromadzonych dokumentów i informacji o kandydatach, poznaniu ich motywacji, warunków i predyspozycji do opieki nad dzieckiem przysposobionym. Opinia kwalifikacyjna może być:

pozytywna -  z taką opinią kandydaci mogą być brani pod uwagę przy doborze rodziny do dziecka;

negatywna - jeśli istnieją przeszkody w podjęciu przez kandydatów roli rodziców adopcyjnych. W przypadku negatywnej opinii, kandydaci zostają zaproszeni przez Ośrodek do poznania przyczyn braku kwalifikacji. Część przeszkód, przy dobrej woli kandydatów, może zostać usunięta, a droga adopcyjna podjęta na nowo. Pozytywna kwalifikacja, przed staniem się rodziną adopcyjną, może być w wyjątkowych przypadkach kandydatom cofnięta, jeśli ich sytuacja życiowa zmieni się w sposób uniemożliwiający podjęcie roli rodziców adopcyjnych (np. rozwód kandydatów, ciężka choroba itp).

(PK)

Dlaczego nie piszą?

Wielu rodziców nie decyduje się na taki krok.. W każdej takiej sytuacji nie oceniamy, a wybór pozostawiamy rodzicom. Przyczyny takiej odmowy są różne. Bywa tak, że w rodzicach biologicznych jest tyle różnych emocji, z którymi walczą i nie czują się na siłach, by przelać to na papier. Wstyd, poczucie winy, poczucie porażki, a czasami po prostu brak umiejętności. Bywa też, że rodzice chcą się odciąć i zapomnieć...

Dlaczego piszą?

Czasami rodzice potrzebują czasu i przynoszą taki list do ośrodka już po zrzeczeniu, czy po adopcji, gdy czują, że uporali się ze swoją żałobą po oddaniu czy stracie dziecka. Najczęściej listy piszą matki po zrzeczeniu. Taki list może być dla nich formą pożegnania się z dzieckiem i wiązanie z tym nadziei na to, że znajdzie się dla niego odpowiednia rodzina, która zapewni wszystko to, czego biologiczny rodzic nie mógł. To ważne zarówno dla rodzica, jak i dziecka, które będzie poszukiwać swoich korzeni. Jest to jeden z ważniejszych elementów tożsamości dziecka. Osoby dorosłe poszukujące swojej rodziny pochodzenia zazwyczaj pytają o to kim byli ich rodzice, czy mają rodzeństwo, jacy oni byli, dlaczego ich oddali. List jest jedną z tych rzeczy, która może pokazać dziecku jego korzenie oraz odpowiedzieć chociaż na część jego pytań.

Czasami rodzice biologiczni piszą listy do swojego dziecka, przysyłają kartki z okazji urodzin czy ważnych uroczystości przez wiele lat.

Czasami rodzice biologiczni piszą listy do przyszłych rodziców adopcyjnych - wyjaśniając powody oddania dziecka do adopcji, a przy starszych dzieciach - opisują dziecko, jego przyzwyczajenia, cechy charakteru - aby ułatwić nowym opiekunom budowanie relacji z dzieckiem.. 

Po dostarczeniu przez rodziców biologicznych listu do dziecka jest on przechowywany w dokumentach dziecka w archiwum ośrodka adopcyjnego. W momencie adopcji nie jest on przekazywany rodzinie adopcyjnej, tylko oczekuje na swojego prawowitego właściciela, gdy ten skończy 18 lat i zgłosi się do ośrodka. Oczywiście rodzice adopcyjni zostają poinformowani czy rodzice biologiczni zostawili list i dzięki temu mogą przygotować dziecko na tę lekturę.

Jako ośrodek zwykle nie wiemy, co znajduje się w liście, chociaż czasami rodzice proszą nas o pomoc w napisaniu, albo wprost pytają czy właściwie napisali.  Rodzice mogą napisać to co czują, przyczyny podjętej decyzji, opisać siebie i swoją obecną sytuację, wyrazić nadzieję na spotkanie po latach itp.  

Polecamy książkę opartą na faktach, w której listy matki biologicznej do swojej oddanej do adopcji córki zajęły kilkaset stron akt sądowych, a matka z córką spotkały się po 77 latach od adopcji. CZEKAŁAM NA CIEBIE. Prawdziwa historia matki ii córki, które odnalazły sie po 77 latach.

List do rodziców biologicznych

Nie tylko rodzina biologiczna pisze listy do dziecka i rodziców adopcyjnych, ale i odwrotnie. Rodziny adopcyjne również piszą listy. W naszym ośrodku jest to jeden z elementów szkolenia dla kandydatów do przysposobienia.  Dlaczego?
List jest jednym z pierwszych kroków akceptacji historii dziecka i tzw. trójkąta adopcyjnego, w którym prócz rodziców adopcyjnych i dziecka znajduje się rodzina biologiczna. Pogodzenie się z istnieniem przeszłości dziecka i zaakceptowanie jej, pozwala kandydatom na budowanie fundamentów do tworzenia wspólnej przyszłości z dzieckiem przysposobionym. List może mieć także formę podziękowania (bez oceniania) rodzinie biologicznej za podjęcie trudnej dla nich decyzji i zapewnienie o swojej miłości do dziecka, które mają adoptować czy adoptowali.

(AC, ML)

Literatura dotycząca adopcji

Na pewno warto czytać książki, poszerzać swoją wiedzę i perspektywy, zarówno myśląc o adopcji czy będąc rodzicem adopcyjnym. Na pewno także warto starannie dobierać sobie lektury, aby zyskać jak najrzetelniejszy przekaz i szeroki obraz adopcyjnych rodzin. 

Czasami lektura adopcyjna wywołuje trudne emocje, zwłaszcza gdy pokazuje smutne historie. Zachęcamy kandydatów, aby czytając proponowane w czasie szkolenia książki i starali się czerpać z nich jak najwięcej dla swojego przyszłego rodzicielstwa, np. odpowiadając sobie na pytanie - jak konkretne książki wpływają na moje widzenie adopcji, w czym mi pomogą, co mogę wziąć dla siebie, jako zasób w relacji z przyjętym dzieckiem. 

Literaturę dotyczącą adopcji możemy podzielić na cztery typy:

• książki naukowe i popularno-naukowe, oparte o badania, teorię i praktykę specjalistów, opisujące ważne informacje, pokazujące pewne zjawiska, podsumowujące badania;
• książki opisujące historię konkretnych osób i rodzin, czasem w formie rozmów lub reportażu, czasem jako zapisy z dziennika, pisane przez osoby bezpośrednio zaangażowane - chyba takie najbardziej lubią kandydaci, odnajdując w nich swoje przeżycia i emocje,  bo są po prostu “ z życia”.
• poradniki;
• książki poetyckie, bajkowe, posługujące się metaforą, najczęściej dla dzieci.

Poniżej pakiet podstawowych lektur adopcyjnych, a więcej w zakładce POLECAMY:

Berełkowska H. Pilimon A., (2016) Będziesz moim wszystkim. 

Brooks J. (2017) Mogło być inaczej. Prawdziwa historia rodziców, którzy zrobili wszystko, by ocalić córkę. 

D’Andrea A. (2010) Czas oczekiwania.

Dolle C., Neuburger R. (2006) Po adopcji.

Gray DD (2010), Adopcja i przywiązanie. Praktyczny poradnik dla rodziców.

Grycman M. (2016) Dom malowany na nowo. Wersja w trzech odsłonach.

Jurczenko Topolska Iwona (2014). Podróżą każda miłość jest. 

Kamińska A. (2010) Odnalezieni. Prawdziwe historie adoptowanych.

Keck G.C., Kupecky R.M. (2010) Wychowanie zranionego dziecka. Pomoc rodzinom adopcyjnym w zdrowieniu i rozwoju. 

 Kotowska K. (2001) Wieża z klocków.

La Grow C., Coloma C.(2016). Czekałam na Ciebie. Prawdziwa historia matki i córki, które odnalazły się po 77 latach.

Modlibowska M. (2012) Odczarować adopcję. Poradnik rodzica dla rodziców.

Wilson J. (2004). Dziecko ze śmietnika. Media Rodzina.

Rodzina musi wnikliwie rozważyć swoją gotowość i możliwości kolejnego przysposobienia, wszystkie za i przeciw, a przede wszystkim rozważyć tę decyzję z punktu widzenia dobra dzieci – i tego, które już jest i tego, które ma być adoptowane.  Czasami to bardzo trudne decyzje, zwłaszcza kiedy rodzina staje przed decyzją przyjęcia trzeciego, czwartego czy piątego dziecka, albo dziecka chorego, czy dziecka starszego od ich adoptowanego. Czasami rodzina całym sercem pragnie przyjąć kolejne dziecko, ale rozum mówi „nie” bo ich sytuacja życiowa nie pozwala na powiększenie rodziny – materialna, mieszkaniowa, zdrowotna czy zaawansowany wiek.  

Rodzeństwo umieszczone w jednej rodzinie adopcyjnej ma szanse na głębsze poznanie własnej tożsamości oraz na wzajemnie wsparcie podczas poszukiwania wspólnych korzeni.

Kiedy rodzina zdecyduje się na łączenie rodzeństwa, ośrodek adopcyjny musi przeprowadzić wstępną procedurę adopcyjną i wydać opinię kwalifikacyjną do łączenia rodzeństwa. 

W przypadku, gdy rodzina uzna, że nie jest w stanie podjąć się opieki nad następnym dzieckiem, swoją wolę musi złożyć pisemnie do ośrodka. Ośrodek prosi również o deklarację czy jest gotowa na ewentualny kontakt z rodzeństwem i jego nową rodziną i rozpoczyna poszukiwanie tej nowej rodziny dla dziecka, wśród zakwalifikowanych kandydatów. 

Łączenie rodzeństwa to ustawowy obowiązek, reguła i priorytet, ale bywają przypadki, kiedy dobro dziecka/ dzieci wymaga czegoś odwrotnego – zadbania o potrzeby dzieci w osobnych rodzinach. Ale o tym przy R jak rozdzielanie rodzeństwa.

(AC, ML)

Mówi się o różnych rodzajach motywacji adopcyjnej, między innymi o motywach altruistycznych i egocentrycznych, o tych wynikających ,,z braku”, jak i ,,z nadmiaru”.

Za motywami decyzji adopcyjnej często kryją się pewne oczekiwania kandydatów na rodziców adopcyjnych wobec dziecka i rodzicielstwa adopcyjnego. Ich urealnienie jest ważnym zadaniem ośrodków adopcyjnych. Pracownicy ośrodków uświadamiają kandydatom ewentualne trudności oraz kryzysy, jakie mogą pojawiać się w rodzicielstwie adopcyjnym. Jest to istotne, aby móc zapobiec w przyszłości ogromnym rozczarowaniom i dać szansę na zatroszczenie się o potrzeby wszystkich członków rodziny. Szczęśliwa rodzina adopcyjna to bowiem rodzina, w której zarówno potrzeby dziecka, jak i rodziców są zaspakajane. Świadomość trudności, kryzysów, jakie mogą pojawić się w opiece i wychowaniu przysposobionego dziecka (które często mają swoje źródło w jego doświadczeniach sprzed adopcji, w tym w przeżytej przez dziecko traumie lub wynikają z ekspozycji na alkohol w okresie prenatalnym), zmniejsza ryzyko poddania się w obliczu często obciążających dla rodzica wyzwań i pozwala na responsywne zaspakajanie potrzeb dzieci.

Trudno sobie wyobrazić kandydatów, którzy swoją chęć adopcji dziecka uzasadniają tylko i wyłącznie motywami związanymi z potrzebami dziecka, jednak niepokój pracowników ośrodków budzą motywy, w których widać wyłączną dominację tych zorientowanych na zaspakajanie ich własnych potrzeb. Pewna równowaga między motywami dotyczącymi potrzeb dziecka, a tymi realizującymi potrzeby kandydatów jest jednym z czynników warunkującym powodzenie adopcji. Tylko wtedy dziecko ma szansę na dobrze funkcjonującą, zdrową rodzinę, a małżonkowie mogą realizować swoje aspiracje związane z pełnieniem ról rodzicielskich. Oczywiście cały czas pamiętając, że w adopcji dobro dziecka powinno być celem. 

Przyglądanie się motywacji adopcyjnej pozwala na zdiagnozowanie dojrzałości decyzji małżonków do adopcji oraz ich gotowości na przyjęcie dziecka, które posiada już określoną, dłuższą bądź krótszą historię życia, która nierzadko przekracza wyobrażenia przeciętnego człowieka. Analiza motywacji adopcyjnej jest rozpatrywana także pod kątem motywów każdego z małżonków. Trudno bowiem mówić o szczęśliwej adopcji czy dojrzałej decyzji w sytuacji, gdy jeden z małżonków nie jest gotowy na adopcję dziecka, a jego decyzja wynika tylko i wyłącznie z presji żony/męża czy dalszej rodziny lub chęci zaspokojenia jego potrzeb. Dziecko nie może być prezentem, pocieszeniem, kartą przetargową, "uszczęśliwiaczem" związku czy wotum wdzięczności. Dziecko nie może być środkiem do jakiegoś celu czy spełnieniem marzeń, ale ma być przyjęte dla niego samego. 

Motywacja adopcyjna może zostać przepracowana – zarówno w czasie procesu diagnostycznego i szkolenia dla kandydatów, czy też na skutek pracy terapeutycznej. Jednak przyglądanie się jej i pogłębiona refleksja nad nią, daje szansę na świadome podjęcie decyzji o adopcji dziecka przy uwzględnieniu trudności, jak i szczęścia, które z niej wynikają, a tym samym daje dziecku szansę na życie w rodzinie, która z szacunkiem i empatią będzie podchodzić do jego potrzeb.

Dziecko adoptowane to ogromny dar, ale to także wielkie wyzwanie, któremu łatwiej sprostać, gdy realnie patrzy się na rodzicielstwo, a w pytaniu „Dlaczego chcę adoptować dziecko?” nie zapomina o tym najmłodszym „wierzchołku” trójkąta adopcyjnego.

Zachęcamy zatem wszystkie osoby rozważające przysposobienie dziecka, aby próbowały odpowiadać sobie na pytanie „Dlaczego chcę adoptować dziecko?”, a pojawiające się odpowiedzi były inspiracją do kolejnej refleksji: „Ile jest w tym bezwarunkowej miłości?”. Czy dziecko, które dowie się, że zostało adoptowane, bo miało np. zapełnić pustkę po stracie biologicznego dziecka, poczuje się przyjęte z taką samą miłością i akceptacją jak dziecko, które usłyszy, że zostało przysposobione, bo rodzice chcieli dać mu szansę na kochającą rodzinę? 

(KPB)

MITY ADOPCYJNE

Przez lata wokół tematu adopcji narosło wiele mitów. Często trudno wskazać, co jest ich źródłem: niektóre być może wypływają z niedostatecznej wiedzy, inne z lęku lub przyjmowania za prawdę zbytnich uproszczeń i obiegowych opinii dotyczących przysposobienia dzieci.

Budowanie pozytywnego społecznego klimatu wokół adopcji wymaga, aby wskazywać fałszywe przekonania, które wiążą się z tym zagadnieniem i próbować je wyjaśniać.

Prześledzenie wszystkich mitów adopcyjnych z pewnością byłoby trudne. Warto jednak poznać chociaż niektóre z nich, aby poszerzać własną wiedzę na temat adopcji. Uważność w kwestii mylnych opinii odnoszących się do przysposobienia pozwala również kształtować większą świadomość, wrażliwość i zrozumienie dla specyfiki tej formy rodzicielstwa i wyzwań, które ona stawia przed osobami, które ją podejmują.

Poniżej przytaczamy wybrane mity adopcyjne, zachęcając do przyglądania się własnym przekonaniom dotyczącym adopcji.

Mit #1 Wszystkie dzieci, które trafiają do adopcji, pochodzą z patologicznych środowisk

Dzieci, które są kwalifikowane do adopcji, pochodzą z bardzo różnych, często tzw. trudnych miejsc. Powodem odebrania dziecka rodzicom biologicznym może być ich niewydolność wychowawcza, stosowanie przemocy, nieleczone uzależnienie. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze są to środowiska dysfunkcyjne. Czasami sytuacja rodziców dziecka jest na tyle trudna, że nie czują się oni na siłach, aby zaopiekować się swoim potomkiem. Decyzja o adopcji – chociaż często jej podjęcie bywa bardzo trudne – jest przez nich postrzegana jako jedyna szansa na szczęśliwe dzieciństwo dla ich dziecka i można powiedzieć, że oddają dziecko z miłości. 

Czasami do adopcji powierzane są dzieci zamożnych rodziców i wykształconych ludzi, młodych mam - studentek i starszych mam robiących karierę czy całkiem zwykłych rodzin, które dotknęła poważana choroba. W każdym przypadku to są trudne sytuacje. Ale nie oceniamy i nie nazywamy tego patologią. 

Mit #2 Matka, która oddaje swoje dziecko do adopcji, jest wyrodna

Rodzice biologiczni (lub jeżeli ojcostwo dziecka nie zostało formalnie ustalone to tylko matka dziecka) podejmują decyzję o zrzeczeniu się swojej władzy rodzicielskiej z bardzo różnych powodów. Każda sytuacja jest inna, dlatego nie należy powodów tych oceniać. Za podjęciem takiej decyzji często stoi przekonanie rodzica, że w danym momencie jego życia jest to najlepszy albo jedyny wybór, jakiego może dokonać, chcąc zapewnić swojemu dziecko spokojne i szczęśliwe życie. Rodzice biologiczni pozostają czasami w kontakcie z ośrodkiem adopcyjnym, dopytując o to, czy ich dziecko jest kochane w nowej rodzinie i czy niczego mu nie brakuje, a także pisząc do niego listy, które są przechowywane w dokumentacji ośrodka i które dziecko będzie mogło otrzymać po uzyskaniu pełnoletniości, jeżeli będzie tego chciało.

Mit #3 W Polsce na adopcję dziecka czeka się latami, a sam proces adopcyjny jest bardzo skomplikowany i uciążliwy

Przebieg procesu adopcyjnego w Polsce jest uregulowany prawnie i stanowi odzwierciedlenie zapisów ujętych w Ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ocena długości lub uciążliwości tego procesu każdorazowo stanowi wyraz subiektywnego poczucia osoby, która do niego przystępuje. Poszczególne etapy procedury adopcyjnej zawsze służą poznaniu kandydatów i jak najlepszemu przygotowaniu ich do pełnienia roli rodziców adopcyjnych. Czas oczekiwania na poznanie dziecka, które kandydaci mogliby przyjąć do swojej rodziny, jest bardzo różny i zależy m.in. od tego, jakie dzieci są w danym czasie kwalifikowane do adopcji oraz jakie oczekiwania i predyspozycje w zakresie zaspokajania potrzeb dzieci prezentują kandydaci oczekujący w ośrodku.

=> Zerknij do C jak CZAS OCZEKIWANIA

Mit #4 Procedura adopcyjna jest kosztowna

W Polsce proces adopcyjny jest dla kandydatów całkowicie bezpłatny. Ośrodek adopcyjny nie pobiera od osób przygotowujących się do przysposobienia dziecka za jego pośrednictwem żadnych opłat. Sprawa sądowa również jest bezpłatna. 

Mit #5 Pracownicy ośrodka adopcyjnego przeprowadzają wywiad środowiskowy wśród sąsiadów kandydatów na rodziców adopcyjnych

Pracownicy ośrodka adopcyjnego są zobowiązani do sprawdzenia warunków mieszkaniowych kandydatów, aby ocenić, czy nie stanowią one przeszkody do przyjęcia i właściwego zaopiekowania się dzieckiem. W czasie takiej wizyty pracownicy jednak nigdy nie pytają o kandydatów ich sąsiadów – osoby starające się o przysposobienie dziecka mają pełne prawo same zadecydować, komu w swoim najbliższym otoczeniu, kiedy i w jaki sposób powiedzą o swoich adopcyjnych planach.

Mit #6 Adopcja sprawi, że kobieta zajdzie w ciążę

Zdarza się, że rodziny adopcyjne – często wbrew popartym długimi badaniami opiniom lekarzy o niemożności zajścia w ciążę – zostają również rodzicami biologicznymi. Adopcja nie stanowi jednak jakiegoś nadprzyrodzonego środka ułatwiającego poczęcie dziecka. Jeżeli małżonkowie chcą przysposobić dziecko, ponieważ oczekują, że w ten sposób będą w końcu mogli zostać rodzicami biologicznymi, to ich motywacja do adopcji jest niewłaściwa i uniemożliwia przeprowadzenie procedury. Dziecko jest wartością samą w sobie i nigdy nie może stanowić środka do osiągnięcia jakiegoś innego celu.

Mit #7 Rodzice adopcyjni najczęściej ukrywają przed dzieckiem fakt adopcji

Z doświadczeń ośrodka adopcyjnego wynika, że jest przeciwnie – rodzice adopcyjni, szanując dziecko i uznając jego prawo do wychowywania się w prawdzie o własnej historii życia, w większości przypadków dbają o to, aby dziecko dorastało w jawności o swoim pochodzeniu i swoich korzeniach. Ośrodek adopcyjny pomaga kandydatom na rodziców adopcyjnych we właściwym przygotowaniu się do mówienia o adopcji. Odbywa się to m.in. poprzez przepracowywanie tej kwestii w ramach szkolenia. Pracownicy ośrodka wspierają również rodziców adopcyjnych oraz służą pomocą dorosłym adoptowanym, którzy poszukują swoich korzeni.

Mit #8 Dzieci adopcyjne zawsze sprawiają problemy

To fałszywe przekonanie jest bardzo krzywdzące dla dzieci, które nie mogą wychowywać się w swoich rodzinach pochodzenia. Każde dziecko jest inne, ma inną historię życia, inne predyspozycje, potrzeby, ale także mierzy się z innymi trudnościami. Wyzwania, przed którymi stają rodzice adopcyjni, są czasami odmienne od tych, które pojawiają się w rodzicielstwie biologicznym. Opieka nad przysposobionym dzieckiem wymaga szczególnej uważności, wrażliwości i responsywności. Chociaż niektóre wyzwania mogą zaskakiwać, to nie uprawnia to do zakładania, że fakt adopcji będzie powodował, że dziecko będzie funkcjonować w sposób, który społecznie oceniany jest jako problemowy.

(AP)

Nielegalne adopcje

Zgodnie z przypuszczeniami Rzecznika Praw Dziecka, w Polsce dochodzi średnio do 2000 nielegalnych adopcji rocznie. Nie są to jednak potwierdzone dane statystyczne. Dlaczego? Po pierwsze taka sprawa jest bardzo dobrze ukrywana przez obie zainteresowane strony, po drugie sprawy dotyczące nielegalnej adopcji zgłaszane są bardzo rzadko.

Czym jest nielegalna adopcja? Przesłankami do uznania adopcji za nielegalną mogą być:

• zdobycie korzyści majątkowych za przekazanie dziecka innej rodzinie
• przekazywanie dzieci do nowych rodzin z pominięciem obowiązujących przepisów i ośrodka adopcyjnego
• poświadczenie nieprawdziwych danych dotyczących pochodzenia dziecka

20 listopada 2019 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu Karnego, zgodnie z którą grozi do pięciu lat więzienia za nielegalne lub przeprowadzone z obejściem prawa adopcje dzieci.

Nielegalne adopcje mogą wiązać się z konsekwencjami nie tylko prawnymi, ale i ze strony rodziny pochodzenia dziecka bądź grupy przestępczej - w związku z brakiem regulacji prawnej, na nowych rodzicach mogą być np. w późniejszym okresie wywierane naciski i szantaże.  

Nielegalne adopcją wiążą się również z tajemnicą, kłamstwem i nieposzanowaniem tożsamości dziecka. Często dzieci, w ten sposób adoptowane, mają udawać biologiczne potomstwo rodziców adopcyjnych i nie mają szansy na poznanie własnych korzeni.

(AC)

NIEUSTALONE OJCOSTWO

Każdy z nas ma mamę i tatę.

Świadomość tego, kim są nasi rodzice, może mieć wpływ na kształtowanie się naszego poczucia tożsamości. Nie zawsze jednak człowiek ma szansę poznać swoje korzenie.

Jeżeli dziecko przyszło na świat w czasie trwania małżeństwa albo do trzystu dni po jego ustaniu lub unieważnieniu, wówczas dochodzi do domniemania ojcostwa, czyli założenia, że rodzicem jest mąż matki.

Mężczyzna, który pozostaje z matką dziecka w związku małżeńskim, ale uważa, że nie jest ojcem narodzonego dziecka, może wystąpić z wnioskiem do sądu o zaprzeczenie ojcostwa.

W sytuacji, gdy ojcostwo dziecka nie jest formalnie ustalone, w akcie urodzenia dziecka wpisane zostają tylko prawdziwe dane personalne matki biologicznej, a w rubrykach dotyczących ojca wpisuje się "z urzędu" nazwisko matki, jako nazwisko ojca oraz jako imię ojca - podane przez matkę lub wymyślone "z urzędu" imię męskie. Pozostałe rubryki dotyczące ojca są puste. 

W przypadku dzieci kwalifikowanych do adopcji, ojcostwo często bywa nieustalone. Od strony formalnej oznacza to, że jeżeli kobieta podejmuje decyzję o zrzeczeniu się władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, to tylko jej oświadczenie woli, które składa przed sądem, reguluje sytuację prawną dziecka i umożliwia poszukiwanie dla niego rodziny przysposabiającej.

Ośrodek adopcyjny, podejmując współpracę z matką dziecka, zawsze stara się jednak poszerzyć gromadzone informacje również o dane odnoszące się do drugiego rodzica – jaki jest jego stan zdrowia, czy w jego rodzinie występują jakieś obciążenia, które dziecko mogłoby odziedziczyć. Nie zawsze jednak udaje się takie informacje pozyskać, trudno także w jakikolwiek sposób zweryfikować wówczas ich autentyczność.

Dla osoby adoptowanej, która w dorosłości poszukuje swoich korzeni, fakt, że dane ojca biologicznego nie zostały ustalone, powoduje, że znacząco obniża się prawdopodobieństwo dotarcia przez nią do prawdy o jej rodzinie pochodzenia.

(AP)

Jan Paweł II o ADOPCJI

"Familiaris consortio", 41

Rodziny chrześcijańskie, które widzą we wszystkich ludziach dzieci wspólnego Ojca Niebieskiego, będą wielkodusznie wychodzić naprzeciw dzieciom innych rodzin, pomagając im i kochając je niejako obcych, ale jako członków jednej rodziny dzieci Bożych. W ten sposób rodzice chrześcijańscy będą mogli rozszerzyć zasięg swej miłości poza więź ciała i krwi, uznając związki wywodzące się z ducha, które rozwiną się w konkretną służbę dzieciom innych rodzin, często pozbawionych środków do życia.

Rodziny chrześcijańskie winna ożywiać większa gotowość do adopcji i przysposobienia dzieci pozbawionych rodziców czy też opuszczonych: podczas gdy te dzieci, odnajdując na nowo ciepło uczuć rodzinnych, zaznają pełnego miłości opatrznościowego ojcostwa Boga, świadczonego przez rodziców chrześcijańskich. Wzrastając w atmosferze pogody i ufności, cała rodzina zostanie ubogacona wartościami duchowymi poszerzonego braterstwa.

Evangelium vitae, 93

Szczególnie wymownym znakiem solidarności między rodzinami jest adopcja lub wzięcie pod opiekę dzieci porzuconych przez rodziców czy też żyjących w trudnych warunkach. Niezależnie od związków ciała i krwi, prawdziwa miłość ojcowska i macierzyńska gotowa jest przyjąć także dzieci pochodzące z innych rodzin, obdarzając je tym wszystkim, co jest im potrzebne do życia i pełnego rozwoju.

 5 IX 2000 — MIŁOŚĆ, KTÓRA PRZYJMUJE OPUSZCZONE DZIECKO - Do rodzin adopcyjnych

(...) Pośród dzieł, jakie zrodziły się z serca Matki Teresy, jednym z najbardziej znaczących jest ruch na rzecz adopcji. Oto dlaczego dzisiaj zgromadziło się tutaj tak wiele rodzin adopcyjnych.

Witam was serdecznie, drodzy rodzice i dzieci! Cieszę się z tego spotkania, które pozwala mi przyjrzeć się razem z wami drodze, którą podążacie. Adoptowanie dziecka to wielkie dzieło miłości. Kto je podejmuje, wiele daje, ale też wiele otrzymuje. Jest to prawdziwa wymiana darów.

Niestety, w naszej epoce również w tej dziedzinie dostrzegamy niemało sprzeczności. Wiele dzieci traci rodzinę, ponieważ rodzice umierają lub nie są zdolni jej utrzymać, a jednocześnie wiele małżeństw postanawia nie mieć dzieci, nierzadko z egoistycznych pobudek. Inne poddają się zniechęceniu w obliczu trudności ekonomicznych, społecznych czy biurokratycznych. Jeszcze inne, pragnąc za wszelką cenę posiadać «własne» dziecko, korzystają z pomocy, jaką nauki medyczne mogą udzielić prokreacji, ale przekraczają w tym dopuszczalne granice i posuwają się do praktyk nagannych moralnie. W odniesieniu do tych tendencji należy przypomnieć, że wskazania prawa moralnego nie są abstrakcyjnymi zasadami, ale chronią prawdziwe dobro człowieka, w tym zaś konkretnym przypadku dobro dziecka, stawiając je nawet ponad interesem rodziców.

Samo istnienie tak wielu dzieci pozbawionych rodzin wskazuje, że alternatywą dla tych dyskusyjnych praktyk jest adopcja jako droga konkretnej miłości. Rodziny takie jak wasze mogą tu zaświadczyć, że jest to droga dostępna i piękna, choć nie pozbawiona trudności; a przy tym droga, którą dzisiaj łatwiej jest podążać niż w przeszłości, bo epoka globalizacji skraca wszelkie odległości.

Adoptować dzieci, kochać je i traktować jak własne potomstwo, znaczy uznać, że miarą więzi między rodzicami a dziećmi nie są jedynie parametry genetyczne. Miłość, która rodzi, jest przede wszystkim darem z siebie. Istnieje «rodzenie», które urzeczywistnia się przez przyjęcie dziecka, opiekę nad nim, poświęcenie się mu. Więź, jaka dzięki temu powstaje, jest tak głęboka i trwała, że w niczym nie ustępuje więzi opartej na pokrewieństwie biologicznym. Gdy jest ona także chroniona przez prawo — jak w przypadku adopcji — w ramach rodziny trwale związanej małżeńskim węzłem, dziecko może żyć w klimacie bezpieczeństwa, otoczone miłością zarazem ojcowską i macierzyńską, która jest warunkiem jego w pełni ludzkiego rozwoju.

Takie są właśnie wasze doświadczenia. Wasza decyzja i wasze oddanie są wezwaniem do odwagi i do wielkoduszności, skierowanym do całego społeczeństwa, aby ten dar był coraz wyżej ceniony, coraz skuteczniej wspomagany i chroniony także przez prawo.

OBAWY

„Czy jesteśmy już gotowi na adopcję?”

„A co, jeżeli nie przejdziemy procedury w ośrodku?”

„Czy pogodzimy udział w szkoleniu z naszą pracą zawodową?”

„Co zrobimy, jeżeli nie dostaniemy kwalifikacji?”

„Czy dziecko nas zaakceptuje i pokocha?”

„Jak poradzimy sobie z rozpoznawaniem jego potrzeb?”

„Czy damy radę z trudnościami?”

„Czy po adopcji całe nasze życie się zmieni?”

To tylko niektóre z pytań, które zadają sobie kandydaci na rodziców adopcyjnych.

Rodzicielstwo – zarówno biologiczne, jak i adopcyjne – wiąże się z dużą zmianą dotychczasowego życia. Myśleniu o tej zmianie często towarzyszą różne obawy. Są osoby, u których wywołują one bardzo duży dyskomfort i z tego powodu próbują one nie dopuszczać ich do świadomości. Starają się wówczas przekonać samych siebie, swoich bliskich, ale także pracowników ośrodka, że podjętej przez nich decyzji o przysposobieniu dziecka nie towarzyszą żadne lęki i nigdy nawet przez chwile nie wątpią w to, że jest ona właściwa.

Czy osoby zgłaszające się do ośrodka naprawdę powinny obawiać się tego, że decyzji o adopcji towarzyszą pewne obawy?

Z pewnością nie!

Obawy nie muszą być niczym złym, wręcz przeciwnie – pokazują, że podjęta decyzja cały czas jest żywa, rodzi wiele myśli, wzbudza uczucia. Jest po prostu czymś bardzo istotnym i tym samym naturalne jest, jeśli kandydaci często do niej wracają i starają się rozważać ją z różnych perspektyw.

Niepokojąca sytuacja ma miejsce dopiero wówczas, gdy mimo odczuwania pewnych obaw w związku z adopcją, przyszli rodzice nie pozwalają sobie na ich przeżycie. Niektóre obawy mogą wynikać z niedostatecznej wiedzy, inne rodzą się z fałszywych przekonań na temat adopcji, jeszcze inne będą miały swoje źródło w nieprzepracowanych doświadczeniach z przeszłości kandydatów.

Otwartość na różne obawy pozwala przygotować się na zmierzenie z tym, co trudne. Odczuwane obawy można traktować jako dobry drogowskaz, który wskazuje obszar wymagający dodatkowego przepracowania. Aby jednak mogło do tego dojść, kandydaci przede wszystkim muszą dać sobie prawo do tego, aby ich decyzja o adopcji podlegała nieustannej weryfikacji – aby wraz ze zdobywaniem nowej wiedzy i nowych doświadczeń, byli gotowi na szukanie odpowiedzi na pytanie, czy są gotowi i pragną właśnie takiej drogi do rodzicielstwa.

Zawsze warto głośno wypowiadać swoje obawy, dzielić się z nimi np. ze współmałżonkiem, ale również z pracownikiem ośrodka, aby móc wspólnie się im przyglądać i podjąć wysiłek ich rozwiania. Jeśli jednak nie jest to możliwe – aby otrzymać wsparcie w podjęciu emocjonalnego trudu zmierzenia się z pytaniem, czy decyzja o adopcji jest w przypadku danych kandydatów słuszna i czy pojawiające się obawy nie przesłonią im radości z rodzicielstwa lub uniemożliwią właściwe zaopiekowanie się dzieckiem.

Obawy towarzyszą nie tylko kandydatom na rodziców adopcyjnych, ale także dzieciom, które są kwalifikowane do przysposobienia. Chociaż dzieciom czasami trudno zwerbalizować odczuwane lęki, nie oznacza to, że ich nie przeżywają. Dzieci często niepokoją się tym:

• jak będzie wyglądał ich nowy dom,
• czy rodzice bezwarunkowo je zaakceptują i pokochają,
• czy nowa mama i tata na pewno będą już na zawsze,
• czy może za kilka miesięcy znów będą musiały opuścić miejsce, które zaczęły traktować jak dom i zostaną umieszczone pod opieką kolejnych opiekunów.

Ważne jest, aby dzieci kwalifikowane do adopcji mogły otwarcie i w poczuciu bezpieczeństwa okazywać swojego obawy oraz otrzymywały adekwatne i responsywne wsparcie w radzeniu sobie z nimi.

(AP)

Czy jest możliwe, aby w pełni pozbyć się wszelkich oczekiwań?

Prawdopodobnie nie. Nie jest to również warunek konieczny, aby właściwie przygotować się na przyjęcie dziecka. O wiele ważniejsze od tego, z jakimi oczekiwaniami kandydaci zgłoszą się do ośrodka adopcyjnego, jest to, czy będą gotowi nad nimi pracować i jeżeli podejmą taki wysiłek, to jaki da on rezultat.

Zdanie sobie sprawy z własnych oczekiwań wobec dziecka jest istotne, ale w żadnej mierze nie jest jeszcze wystarczające. Jest to zaledwie pierwszy krok na drodze do dobrego przygotowania się do roli rodzica adopcyjnego. Bycie rodzicem wymaga, aby z otwartością przyglądać się swoim wyobrażeniom dotyczącym tego, jakie będzie dziecko oraz jak będzie wyglądało życie z nim, następnie zaś przepracowywać ich w sobie. Proces ten musi się dokonać zarówno na poziomie poznawczych, ale także emocjonalnym. Oznacza to, że wiąże się z przeżyciem i pogodzeniem np. z tym, że moje dziecko nie będzie do mnie podobne, będzie zachowywało się na swój indywidualny sposób, w jego historii życia nieodłącznym elementem będzie jego zakorzenienie w rodzinie biologicznej.

Weryfikacja oczekiwań kandydatów wobec dziecka jest jednym z najważniejszych elementów procedury diagnostycznej w procesie adopcyjnym. Zderzenie się nieprzepracowanych wyobrażeń przyszłych rodziców z rzeczywistością może być źródłem rozczarowania, frustracji, złości. Może także stanowić przyczynę niepowodzenia adopcji i skutkować nawet jej formalnym rozwiązaniem, które powoduje, że dziecko ponownie doświadcza zerwania relacji i całkowitej zmiany swojego życia. Rodzice adopcyjni za każdym razem muszą zmierzyć się z faktem, że przyjmowane przez nich dziecko ma już swoją historię, której nie wolno im bagatelizować. Kandydaci, którzy nie włożą wysiłku w odkrycie i zmierzenie się z własnymi wyobrażeniami na temat dziecka, po rozpoczęciu wspólnego życia ze swoim adopcyjnym dzieckiem mogą nie być w stanie przyjąć go w pełni takim, jakie ono jest, a co za tym idzie zrozumieć, zaakceptować i właściwie wspierać je w radzeniu sobie z traumą i wynikającymi z niej zachowaniami trudnymi.

Oczekiwania wobec dziecka i rodzicielstwa adopcyjnego są związane również z kwestią motywacji. Decyzja o przysposobieniu nie może być podjęta w oparciu o dążenie do realizacji wyłącznie własnych potrzeb. Dziecko nigdy nie może być traktowane w sposób przedmiotowy, jako środek do realizacji własnych celów. Nieprzepracowane oczekiwania kandydatów wobec dziecka uniemożliwiają osobom starającym się o adopcję pełną i bezwarunkową akceptację dziecka, a w związku z tym również kierowanie się w podejmowanych działaniach przede wszystkim jego dobrem.

(AP)

OKNO ŻYCIA

Okno życia  chyba wszystkim kojarzy się z adopcją i intencją – zakładamy, że ktoś kto włożył dziecko do takiego miejsca wiedział, po co jest i chciał dobrze, nie chciał skrzywdzić, chciał dać dziecku szansę, zależało mu… Potwierdzają to fakty – większość dzieci z okien życia była zadbana, czysta, w ładnych ubraniach, niektóre nawet z listami pożegnalnymi. Możemy więc w wielu przypadkach założyć również, że dorosły wybrał w tym czasie najlepsze z możliwych dla siebie rozwiązań, że postąpił odpowiedzialnie. Niektórzy powiedzą nawet, że zrobił to z miłości. Nie zawsze jednak tak jest – pokazały nam przypadki dzieci z okien życia – pod wpływem trudności i emocji zadziałał impuls, a po kilku dniach rodzice zgłosili się do sądu, że to oni włożyli dziecko do okna życia, żałowali swojej decyzji i chcieli odzyskać synka.

Okno życia niewątpliwie chroni życie i warto aby istniało nawet dla jednego dziecka. Ale trzeba pamiętać, że zmieniły się czasy – dzieci nie są wyrzutkami społeczeństwa, które należałoby chronić oknami życia (bo przecież taki był początkowy cel okien życia) teraz jest większa tolerancja i akceptacja nieślubnych czy panieńskich dzieci, większe możliwości uzyskania wsparcia przez samotną matkę. Jeśli natomiast dochodzi do takiego kryzysu, że oddanie dziecka jest jedynym wyjściem, to właśnie po to jest adopcja i popularnie zwane zrzeczenie.

Potrzeba więcej informacji – wszędzie  - w mediach, szkołach rodzenia, uczelniach, szpitalach, urzędach pracy, ośrodkach pomocy społecznej, że jeśli ktoś nie może czy nie chce zajmować się swoim dzieckiem może je oddać do adopcji – gdzie i jak to się robi.

To, co dla nas – pracowników ośrodków adopcyjnych, zarówno katolickich, jaki i publicznych jest ważne w całej sprawie związanej z oknami życia, to konieczność szerszego spojrzenia, spojrzenia zarówno na sytuację dziecka, ale również matki czy rodziców biologicznych, a później również rodziny adopcyjnej i psychologicznych następstw tej sytuacji porzucenia dla samego dziecka.

Mamy, które trafiają do ośrodków adopcyjnych i wyrażają zgodę na przysposobienie (rocznie w naszym województwie jest ok 40 – 50 przypadków) mogą uzyskać wsparcie – porozmawiać o swojej decyzji, o wątpliwościach z nią związanych, rozważyć inne możliwości, uzyskać informację o tym, co będzie dalej z dzieckiem, a po oddaniu dziecka korzystać z pomocy terapeuty. Często mamy tez pozostają z nami w kontakcie po adopcji i przez wiele lat pytają o swoje dziecko.

Utrata dziecka – także w takich okolicznościach dobrowolnego oddania do adopcji ma skutki psychologiczne podobne do tych po śmierci dziecka. Matka pozostaje więc  w żałobie. Dla specjalistów pracujących z kobietami po stratach prokreacyjnych ważne są jeszcze inne problemy – czy kobieta zrobiła to świadomie, a nie w wyniku silnych emocji, depresji czy psychozy? Czy nie zrobiła tego pod presją? Czy rzeczywiście sama to zrobiła czy ktoś zrobił to za nią i wbrew jej woli?

Matki, które porzuciły dziecko czy włożyły do okna życia pozostają same ze swoimi trudnymi myślami i emocjami – z tęsknotą, smutkiem, poczuciem winy, żalu, pytaniami – czy się nie wyda, co będzie ze mną, co będzie z dzieckiem, czy już ma rodziców, gdzie jest teraz?

Może oprócz emocjonujących sensacyjnych wiadomości, że znaleziono dziecko w oknie  życia podawać później w mediach informacje, co się teraz dzieje z tym znalezionym dzieckiem – że jest w szpitalu i jest zdrowe, że przewieziono do rodziny zastępczej, że nadano dane personalne, że jest już opiekun prawny i wreszcie, że trafiło do rodziny adopcyjnej. Być może mama tego dziecka usłyszy, przeczyta gdzieś w necie, że już jest OK i będzie spokojniejsza o losy swojego dziecka.

Jeszcze jedna ważna sprawa – gdy mama przychodzi do ośrodka i rozważa decyzję o oddaniu dziecka pozostaje na etapie rozważania i zawsze może się wycofać (aż do wpłynięcia wniosku o przysposobienie), w przypadku okna życia, zwykle matka pozostaje nieujawniona i nie ma już odwrotu.

Matka nie zawsze pozostanie anonimowa. Załóżmy, że kobieta rodzi w szpitalu, wychodzi z dzieckiem do domu i po 3 tygodniach podejmuje decyzję o włożeniu dziecka do okienka życia. Kiedy matka rodzi w szpitalu, takie urodzenie zostaje zgłoszone do urzędu stanu cywilnego i zarejestrowane. Dziecko nie jest więc anonimowe. Zostaje również zgłoszone do poradni zdrowia i do poradni szczepień. Wkrótce ktoś się zainteresuje, co się dzieje z tym konkretnym dzieckiem. Jeśli nie teraz, to za ok. 7 lat, mama ponownie stanie przed pytaniem gdzie jest dziecko, którego obejmuje obowiązek szkolny?

Dla osoby, która nie  może poznać swojej historii, która nigdy nie dowie się kim byli rodzice biologiczni, skąd pochodzi, jakie są jego korzenie, dlaczego został porzucony to wielka rana, ogromny ból i trauma. Dorośli adoptowani mówią, że czują pustkę, że nie wiedzą kim są, nie potrafią zrozumieć swojego smutku, żalu i krzywdy... że nie mają komu przebaczyć...

Co się dzieje w oknie życia?

Ktoś wkłada dziecko do okna. Wewnątrz budynku, gdzie znajduje się okno, ale nie bezpośrednio przy oknie, żeby nie wystraszyć dziecka, dzwoni dzwonek alarmowy.

Osoba odpowiedzialna- dyżurująca szybko udaje się do okna, żeby sprawdzić czy w oknie jest dziecko. Niestety czasami są głupie żarty – ktoś otworzy okno, wrzuci butelkę.

Osoba sprawdza stan dziecko – czy żyje czy oddycha, jeśli trzeba udziela pierwszej pomocy i dzwoni po pogotowie i zawiadamia policję. Dziecko przewożone jest do szpitala i sprawdzany jest stan jego zdrowia. Jeśli nie ma problemów medycznych zwykle po kilku dniach przewożony jest rodziny zastępczej lub interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, gdzie czeka na wyprostowanie swojej sytuacji prawnej i adopcję. Jak pokazuje doświadczenie różnych ośrodków adopcyjnych w Polsce czasami to pobyt bardzo krótki – miesiącm, a czasami wiele miesięcy – wszystko zależy od okoliczności znalezienia i od postępowania na policji, w prokuraturze i w Sądzie.

Z punktu widzenia prawnego – nie ma jednolitych rozstrzygnięć, bo ani nie jest to oddanie do adopcji, ani nie jest to porzucenie z narażeniem życia (chociaż czasami może wystąpić narażenie ze względu na poród bez opieki medycznej i stan zdrowia dziecka), no i liczy się fakt, że jest to TO MIEJSCE – Okno życia, a nie śmietnik, park, czy piwnica. W każdym razie po zawiadomieniu policji musi być rozpoczęta procedura poszukiwania rodziców, zwłaszcza gdy istnieją jakieś ślady, pamiątki zostawione przy dziecku czy był świadek tego zdarzenia. Praktyki w Polsce są różne – czasami to trwa krótko i jest szybko umarzane właśnie ze względu na miejsce, gdzie znalazło się dziecko i zakładaną intencję, a czasami długo, bo muszą być sprawdzone wszystkie okoliczności. Jeśli nie uda się ustalić pochodzenia dziecka sprawą zajmuje się sąd rodzinny – wydaje postanowienie, które ustala tożsamość dziecka, tzn. wymyśla imię i nazwisko dziecko i to jakie dane będą wpisane w rubryki rodziców. Datę urodzenia zwykle ustalają lekarze po znalezieniu dziecka, oczywiście jest to przybliżona data, a jako miejsce urodzenia wpisuje się miejsce znalezienia dziecka. Gdy to postanowienie uprawomocni się, Sąd przesyła do Urzędu Stanu Cywilnego i ten sporządza akt urodzenia dziecka. Sad wyznacza również osobę, która będzie reprezentowała dziecko i jego interesy czyli opiekuna prawnego. Teraz dziecko może być już zgłoszone do ośrodka adopcyjnego, aby poszukiwać dla niego nowych kochających rodziców.

Jak widzimy prawnie jest to dość trudne. Ale pod względem psychologicznym jeszcze trudniejsze, zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Dla rodziców adopcyjnych również bardzo trudne, ponieważ nie wiedzą z jakiego środowiska pochodzi dziecko, kim byli rodzice biologiczni, czy nie chorowali na jakąś genetyczna chorobę, z jakiego powodu podjęli taki krok, czy mają inne dzieci itd. Itd…. Przyjmują dziecko takim, jakie ono jest, jak to się mówi „ w ciemno”.  W przyszłości jednak będą musieli stanąć wobec jeszcze trudniejszego zadania – wyjaśnienia dziecku, we właściwy sposób, jego historii , a przede wszystkim wspierania dziecka w przyjmowaniu prawdy o sobie. Pracując z dorosłymi adoptowanymi, którzy poszukują swoich korzeni widzimy jak ważny jest każdy, nawet najmniejszy element z tych puzzli życia. Oczywiście w ośrodku adopcyjnym rozmawiamy z kandydatami na rodziców, co może być trudnością, jak budować tożsamość porzuconego dziecka, jak wzmacniać przekaz, że jego życie było dla wielu osób i dla Boga bardzo ważne.

Zajrzyj jeszcze do K jak Korzenie, P jak Poszukiwanie korzeni 

ML

Opiekun prawny dziecka to osoba ustanowiona przez sąd do pełnienia funkcji przedstawiciela ustawowego małoletniego dziecka, do ochrony jego interesów i reprezentowania. Opiekun składa przed sądem przyrzeczenie, że swoje obowiązki będzie wykonywał ze starannością i dla dobra dziecka. 

Opiekuna ustanawia się dla małoletniego, jeśli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska, jeśli rodzice nie żyją albo jeśli rodzice biologiczni nie są znani. 

Kandydat na opiekun prawnego musi spełniać określone wymogi. Zadanie to może wypełniać osoba, która min.:

• ma pełną zdolność do czynności prawnych,
• posiada pełnię praw publicznych,
• nie była pozbawiona ani ograniczona we władzy rodzicielskiej, albo władza ta nie była jej zawieszona,
• nie była leczona psychiatrycznie ani odwykowo,
• w swoich działaniach musi kierować się dobrem dziecka, które podlega jego pieczy.

Dla wszystkich dzieci zgłaszanych do adopcji musi zostać ustanowiony opiekun prawny, co nie oznacza jednak, że ze zgłoszeniem dziecka do adopcji trzeba czekać do momentu ustanowienia opieki prawnej. Opieka ta może być ustanowiona, kiedy etap procedury kwalifikującej dziecko do adopcji został już rozpoczęty.

Opiekun prawny jest jednak niezbędny na etapie spraw sądowych, gdzie bezpośrednio przed sądem wyraża on zgodę na adopcję dziecka, kierując się jego dobrem.

Opiekunem prawnym może być pracownik ośrodka, bądź też pracownik placówki, rodzic zastępczy, pod którego bezpośrednią opieką przebywa dziecko.

Opiekunowie prawni często uczestniczą w zapoznaniu kandydatów na rodziców adopcyjnych z dzieckiem, są obecni na sprawach sądowych, jak również często są zobowiązywani przez sąd do sporządzenia sprawozdania z przebiegu pieczy nad dzieckiem w okresie preadopcyjnym. Są oni również zobowiązywani przez sąd do składania sprawozdań ze sprawowanej przez siebie opieki.

Pełnienie roli opiekuna prawnego wiąże się z dużą odpowiedzialnością, ale jednocześnie daje dużo satysfakcji, gdy w momencie adopcji można dzielić radość z faktu powierzania dzieci ze świadomymi swego rodzicielstwa adopcyjnymi rodzicami.

(KPB)

Opinie o zasadności przysposobienia – dokument wymagany do kwalifikacji dziecka do przysposobienia.

Jest on tworzony przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej, bądź też przez dyrektora placówki opiekuńczo–wychowawczej typu rodzinnego.

Dokument ten:

1. wskazuje na zasadność adopcji dziecka,
2. zawiera informacje o kontaktach dziecka z rodziną biologiczną i ich wpływie na dziecko,
3. odnosi się do zasadności adopcji zagranicznej danego dziecka,
4. odnosi się do zasadności wspólnego umieszczania rodzeństwa w rodzinie adopcyjnej. 

Przy sporządzaniu opinii o zasadności przysposobienia konieczne jest uwzględnienie tego, czy przysposobienie dziecka leży w jego najlepszym interesie, pod którym rozumie się przede wszystkim zapewnienie dziecku stabilnego, rodzinnego środowiska oraz uwzględnienie więzi między rodzeństwem.

W momencie zgłoszenia dziecka do adopcji ośrodek adopcyjny otrzymuje ten dokument od instytucji zgłaszającej dziecko i podejmując decyzję o kwalifikacji dziecka do przysposobienia, uwzględnia informacje w nim zawarte. Nie są to jednak jedyne przesłanki do kwalifikacji. 

(KPB)

OPÓŹNIENIA ROZWOJOWE

Każde dziecko jest inne i rozwija się w swoim indywidualnym tempie, na który wpływ ma bardzo wiele zróżnicowanych czynników:

• predyspozycje i ewentualne obciążenia genetyczne,
• przebieg ciąży,
• kondycja psychofizyczna dziecka po urodzeniu,
• sprawowania opieki przez opiekuna,
• uwarunkowania środowiskowe.

Uwzględniając różnorodność czynników wewnętrznych i zewnętrznych, nie jest możliwe precyzyjne (co do tygodnia bądź dnia) określenie, kiedy dane dziecko osiągnie kolejny etap rozwojowy. Istnieją jednak pewne ogólne ramy, których sformułowanie odbyło się w oparciu o wiedzę naukową, pozwalające ocenić czy rozwój poszczególnych sfer dziecka przebiega w sposób harmonijny, czy też dynamika którejś z nich wzbudza zaniepokojenie.

Opóźnienie rozwojowe oznacza, że rozwój dziecka przebiega w sposób odbiegający od przyjętej dla danego wieku normy. Jako normę traktujemy tutaj taki poziom rozwoju danej sfery, jaki posiada większość populacji dzieci w danym wieku. Diagnoza opóźnienia rozwoju stawiana jest wówczas, gdy poziom rozwoju dziecka jest niższy od przeciętnego. Opóźnienie rozwoju może mieć różne natężenie. Czasami przybiera ono charakter globalny, gdy opóźnienie widoczne jest we wszystkich sferach funkcjonowania dziecka, innym razem zachwianie dynamiki rozwoju widoczne jest np. wyłącznie w sferze ruchowej lub emocjonalnej. 

Przyczyny powstawania opóźnień rozwojowych mogą mieć różne źródło i co za tym idzie w odmiennym zakresie będą poddawać się działaniom kompensacyjnym. Na harmonijny rozwój istotny wpływ wywiera poczucie bezpieczeństwa, które w przypadku dzieci niemogących pozostać w rodzinie pochodzenia i oddzielonych od biologicznych opiekunów niejednokrotnie jest zachwiane. Pozytywny wpływ na tempo rozwoju dziecka może mieć już samo odbudowanie poczucia przynależności i stałości, zapewnienie dziecku empatycznej opieki i właściwej stymulacji. Należy jednak pamiętać, że w wielu wypadkach dziecko może potrzebować specjalistycznego wsparcia (np. terapeutycznego), aby móc osiągnąć kolejny etap rozwoju.

Kandydaci na rodziców adopcyjnych, zapoznając się z Kartą Dziecka, powinni patrzeć na rozwój dziecka w szerokiej perspektywie. Pracownicy ośrodka, przygotowując dokumentację dziecka kwalifikowanego do adopcji, starają się uwzględnić wszelkie dane, które prognozują funkcjonowanie dziecka w przyszłości poprzez wskazanie zarówno możliwości, jak również potencjalnych ograniczeń.

Warto więc nie tylko brać pod uwagę obecne funkcjonowanie dziecka, ale również zwrócić uwagę na to, czy rozwój, mimo swoich opóźnień i dysharmonii, postępuje i jakie rokowania są w tym zakresie stawiane przez specjalistów.

(AP)

Do zadań ośrodka adopcyjnego należy:

1) kwalifikacja dzieci zgłoszonych do przysposobienia oraz sporządzanie dla dziecka zakwalifikowanego do przysposobienia diagnozy psychologicznej i pedagogicznej oraz gromadzenie aktualnych informacji o stanie zdrowia dziecka;
1a) promowanie idei adopcji, w tym poszukiwanie kandydatów do przysposobienia dziecka;
2) dobór rodziny przysposabiającej właściwej ze względu na potrzeby dziecka;
3) współpraca z sądem opiekuńczym, polegająca w szczególności na powiadamianiu o okolicznościach uzasadniających wszczęcie z urzędu postępowania opiekuńczego;
4) udzielanie pomocy w przygotowaniu wniosków o przysposobienie i zgromadzeniu niezbędnych dokumentów;
5) gromadzenie i aktualizowanie informacji o dzieciach, które mogą być przysposobione;
6) przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych kandydatów do przysposobienia dziecka;
7) przeprowadzanie analizy sytuacji osobistej, zdrowotnej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej kandydatów do przysposobienia dziecka, zwanej „wywiadem adopcyjnym”;
8) prowadzenie działalności diagnostyczno-konsultacyjnej dla kandydatów do przysposobienia dziecka;
9) wspieranie psychologiczno-pedagogiczne kandydatów do przysposobienia dziecka oraz osób, które przysposobiły dziecko;
10) organizowanie szkoleń dla kandydatów do przysposobienia dziecka;
11) wydawanie świadectw ukończenia szkolenia dla kandydatów do przysposobienia dziecka, dokonywanie wstępnej oceny kandydatów do przysposobienia dziecka, sporządzanie opinii kwalifikacyjnej o kandydatach do przysposobienia dziecka oraz opinii, o której mowa w art. 586 rozprawa w sprawie o przysposobienie § 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460, z późn. zm.);
11a) prowadzenie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń;
11b) prowadzenie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego oraz wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń;
12) zapewnienie pomocy psychologicznej kobietom w ciąży oraz pacjentkom oddziałów ginekologiczno-położniczych, które sygnalizują zamiar pozostawienia dziecka bezpośrednio po urodzeniu;
13) prowadzenie dokumentacji z zakresu wykonywanych zadań.

Ośrodki adopcyjne zadania te wykonują nieodpłatnie.

Ośrodki adopcyjne od 2012 roku są prowadzone przez samorząd województwa, lub podmioty, którym takie zdanie przez samorząd województwa zostało zlecone; stąd też dwa rodzaje ośrodków, które funkcjonują w naszym kraju – ośrodki publiczne i niepubliczne.

Za monitorowanie adopcji odpowiadają marszałkowie województw. Nadzór merytoryczny nad pracą ośrodków działających na terenie województwa łódzkiego pełni Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi.

Wśród niepublicznych ośrodków adopcyjnych wyróżnić można ośrodki katolickie. Nasz Ośrodek powołany został 02.03.1989 roku Dekretem Księdza Arcybiskupa Władysława Ziółka. Był pierwszy katolickim ośrodkiem adopcyjnym w Polsce. Swoim działaniem obejmuje przede wszystkim miasto Łódź i województwo łódzkie, choć nie ma rejonizacji i kandydaci na rodziców adopcyjnych mogą zgłaszać się z terenu innych województw.

Ośrodki adopcyjne to miejsca, do których powinny zgłaszać się osoby rozważające gotowość przysposobienia dziecka. To tutaj zainteresowane osoby otrzymają rzetelne informacje dotyczące formalności adopcyjnych, przebiegu procedury adopcyjnej, jak również będą mogły liczyć na profesjonalną/specjalistyczną pomoc w przeprowadzeniu procedury adopcyjnej oraz na różnorodne wsparcie w okresie postadopcyjnym (grupa wsparcia, szkolenia dla rodzin adopcyjnych, poradnictwo postadopcyjne dotyczące kwestii opiekuńczo-wychowawczych, tożsamości dziecka adoptowanego, jawności adopcji).

W ośrodkach adopcyjnych na pomoc i wsparcie mogą liczyć również rodziny/matki, które rozważają decyzję o oddaniu dziecka do adopcji. Mogą one zgłosić się do ośrodka, gdy kobiety są jeszcze w ciąży, bądź też po urodzeniu dziecka. Pracownicy ośrodków mogą zapewnić im wsparcie psychologiczne, informacyjne, prawne, materialne na etapie rozważania decyzji o oddaniu dziecka do adopcji, bądź też w sytuacji, gdy decyzja ta została już podjęta.

Ośrodek adopcyjny pomaga również dorosłym adoptowanym, którzy poszukują swoich korzeni.

(KPB)

PAMIĄTKI

Bardzo ważnym i pomocnym w  budowaniu opowieści o historii życia dziecka i odkrywaniu przezeń swojej tożsamości są pamiątki z okresu sprzed adopcji, a także z okresu poznania nowych rodziców i wspólnego z nimi życia.

O pamiątki należy dbać - zachowywać je,  zabezpieczać, ale także tworzyć. Osobami odpowiedzialnymi za pamiątki dziecka w pierwszym czasie są jego opiekunowie, rodzice adopcyjni i osoby, które miały kontakt z dzieckiem i jego rodziną biologiczną. Pamiątki są przedmiotami, które wiążą się z ważnymi wydarzeniami czy okresami życia dziecka. Mogą to być np:

• fotografie
• filmy
• dokumenty
• ubranka
• zabawki
• list od rodziców biologicznych
• opaska na rękę z porodu
• kartka z kalendarza
• gazeta z dnia adopcji
• kartki z życzeniami

(PK)

Więcej: K jak Korzenie, H jak Historia życia, L jak List od rodziców biologicznych, P jak Poszukiwanie korzeni

PIECZA NAD DZIECKIEM

Sprawowanie pieczy nad dzieckiem oznacza dbałość o jego wychowanie, zaspokajanie jego potrzeb zarówno fizycznych, jak i emocjonalnych, troskę o harmonijny rozwój. Jeżeli rodzice nie mogą sprawować pieczy nad swoim dzieckiem (albo gdy prawo to jest im ograniczone lub odebrane), zadanie to zostaje powierzone osobom, które w świetle prawa nie są rodzicami dziecka. Zobowiązują się one wówczas do działanie w najlepiej rozumianym interesie dziecka we wszystkich obszarach, które będą tego wymagać.

Przed orzeczeniem przez sąd przysposobienia również dochodzi do powierzenia kandydatom na rodziców adopcyjnych pieczy nad dzieckiem, które chcą przyjąć do swojej rodziny. Jest to decyzja podejmowana przez sąd po zapoznaniu się ze złożonym przez kandydatów wnioskiem, w którym wnoszą oni o orzeczenie przysposobienia. Może ona zapaść bez bezpośredniego wysłuchania wnioskodawców w trakcie tzw. posiedzenia niejawnego albo w czasie rozprawy sądowej, kiedy sędzia sądu rodzinnego udziela głosu wszystkim osobom mogącym mieć istotne dla podjęcia właściwej decyzji informacje (czyli oprócz kandydatów najczęściej również opiekuna prawnego dziecka i przedstawiciela ośrodka adopcyjnego).

Powierzenie kandydatom na rodziców adopcyjnych pieczy nad dzieckiem określane jest jako preadopcja. Od momentu ustanowienia preadopcji dziecko przebywa już pod bezpośrednią opieką kandydatów w miejscu ich zamieszkania. Kandydaci ponoszą wówczas wszelkie koszty utrzymania dziecka, nadal jednak nie mogą jeszcze samodzielnie podejmować pewnych decyzji, które dziecka dotyczą (m.in. w zakresie leczenia, na które zgodę musi wyrazić opiekun prawny).

Nadzór nad sposobem sprawowania pieczy nad dzieckiem sąd zwyczajowo powierza opiekunowi prawnemu lub ośrodkowi adopcyjnemu. Osoba, która jest do tego wyznaczona, zostaje zobowiązana do utrzymywania systematycznego kontaktu z rodziną oraz złożenia przed kolejną rozprawą pisemnego sprawozdania określającego czy kandydaci na rodziców adopcyjnych właściwie wywiązują się z opieki nad dzieckiem. Okres preadopcji jest szczególnym czasem, gdy przyszli rodzice i dziecko mogą lepiej wzajemnie się poznać i kontynuować proces nawiązywania więzi w bezpiecznym, stabilnym, domowym środowisku.

Bez względu na to, czy w danej sprawie sąd formalnie zobowiąże ośrodek adopcyjny do złożenia sprawozdania z pieczy czy też nie, pracownicy ośrodka zawsze pozostają w kontakcie z rodziną, służąc jej swoim wsparciem i pomocą. Czas, gdy dziecko trafia pod bezpośrednią opiekę kandydatów na rodziców adopcyjnych, jest szczególny. Z jednej strony stwarza szansę na pogłębienie więzi emocjonalnej, którą przyszli rodzicem nawiązują z dzieckiem już od momentu zapoznania i podjęcia decyzji o przysposobieniu, z drugiej jednak w okresie tym mogą pojawić się nowe wyzwania lub pierwsze trudności. Dlatego też pracownicy ośrodka, dzieląc się wiedzą i doświadczeniem, chcą wspierać przyszłych rodziców, aby mogli oni jak najpełniej realizować się w roli rodziców adopcyjnych.

(AP)

Świadomość wagi odnajdywania swoich korzeni jest coraz większa i jest dla rodziców adopcyjnych wzmocnieniem w pomaganiu swoim dzieciom w pamiętaniu, przypominaniu lub odszukiwaniu przeszłości.

Osoby adoptowane, otoczone odpowiednim wsparciem, już od początku istnienia rodziny adopcyjnej mają możliwość budowania swojej historii i poszukiwania związków z przeszłością. Często poszukiwania te nasilają się w wieku nastoletnim lub po wejściu w dorosłości, kiedy to adoptowany może sam podejmować pewne kroki.

• Pierwszym krokiem zwykle jest udanie się do Urzędu Stanu Cywilnego, aby zobaczyć stary akt urodzenia - ten sprzed adopcji, gdzie są dane rodziców biologicznych.
• Kolejnym etapem lub równoległym do USC jest często skorzystanie z pomocy ośrodka adopcyjnego, gdzie mogą być przechowywane informacje o przyszłości dziecka, list od rodziców biologicznych, inne pamiątki czy informacje.
• Możliwe jest również uzyskanie przez osobę przysposobioną zgody Sądu na wgląd do akt sprawy o przysposobienie.  
• W dobie internetu część poszukiwań wspierają portale internetowe - specjalne grupy czy po prostu ogłoszenia. 
• Bywają również dorośli adoptowani, którzy szukają rodziny biologicznej zatrudniając detektywów.

Poszukiwania korzeni odnoszą się przede wszystkim do rodziców biologicznych i do rodzeństwa, które mogło pozostać przy rodzicach, być w placówce czy rodzinie zastępczej albo być adoptowane. Spotkanie z przeszłością może jednak dotyczyć też byłych opiekunów, np. z rodziny zastępczej czy odwiedzenia miejsc, w których dziecko przebywało, a także opowiadanie szczegółowo historii i wydarzeń, które miały miejsce w przeszłości.

Nie ma jednego sposobu.

Istotne jest jednak nastawienie rodziców adopcyjnych do tych poszukiwań, bo to oni mogą wesprzeć swoje dziecko, kiedy będzie poznawać lepiej swoją historię lub spotykać osoby, które były znaczące i ważne w jego życiu. Będzie miało to znaczenie zwłaszcza w sytuacjach, gdy prawda, którą będzie odkrywało dziecko okaże bardzo trudna i bolesna. Ważne, aby rodzice adopcyjni dawali dziecku jasne komunikaty o swojej otwartości na jego historię i gotowości wsparcia w poszukiwaniach, a także sami w sobie przepracowali trudne uczucia związane z lękiem o utratę dziecka czy zazdrością o relację z biologiczną rodziną, która może się odrodzić czy powstać od nowa. Jeśli dziecko zauważy czy odczuje, że dla rodziców adopcyjnych sprawa poszukiwania korzeni jest niewygodnym tematem, będzie w konflikcie lojalności, może zacząć szukać w tajemnicy przed nimi, aby ich nie zranić...pozostając niestety sam z całym odkrytym bagażem...

Poszukiwanie korzeni jest oparte o prawo dziecka do własnej tożsamości, będące jednym z  niezbywalnych i fundamentalnych praw dziecka i człowieka.

Możliwości poszukiwania korzeni bywają ograniczone ze względu na ochronę danych osobowych, a także ze względu na bark przepisów regulujących tę kwestię. 

 (PK, ML)

Więcej w: K jak Korzenie, H jak Historia życia, P jak Pamiątki

w tym temacie polecamy również książki "Odnalezieni" i "Dziecko ze śmietnika" i filmy "Dziecko ze śmietnika", "Tajemnica Filomeny", "Lion. Droga do domu". 

PREADOPCJA

Preadopcja to określenie czasu bezpośredniej opieki, która sprawują kandydaci na rodziców adopcyjnych od powierzenia im pieczy przez Sąd do orzeczenia przysposobienia. Zazwyczaj jest to czas między pierwszą Sądową sprawą adopcyjną i sprawą końcowa. Czasami powierzenie pieczy odbywa się na posiedzeniu niejawnym sądu.

Do preadopcji dochodzi po zapoznaniu się kandydatów z dokumentami dziecka oraz z dzieckiem, nawiązaniu z nim odpowiednio mocnej relacji, złożeniu wniosku o przysposobienie do Sądu i wydaniu przez Sąd postanowienia. Kandydaci na mocy tego postanowienia zabierają dziecko z rodziny zastępczej/placówki opiekuńczo-wychowawczej do siebie do domu, podejmując wobec niego obowiązki rodzicielskie i opiekuńcze.

Opiekun prawny reprezentujący dziecko, pozostaje w tym czasie wciąż ten sam.

Sąd zleca na czas preadopcji nadzór nad nowo powstająca rodziną i obowiązek sporządzenia i przedstawienia sądowi sprawozdania z pieczy zazwyczaj opiekunowi prawnemu i Ośrodkowi Adopcyjnemu (czasami określając obowiązek złożenia kilku sprawozdań, zależnie od czasu trwania preadopcji, określanego przez Sąd).

W trakcie trwania preadopcji małżonkowie opiekujący się dzieckiem mają okazję bezpośrednio sprawdzić swoje umiejętności i nastawienia, poznać się lepiej z dzieckiem i nawiązywać z nim obustronną więź przy ścisłej współpracy ze specjalistami z Ośrodka (który zapewnia pomoc i wsparcie także po adopcji); dla Sądu zaś jest to czas sprawdzenia umiejętności i kompetencji kandydatów, więzi, która się nawiązuje oraz dokładniejszego przyjrzenia się nowopowstającej rodzinie, w obliczu codziennych wyzwań; kandydaci oraz specjaliści mają też w tym czasie możliwość ostatecznej weryfikacji decyzji o adopcji.

(PK)

PROPOZYCJA

Słowo to należy do określeń funkcjonujących w środowisku adopcyjnym, skrótowo opisujących pewne wydarzenia, mające większy ciężar gatunkowy. Wobec dziecka zakwalifikowanego do adopcji dokonywany jest dobór rodziny spośród zakwalifikowanych kandydatów.

Kandydaci informowani są o dokonanym doborze i dziecku, które Ośrodek Adopcyjny chce im przedstawić - zazwyczaj telefonicznie (niektórzy używają tu słów “i wtedy zadzwonił TEN telefon”). Kandydaci zapraszani są do Ośrodka, aby poznać dokumentacje dziecka i usłyszeć wszystkie zebrane o nim informacje. Na ich podstawie podejmują decyzję, czy widzą siebie w roli rodziców tego konkretnego dziecka, czy przedstawione im informacje nie stanowią jakiejś przeszkody, a dalej - czy chcą poznać dziecko osobiście. Na tę decyzję kandydaci mają czas przynajmniej do następnego dnia, a jeśli potrzebują dzień czy dwa dłużej. Zazwyczaj jednak decyzja na tak zapada w ciągu kilkunastu godzin. Umawiane jest wówczas zapoznanie z dzieckiem, a po nim czas na ostateczną decyzję.  Istotne jest, aby kandydaci poważnie i uczciwie podeszli do swojej decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji, kierując się swoimi realnymi możliwościami i otwartością. Oczekiwania i obawy kandydatów odkrywane są na wcześniejszych etapach procedury, tak, aby jak najbardziej zmaksymalizować szanse właściwego doboru.

Ten proces przedstawiania kandydatom dziecka nazywamy w skrócie propozycją i jak każda propozycja - może zostać ona przyjęta lub odrzucona. W przypadku decyzji negatywnej - czy to po poznaniu dokumentacji, czy po poznaniu dziecka - kandydaci pytani są o powody tej decyzji, w celu lepszego poznania ich motywacji, oczekiwań i obaw.

Nieprawdą jest, iż każde odrzucenie propozycji skutkuje z automatu zamknięciem drogi do adopcji. W każdej sytuacji pracownicy ośrodka kierują się indywidualną oceną wydarzeń i podejmują rozmowę z kandydatami, aby poznać przesłanki i przyczyny nietrafionej propozycji. Doświadczenie pokazuje jednak, że bogaty w przemyślenia i pracę nad sobą proces adopcyjny w większości przypadków skutkuje trafioną i najlepsza propozycją poznania dziecka i przyjęciem dziecka z akceptacją i otwartością przez kandydatów.

Trzeba pamiętać, że ośrodek składa kandydatom jednorazowo jedną propozycję, co oznacza, że nie ma kilkorga dzieci do wyboru. Sąd w czasie sprawy adopcyjnej czasami pyta kandydatów czy to dziecko, wobec którego wnieśli wniosek o adopcję, to była jedyna propozycja czy mieli inne. Również wobec dziecka, Sąd zadaje pytanie czy to konkretne dziecko było proponowane wcześniej innym kandydatom. 

(PK)

Przeczytaj również D jak dobór, O jak obawy, O jak oczekiwania

Nie liczy się przy tym ilość tych relacji, ale ich jakość - dziecko potrzebuje być w relacji z jednym, dwojgiem stałych opiekunów, by jego rozwój mógł przebiegać harmonijnie. (Więcej na ten temat napiszemy w haśle Więź).

Relacja rodzic adopcyjny - dziecko na dobre rozpoczyna się w momencie zapoznania, kiedy obie strony spotykają się po raz pierwszy. Ta relacja jest niesymetryczna, ponieważ odpowiedzialność za jej kształtowanie i troska o jej jakość leży po stronie dorosłych. Do nich należy również w dużej mierze inicjatywa, zarówno w pierwszych godzinach, jak i w kolejnych latach trwania relacji. Odpowiedzialność za relację przejawiać się będzie m.in. w otwartości na dziecko oraz na jego potrzeby, które bardzo często nie są sygnalizowane, albo są sygnalizowane w sposób dla rodzica zaskakujący (np. płacz może być wołaniem z głodu, ze zmęczenia, a uderzenie dorosłego zabawką może być sygnałem mówiącym o potrzebie bliskości).

Budowanie relacji - bo jest to proces, a nie jednorazowy akt - wymaga od dorosłego:

• świadomych działań,
• czasu,
• cierpliwości,
• wytrwałości,
• refleksji nad sobą i swoim przeżywaniem,
• rozszerzania swojego widzenia świata,
• uczenia się siebie i dziecka,
• odczytywanie potrzeb dziecka,
• bycia w kontakcie z samym sobą,
• korzystania ze wsparcia innych dorosłych osób.

W relacji rodzic - dziecko ważne są potrzeby obu stron, jednak ze względu na wspomnianą asymetrię relacji, to dorosły jest odpowiedzialny za zaspokajanie swoich potrzeb, ale i za zaspokajanie, czy wspieranie dziecka w zaspakajaniu jego potrzeb - wiele z nich wiąże się zresztą wprost z obecnością rodzica.

W relacji pojawiać się będą bardzo różne emocje i niesłusznym byłoby oczekiwanie, że w dobrej relacji jest miejsce tylko na te przyjemne. Prawdziwa, realna i pogłębiana relacja zakłada otwartość, szczerość i autentyczność - jest w niej miejsce na każdy rodzaj emocji, zarówno tych miłych, przyjemnych, jak i tych nieprzyjemnych dla każdej ze stron. Wiąże się to także z głęboką i bezwarunkową akceptacją drugiej osoby taką, jaka jest - czyli przyjęcie jej z wszystkimi emocjami, zachowaniami, które wyrażają te emocje (a które dorosły czasem musi nauczyć się odczytywać i przyjmować, aby w dalszym etapie ewentualnie pomóc dziecku zmieniać je na niezagrażające). Akceptacja obejmuje także przyjęcie historii dziecka i jego tożsamości dziecka adoptowanego, jego słabych i mocnych stron, zainteresowań i możliwości rozwoju, jego decyzji dotyczących samostanowienia (a które dzieci pokazują dużo wcześniej, niż się dorosłym wydaje i niż się dorosłym podoba).

Relacja rodzic - dziecko może być czasami związana z trudem i wysiłkiem, ale jest również źródłem radości i przyjemności wspólnego przebywania i działania dla obu stron. Jeśli zaczyna tej radości brakować, rodzic powinien podjąć działania, aby odnaleźć te pozytywne emocje i aspekty bycia rodzicem i relacji ze swoim dzieckiem.

Budowanie relacji z dzieckiem adoptowanym jest długotrwałym procesem, w którym nierzadko pojawić się mogą trudne momenty i wyzwania, dlatego pamiętać należy, że tak jak dziecko potrzebuje dorosłego, tak dorosły potrzebuje innych dorosłych - nikt nie jest samowystarczalny. Podjęcie roli rodzica adopcyjnego wymaga świadomej decyzji (i konsekwentnego jej wcielania w życie) o ciągłym kierowaniu się dobrem relacji z dzieckiem i często stawianiu tej relacji ponad inne oczekiwania i wymagania - własne i społeczne. Dziecko adoptowane bowiem właśnie w sferze relacji bliskości zostało najbardziej zranione i  w tej sferze potrzebuje otrzymać najgłębsze wsparcie, które powinno trwać dzień po dniu.

Polecamy również art. na naszym BLOGU: Zbudowane na skale-relacja dziecka z rodzicem jako fundament rozwoju

(PK)

RODZINNA PIECZA ZASTĘPCZA

Rodzinna piecza zastępcza – piecza zastępcza to przejściowa, okresowa forma opieki nad dzieckiem, którego potrzeby nie mogą być we właściwy sposób zaspakajane przez rodziców biologicznych. Może mieć ona charakter rodzinny lub instytucjonalny.

Zgodnie z Ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej rodzinna piecza zastępcza może być sprawowana w następujących formach:

1) rodzina zastępcza:

a) spokrewniona,

b) niezawodowa,

c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna;

2) rodzinny dom dziecka.

Rodzinę zastępczą spokrewnioną mogą tworzyć osoby, które są rodzeństwem lub dziadkami, pradziadkami dziecka, pozostałe formy rodziny zastępczej są pełnione przez osoby, które nie są w ten sposób spokrewnione z dzieckiem. W pogotowiu rodzinnym umieszczane są dzieci w sytuacjach nagłych, interwencyjnych, a czas pobytu dziecka w takiej rodzinie jest ograniczony.

Według przepisów w zawodowej rodzinie zastępczej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego dzieci mogą przebywać do czasu unormowania sytuacji prawnej, lecz nie dłużej niż 4 miesiące. W uzasadnionych przypadkach czas ten może zostać przedłużony do 8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego.

W rodzinie zawodowej specjalistycznej umieszczane są dzieci z niepełnosprawnościami, małoletnie matki z dziećmi, jak również dzieci na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Kandydaci na rodzinę zastępczą muszą spełniać szereg wymagań i odbyć szkolenie przygotowujące ich do pełnienia takiej funkcji.

Rodzinny dom dziecka jest organizowany przez powiat, albo podmiot, któremu takie zadanie przez powiat zostało zlecone. W rodzinnym domu dziecka może przebywać łącznie nie więcej niż 8 dzieci i osób, które w pieczy zastępczej stały się pełnoletnie. Sytuacja ta może się zmienić, gdy istnieje konieczność wspólnego umieszczenie rodzeństwa. Wówczas jest to uzależnione od uzyskania pozytywnej opinii koordynatora pieczy zastępczej.

Rodziny zastępcze są na swój wniosek objęte wsparciem i opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej.

Zgodnie z Ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań rodzinnej pieczy zastępczej należy:

1) traktowanie dziecka w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;

2) zapewnienie dostępu do przysługujących świadczeń zdrowotnych;

3) zapewnienie kształcenia, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;

4) zapewnienie rozwoju uzdolnień i zainteresowań;

5) zaspokajanie potrzeb emocjonalnych, bytowych, rozwojowych, społecznych oraz religijnych dziecka;

6) zapewnienie ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;

7) umożliwianie kontaktu z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

W rodzinnej pieczy zastępczej powinny być umieszczane wszystkie dzieci poniżej 10 roku życia, które nie mogą pozostać w swoim środowisku rodzinnym. Ze względu na dużą liczbę dzieci i małą liczbę rodzin zastępczych, w rzeczywistości przepis ten trudno jest realizować.

Rodzinna piecza zastępcza daje szansę dzieciom na wychowywanie się w warunkach, które najbardziej przypominają dorastanie w rodzinie biologicznej. Dzieci w niej przebywające mają większe szanse na zindywidualizowane podejście i nawiązanie relacji z opiekunami, o co zdecydowanie trudniej w instytucjonalnej pieczy zastępczej, gdzie nie da się uniknąć rotacji opiekunów i gdzie ze względu na liczbę dzieci nie zawsze udaje się zaspokajać wszystkie potrzeby wychowanków w responsywny sposób.

W każdej z form rodzinnej pieczy zastępczej może przebywać dziecko, które finalnie z powodu uregulowanej sytuacji prawnej zostanie zgłoszone do adopcji. Dzieje się to zdecydowanie rzadziej w rodzinach zastępczych spokrewnionych, z których małoletni z racji szansy na wychowywanie się ze swoimi krewnymi i ze względu na łączące ich z nimi więzi emocjonalne, często nie są kwalifikowani do adopcji.

W rodzinach zastępczych oraz w rodzinnym domu dziecka może dochodzić do zapoznania kandydatów na rodziców adopcyjnych z dzieckiem, a osoby, które formy te prowadzą, często są cennym źródłem wielu informacji na temat dziecka, jego potrzeb, zasobów i mocnych stron, jego historii życia. Już na etapie regulacji sytuacji prawnej dziecka ośrodki adopcyjne współpracują z wyżej wymienionym formami pieczy zastępczej, min. poprzez wspólny udział w zespołach do spraw okresowej oceny sytuacji dzieci.

(KPB)

Sprawa adopcyjna – jedna z ostatnich tzw. formalności adopcyjnych. To sprawa sądowa, na której zapadają, jako pierwsze, decyzje dotyczące powierzenia kandydatom pieczy nad dzieckiem, a następnie orzeczenie przez sąd pełnego przysposobienia dziecka przez kandydatów na rodziców adopcyjnych. Sprawa sądowa, na której sąd wydaje postanowienie o powierzeniu pieczy nad dzieckiem, może również odbyć się na posiedzeniu niejawnym, natomiast sprawa, na której wydawane jest postanowienie o pełnym przysposobieniu zawsze odbywa się na posiedzeniu jawnym z udziałem wnioskodawców (kandydatów na rodziców adopcyjnych), opiekuna prawnego dziecka, prokuratora oraz przedstawiciela ośrodka adopcyjnego.

Sprawa sądowa to moment bardzo stresujący dla małżonków, ale czasami także dla pracowników ośrodka, mimo że zdajemy sobie sprawę z tego, że akurat sprawy adopcyjne to jedne z tych przyjemniejszych wśród tych, które rozpatrywane są w Wydziałach Rodzinnych i Nieletnich. Wizyta w sądzie wiąże się jednak z dużymi emocjami. Małżonkowie znają już dziecko, są na etapie nawiązywania z nim więzi i chcą ,,wypaść” przed sądem jak najlepiej. Na etapie szkolenia małżonkowie otrzymują informacje o tym, jak sprawa adopcyjna może wyglądać, jaki jest jej przebieg, jakie pytania może zadawać sędzia. Sąd jest instytucją, która również chce mieć przekonanie co do tego, że małżonkowie spełniają wymogi formalne kandydatów na rodziców adopcyjnych, że ich decyzja jest świadoma, wspólna, przemyślana, że kandydaci zdają sobie sprawę z konsekwencji wynikających z adopcji dziecka, że – ogólnie mówiąc – przysposobienie leży w najlepszym interesie dziecka. 

Postanowienie o powierzeniu pieczy, już w dniu jego wydania, upoważnia małżonków do zabrania dziecka pod swoją bezpośrednią pieczę. Postanowienie to nie wymaga uprawomocnienia. Na mocy tego postanowienia małżonkowie zabierają dziecko z miejsca, w którym dotychczas ono przebywało i przejmują nad nim bezpośrednią opiekę w swoim miejscu zamieszkania. Czas od momentu powierzenia pieczy do kolejnej sprawy sądowej, na której orzeczone zostaje przysposobienie, nazywany jest preadopcją. W okresie pieczy pracownicy ośrodka pozostają z kandydatami w kontakcie, służą swoją pomocą, wsparciem. Udają się również na sprawozdanie z pieczy, do którego często są zobowiązani przez sąd. Na podstawie postanowienia o powierzeniu pieczy kandydaci mogą złożyć u pracodawcy wniosek o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego.

W trakcie sprawy o pełne przysposobienie następuje prawne usankcjonowanie decyzji małżonków o adopcji dziecka. Kandydaci stają się wówczas rodzicami adopcyjnymi również w świetle prawa. Ogłoszenie przez Sąd postanowienia o pełnym przysposobieniu to często moment wzruszeń, silnych emocji. Pojawiają się łzy płynące z radości i szczęścia małżonków, w końcu bowiem dotarli oni do końca swojej drogi starania się o zostanie rodzicami adopcyjnymi. Postanowienie o pełnym przysposobieniu uprawomocnia się 7 dni. Po tym czasie, jeśli nie wpłynęło żadne zażalenie, sąd wysyła postanowienie do Urzędu Stanu Cywilnego, gdzie na jego podstawie tworzony jest nowy akt urodzenia dziecka.

Sprawozdanie z pieczy

Jest to rodzaj działań, do których jest zobowiązany ośrodek adopcyjny i/lub opiekun prawny dziecka w okresie, kiedy kandydatom na rodziców adopcyjnych została przez sąd powierzona bezpośrednia opieka nad dzieckiem, czyli w czasie tzw. preadopcji. Pracownicy ośrodka pozostają wówczas w kontakcie osobistym i telefonicznym z kandydatami, wspierają w początkach ich bezpośredniej opieki nad dzieckiem, udzielają pomocy, wskazówek dotyczących nawiązywania więzi z dzieckiem, towarzyszenia dziecku w kolejnej dużej zmianie w jego życiu, zaspakajania jego potrzeb.

Na podstawie tych kontaktów, do sądu przed sprawą o pełne przysposobienie, składany jest dokument o tej samej nazwie, który ma poinformować sąd o tym, jak kandydaci poradzili sobie z ogromną zmianą w ich życiu – czyli pojawieniem się dziecka w ich rodzinie, z zaspakajaniem jego potrzeb, czy nastąpiła weryfikacji decyzji o adopcji ze strony małżonków i/lub pracowników ośrodka, opiekuna prawnego. Liczba sprawozdań z pieczy jest określana przez sąd: zależy to między innymi od czasu trwania preadopcji, jak również od wieku dziecka, które jest powierzone kandydatom. 

Styl przywiązania

Pojęcie stylów przywiązania pochodzi z teorii więzi i oznacza pewien określony, spójny, stały sposób reagowania na sytuacje życiowe, a zwłaszcza w relacjach. U dzieci styl przywiązania kształtuje się przede wszystkim w relacji z głównym opiekunem i zależy od jakości opieki, od tego, jak opiekun reaguje na potrzeby dziecka i jaki ma stosunek emocjonalny do niego.

Wyróżniane są zasadniczo dwa rodzaje stylów przywiązania - bezpieczny i pozabezpieczne.

Styl bezpieczny wykształca się u dziecka, którego opiekun jest obecny i bliski, interesuje się tym, co przeżywa dziecko, potrafi właściwie odczytać ukryte za zachowaniami uczucia i potrzeby oraz odpowiednio, skutecznie i w sposób delikatny reaguje, zaspokajając prawdziwe potrzeby dziecka lub - jeśli potrzeba ta nie może być aktualnie zaspokojona - daje dziecku wsparcie i empatyczną odpowiedź na jego emocje.

Dziecko uzyskuje w takiej relacji przekonanie o tym, że jest ważne, że się liczy, że jest bezpieczne i dostrzeżone, że jest przy nim ktoś, kto potrafi się nim zaopiekować i towarzyszyć mu zarówno w trudnościach, jak i w odkrywaniu świata. Te przekonania, na temat świata, innych osób i siebie samego, stają się trwałymi przekonaniami, które towarzyszą w dalszym życiu. Osoba o bezpiecznym stylu przywiązania w stanie radzić sobie w różnych sytuacjach poprzez szukanie bliskości lub odwoływanie się do zinternalizowanej figury przywiązania, potrafi radzić sobie z emocjami, jest zdolna do nawiązywania satysfakcjonujących relacji, wierzy w siebie i w innych ludzi.

Styl pozabezpieczny (lękowy) wykształca się u dziecka, które w osobie opiekuna nie znalazło dostatecznie dużo bezpieczeństwa i uważności.

Opiekun może zaspokajać fizyczne potrzeby dziecka, ale nie zwracać uwagi na jego potrzeby emocjonalne. Wówczas pojawi się u dziecka unikający styl przywiązania - dziecko uczy się, że jego wewnętrzne przeżycia nie są ważne, jego emocje nie są pożądane, a bliskość może być niewygodna i niesatysfakcjonujaca. Paradoksalnie dzieci o unikającym stylu mogą być promowane w różnych środowiskach - bywają to dzieci, które nie okazują emocji, są nad miarę samodzielne i samowystarczające, unikają emocjonalnej bliskości, także  z rodzicem - niestety, dorośli cieszą się nieraz z tak “dojrzałego” dziecka.

Opiekun, który jest zalękniony, w sposób zmienny okazujący i nie okazując troskę i wrażliwość na dziecko (na przemian z obojętnością lub odrzuceniem) spowoduje wykształcenie u dziecka ambiwalentnego stylu przywiązania. Dziecko odczuwa niepokój i niepewność, jego emocje bywają nadmierne, a rodzic nie jest uznawany za dostatecznie godnego zaufania i poparcia. Dziecko pozostaje w ciągłym napięciu i niepewności, skupione na wewnętrznych przeżyciach i uczuciach, które bywają wzmożone. Dzieci o tym stylu przywiązania mogą być oceniane jako “niedojrzałe”, “rozwydrzone” i na zmianę karane lub pocieszane w uczuciach, pod którymi opiekunowie nie szukają prawdy o dziecku. 

W tych trzech stylach osoby wykształciły określony sposób regulacji własnych emocji, który zapewnia jakąś stabilność. Natomiast w sytuacji, gdy opiekun, który powinien zapewnić dziecku bezpieczeństwo, staje się źródłem zagrożenia, bywa przerażający dla dziecka lub sam jest przerażony, u dziecka pojawia się z czasem zdezorganizowany styl przywiązania. Dziecko boi się rodzica, u którego w tym strachu potrzebuje poszukać ukojenia w swoim strachu. Taka sytuacja powoduje ogromne rozdarcie i dezorientację oraz nie pozwala znaleźć skutecznych sposobów na poradzenie sobie z napięciem. Osoba taka nie ma umiejętności skutecznej regulacji swoich emocji, nie jest w stanie poczuć się bezpiecznie. Jest rozregulowana, a jej rozwój jest w ogromnej mierze utrudniony. reakcje takiej osoby są nieprzewidywalne i niezrozumiałe dla otoczenia, a i ona sama nie potrafi ich wyjaśnić czy zrozumieć. Jednocześnie dramatem jest to, że nie potrafi poszukać i znaleźć pomocy i ukojenia w innych osobach.

Style przywiązania są zasadniczo dosyć stałe, mogą jednak ulegać modyfikacjom. Osoba o pozabezpiecznym stylu przywiązania, która wejdzie w bliską relację z osobą o bezpiecznym przywiązaniu, ma szansę, w miarę jak doświadcza odpowiedniego, bezpiecznego reagowania w relacji, na modyfikację swoich zachowań i przekonań na rzecz stylu bezpiecznego.

Możliwe jest także wykształcenie różnych stylów zależnych w różnych relacjach. Istnieje więc realna szansa dla rodzin adopcyjnych, że doświadczenia z wczesnych miesięcy czy lat życia dziecka, ulegną modyfikacji pod wpływem dobrych doświadczeń w nowej rodzinie. Jest to również ważne dla kandydatów - nawet jeśli pod wpływem doświadczeń z dzieciństwa wykształcili pozabezpieczny styl przywiązania, mają szanse na jego modyfikację i obdarzenie w przyszłości dziecka odpowiednią jakościowo opieką. Historia życia i świadomość jest ważna zarówno w odniesieniu do dzieci porzuconych, jak i kandydatów na rodziców adopcyjnych.

Wiedza o więzi i stylach przywiązania jest bardzo ważna i potrzebna w rodzinach adopcyjnych i pracy z nimi. Przedstawiamy tu pewien fragment tej wiedzy. Jeśli chcecie wiedzieć więcej, sięgnijcie do książek i artykułów:

U nas na BLOGU: Słonie, meduzy i żółwie - znaczeni więzi dla prawidłowego rozwoju dziecka 

Siegel, Odpowiedzialne rodzicielstwo,

Siegel, Bryson, Potęga obecności

Powell, Cooper, Krąg ufności

Stein, Blisko dziecka. Małe dziecko http://agnieszkastein.pl/blisko-dziecka-male-dziecko-2/

Taylor, Zaburzenia przywiązania u dzieci i młodzieży

Gray, Adopcja i przywiązanie

Niektórzy w tym momencie protestują mówiąc, że przecież biologicznych rodziców nikt nie przygotowuje i jakoś sobie radzą. To prawda, ale rodzicielstwo adopcyjne różni się od biologicznego i to jest chyba sedno szkolenia – uświadomić to przyszłym rodzicom.

Być może niektórzy po szkoleniu nie przyjmą tej prawdy do siebie i wówczas ośrodek uzna, że nie są gotowi do adopcji. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że nie chodzi o to, że są źli, beznadziejni, że się nie nadają, ale, że mając niewłaściwe  podejście do adopcji, a w konsekwencji później do potrzeb osieroconego dziecka, mogą sobie po prostu nie poradzić. Być może będą i tacy, którzy sami uznają, że  nie tak wyobrażali sobie tę drogę rodzicielstwa i to nie dla nich. To bardzo dojrzała decyzja.

Większość kandydatów kończy jednak szkolenie z sukcesem ;) zaświadczeniem i potem kwalifikacją. A my mamy nadzieję, że również z większą wiedzą, świadomością, poczuciem pewności i bezpieczeństwa.

Są różne formy prowadzenia szkolenia dla kandydatów – czasami Ośrodki Adopcyjne prowadzą wykłady – każde spotkanie przez innego specjalistę, oczywiście o tematyce zgodnej z rozporządzeniem. Są takie szkolenia, gdzie uczestniczy z 15-20 par, a słyszałam, że i indywidualne też się zdarzają. Są takie, które odbywają się raz na miesiąc przez dwie godziny, a czasami bywają całodniowe czy weekendowe, są takie co trwają 40 godzin i takie co 70.

Doświadczenie naszego środka, już przeszło 20letnie w prowadzeniu warsztatów dla przyszłych rodziców, wypracowało taki model:

• Pracujemy w grupie 12 osobowej – taka w sam raz do wspólnej rozmowy, dzielenia się w podgrupach, jest wówczas dobra dynamika i czas dla wszystkich uczestników.
• Prowadzimy grupy zamknięte – czyli od początku do końca szkolenia Ci sami uczestnicy i Ci sami trenerzy – pozwala to na lepszą integrację i poczucie bezpieczeństwa.
• Spotykamy się regularnie raz w tygodniu na 4-5 godzin, a raz na cały dzień.
• Staramy się urozmaicać zajęcia wprowadzając różne metody aktywizujące i wymyślając oraz tworząc różne pomoce edukacyjne.
• Zadajemy też mnóstwo pracy domowej między zajęciami.
• Jesteśmy otwarci na propozycje uczestników – zawsze pytamy, jakie są ich oczekiwania i potrzeby związane ze szkoleniem i w razie czego możemy zmodyfikować nasz plan i dodać temat.
• Organizujemy szkolenia dla rodzin oczekujących na druga adopcję – pogłębiające tematykę pierwszych szkoleń.
• Ostatnio organizujemy również warsztaty dla dziadków adopcyjnych, na których odpowiadamy m.in na pytania: Skąd się biorą wnuki adopcyjne? Czy mnie pokocha? Jak wspierać swoje dzieci w decyzji o adopcji? Jak pomóc wejść dziecku do nowej rodziny? 

Po co szkolenie?

1. Bo jest to wymóg formalny. Kandydaci muszą odbyć szkolenie. Oczywiście samo MUSZĄ nie jest dobrą motywacją i prawda jest taka, że ktoś kto przychodzi z nastawieniem, że musi „zaliczyć” szkolenie często wychodzi z Ośrodka zły i z poczuciem straconego czasu.
2. Chcemy żeby to był dla kandydatów czas pracy nad sobą i weryfikacji decyzji o adopcji. Staramy się w czasie spotkań dostarczać małżonkom narzędzia, które pomagają zastanowić się nad swoimi marzeniami o dziecku, swoimi oczekiwaniami, lękami i skonfrontować z rzeczywistością, jaką przekazujemy o dzieciach zgłaszanych do adopcji. To czas zastanowienia się nad sobą – jak moje własne doświadczenia z dzieciństwa, moje straty i zranienia,  ale też jak moje zasoby mogą wpływać na relację z dzieckiem? Kto i co i jak będzie dla mnie wsparciem? Jakich doświadczam emocji, jak je przeżywam i jak okazuje?
3. Zachęcamy również kandydatów, aby szkolenie to był też wyjątkowy czas dla nich, jako małżonków – pogłębienia i umocnieni relacji, wspólnych rozmów na zadane tematy, wspólnego oglądania poleconych przez nas filmów, czy wyjątkowych randek, na które później, gdy już będzie dziecko czy dzieci nie będzie aż tyle czasu. Kiedyś usłyszeliśmy od jednej pary, która przyjeżdżała z bardzo daleka na szkolenie, że to był dla ich wyjątkowy czas i szkolenia i drogi na szkolenie - kiedy mogli pobyć ze sobą przez wiele godzin - nazwali to czasem rekolekcji.
4. Aby przekazać konkretną wiedzę, która pomaga urealnić marzenia, bo ani nadmierna lękliwość ani hurraoptymizm – „jakoś to będzie” lub „miłość wszystko uleczy” nie są dobrymi doradcami w wychowaniu adoptowanego dziecka. Rozmawiamy o tym skąd się biorą dzieci do adopcji – jaka jest ich sytuacja rodzinna, zdrowotna i prawna. Z jakimi problemami mogą (nie muszą, ale jednak często tak) spotkać się rodzice adopcyjni – zarówno w kwestii zdrowia dziecka, jak i wychowania. Jak przygotować siebie, swoje najbliższe otoczenie, bliskich na przyjęcie zranionego, porzuconego, dotkniętego porzuceniem dziecka. Jak budować więź. Jak napisać wniosek do Sądu o przysposobienie i jak się zachować na sprawie adopcyjnej.
5. Czas szkolenia, chociaż jeszcze bez dziecka, to już spory kawałek historii wchodzenia dziecka do nowej rodziny - niezbędnej do budowania tożsamości, do integracji tożsamości związanej z rodziną pochodzenia i tej nowotworzonej – adopcyjnej. Dlatego zachęcamy do pozostawienia swoich teczek, prac domowych, rysunków i innych „wytworów” z czasu szkolenia, jako pamiątek dla dziecka. Zachęcamy do pisania pamiętnika i bajek dla dziecka.
6. Warsztaty to również trening konkretnych umiejętności – rozmowy z drugim człowiekiem, początkowo nawet obcym ;) na różne trudne tematy, wyrażania swoich potrzeb, emocji i opinii, odczytywania i nazywania potrzeb i emocji u innych, rozmawiania o adopcji z dzieckiem i obcymi. Żartujemy, że teraz mogą bezpiecznie eksperymentować, trenować i popełniać błędy w miarę bezpiecznym otoczeniu, bo później z dzieckiem to pole minowe. ;)
7. To czas poznawania różnych historii adopcyjnych – przez lekturę książek o tej tematyce, oglądanie filmów, a przede wszystkim przez spotkanie z rodzinami adopcyjnymi, które przychodzą na spotkanie i dzielą się swoim doświadczeniem. Nic tak nie uwiarygadnia i urealnia słów trenerów, jak żywa rodzina z biegającymi wokół dziećmi. J

W kwestii książek – w naszym Ośrodku to pakiet obowiązkowych lektur, po każdym spotkaniu inna, z dodatkowymi pytaniami do refleksji oraz dodatkowo biblioteczka otwarta dla zarówno dla kandydatów w trakcie procedury, jak i już po adopcji – z książkami o adopcji, więzi, fas, wychowaniu czy zabawach z dziećmi.

8. Chcemy, aby szkolenie to był również czas pogłębiania w kandydatach otwartości i gotowości do dzielenia się problemami i do szukanie rozwiązań, aby kiedyś w przyszłości, jeśli zajdzie taka potrzeba, umieć poprosić o pomoc – czy to w ośrodku adopcyjnym czy w innym miejscu.
9. Szkolenie to czas spotkania się uczestników z innymi osobami, które mają podobną drogę rodzicielstwa. Często okazuje się, że dopiero na grupie można szczerze porozmawiać (nawet bardziej otwarcie i szczerze niż w rodzinie) o swojej bezdzietności, o leczeniu, o dojrzewaniu do decyzji o adopcji. Wspólne doświadczenie bardzo jednoczy i tworzy wyjątkową grupę wsparcia. Ze spotkania na spotkanie rośnie wzajemna sympatia i zaufanie. Są grupy, gdzie uczestnicy bardzo się zaprzyjaźnili, a po zakończeniu warsztatów nadal się spotykają, utrzymują bliskie relacje, wspólnie sobie kibicują przy zapoznaniach z dziećmi, później pomagają dobrą radą, czy prozaicznie - wymieniają się ciuszkami. Są grupy, gdzie koledzy z warsztatów zostali chrzestnymi. Są grupy – to moje ostatnie detektywistyczne odkrycie na fb ;) – po 20 latach od adopcji nadal się przyjaźnią, wspierają i wyjeżdżają razem wakacje. Powiem szczerze – wzruszyłam się do łez widząc ich wspólne zdjęcia.
10. Szkolenie wreszcie, to czas kiedy pracownicy Ośrodka adopcyjnego mogą odkrywać „w praniu” potencjał kandydatów, jako przyszłych rodziców – zobaczyć jak się angażują, jacy są wrażliwi, otwarci, refleksyjni i empatyczni, ile są gotowi poświęcić dla dziecka, ale czy potrafią również zadbać o siebie.

W naszym ośrodku pracujemy wg. autorskiego programu "Adopcja. Czas serca." Możemy również prowadzić szkolenia wg. programu PRIDE, a mamy także trenerów programu "Rodzina". 

SZUKANIE POMOCY

W naszym kręgu kulturowym przyjął się trochę taki stawiany jako wzór model samodzielności - czy to osób dorosłych czy dzieci - który zakłada, że pożądane i świadczące o dojrzałości jest bycie samodzielnym, samowystarczalnym, a potrzeba wsparcia, pomocy ze strony drugiego człowieka, jest co najmniej oznaką godnej politowania słabości, czymś, czego należy się pozbywać.

Jednak w świetle wiedzy o przywiązaniu i coraz bardziej potwierdzanej badaniami wiedzy o specyfice funkcjonowania człowieka widać doskonale, że każdy człowiek od urodzenia do śmierci do swojego funkcjonowania potrzebuje ludzi. Zależność od innych jest wpisana w bycie człowiekiem, jest bogactwem dającym przestrzeń do dzielenia się, dawania i przyjmowania, ubogacania siebie i innych. I tak jak dziecko nie jest w stanie przeżyć i zdrowo funkcjonować bez opiekunów i innych osób, z którymi będzie w relacji, tak dorosły, dojrzały człowiek potrzebuje nie tylko zinternalizowanych figur relacji, ale rzeczywistych, otaczających go ludzi. Potrzeba ta jest naturalna i dobra, zarówno w czasie dobrostanu, jak i w trudnościach. 

W procesie adopcyjnym wszyscy jego uczestnicy doświadczać mogą przeróżnych sytuacji, stanów emocjonalnych, konieczności podejmowania decyzji, brania odpowiedzialności lub doświadczania braku wpływu. Bycie w relacji z drugim człowiekiem, także w relacji zależności - jak to ma miejsce zwłaszcza w przypadku dziecka, jak i kandydatów na rodziców adopcyjnych - implikuje wiele sytuacji i doświadczeń, które mogą uruchamiać rozmaite, często trudne przeżycia wewnętrzne. Już na etapie przygotowań do adopcji, nawiązywania relacji między rodzicami a dzieckiem, ale także w latach wspólnego życia rodzinnego ważne jest otwieranie się na dzielenie z innymi, na szukanie wsparcia i pozwolenie, aby przyjąć pomoc.

O ile dość oczywiste wydaje się, że dziecko adoptowane może potrzebować pomocy i dla niego tej pomocy opiekunowie czy rodzice są w stanie szukać (choć czasem szukają zbyt prostych rozwiązań trudności, zamiast rzeczywistej pomocy dziecku), to szukanie pomocy i wsparcia dla siebie jest często dla osób dorosłych bardzo trudne. Mogą pojawiać się myśli typu:

• “nie mogę szukać pomocy, bo mnie źle ocenią”,
• “skoro sobie nie radzę to nie dadzą mi dziecka - to zły ze mnie rodzic”,
• “ale tak naprawdę to problem jest w dziecku, nie we mnie”,
• “nic się nie stało” (to do pewnego czasu),
• “i tak mi nikt nie pomoże”.

Bardzo często mechanizmy obronne są tak silne, że dorosły nie dopuszcza do siebie świadomości, że jest jakaś trudności - a zwłaszcza trudność w nim! Równie często włączają się oceny, które nam zaimplementowano, że rodzic MUSI radzić sobie sam, szukanie pomocy oznacza nieradzenie sobie, a to oznacza, że nie nadajemy się na rodzica - co w przypadku rodziców adopcyjnych może być szczególnie wrażliwym tematem.

Dlatego tak ważna jest samoświadomość, już na etapie przygotowań do adopcji:

• poznanie swoich mocnych i słabych stron,
• zaopiekowanie się sobą,
• przepracowanie schematów myślowych,
• przyjęcie perspektywy, w której priorytetem jest relacja między rodzicem i dzieckiem,
• zaglądanie w głąb i badanie potrzeb leżących u podstaw zachowań,
• założenie, że trudności pojawiają się w każdej relacji. 

Szukanie pomocy i wsparcia, czy to dla siebie czy dla dziecka - a najczęściej to jest ściśle połączone - nie jest przyznaniem się do porażki. Szukanie pomocy jest oznaką dojrzałości i dbania o relację, o dziecko i o siebie.

Bardzo często pomoc dla rodziny zaczyna się od pomocy rodzicowi, osobie dorosłej, która niesie odpowiedzialność w relacji.

Jest tym przysłowiowym zakładaniem maski tlenowej w samolocie, by potem móc założyć maskę dziecku.

Ponadto zmiana w postępowaniu rodzica najczęściej rozpoczyna zmiany w dziecku.

Pierwszym miejscem wsparcia i pomocy dla rodzin adopcyjnych, a wcześniej dla kandydatów, jest Ośrodek Adopcyjny. Jest do tego zobowiązany ustawowo, ale i przygotowany merytorycznie. Pracownicy Ośrodka poszerzają nieustannie swoją wiedzę i doświadczenie, a także znają kandydatów i rodziny, z którymi współpracują czasem przez wiele miesięcy. W Ośrodku możliwe są:

indywidualne konsultacje i poradnictwo,

spotkania grup wsparcia,

warsztaty edukacyjne,

terapia, jeśli ośrodek zatrudnia psychoterapeutów,

skorzystanie z biblioteki adopcyjnej,

poszukiwanie kontaktów do dalszych specjalistów.

Istotne jest, aby specjaliści byli zorientowani w tematach adopcyjnych, teorii więzi i traumie, które są zasadniczymi aspektami pracy z rodziną adopcyjną. Psycholodzy, pedagodzy, terapeuci mają swoje specjalizacje, a wiedza na temat ludzkiego funkcjonowania jest rozległa i nieustannie rozwijana, niemożliwe jest zatem “być specjalistą od wszystkiego” - tym bardziej, przy szukaniu odpowiedniej pomocy, trzeba uzbroić się czasem w cierpliwość i wytrwałość. Równie ważnym jest nawiązanie ze specjalistą pewnej relacji, opartej o zaufanie - nie każdy więc specjalista będzie odpowiednim dla każdego człowieka.

Pomoc, której poszukują rodzice adopcyjni, nie zawsze jest od razu tym, czego oczekują na początku. Całkiem ludzkim jest oczekiwanie, że pomoc będzie uzyskana od razu, skutecznie i bez większego wysiłku. Nie jest to jednak realne oczekiwanie. Relacje międzyludzkie, traumatyczne przeżycia dzieci, ugruntowane style funkcjonowania czy przekonania wymagają czasu. Czas jest potrzebny dla trafnego zidentyfikowania źródła trudności, do nakreślenia sposobów działania, wprowadzenia zmian w życie, weryfikacji podjętych działań i oczekiwań, wreszcie zobaczenia efektów. Uzyskanie pomocy zakłada więc także otwarcie się na tę pomoc, weryfikację swoich oczekiwań i przyjęcie zmian, których może wcześniej nie przewidywaliśmy.

Warto szukać pomocy, warto o pomoc prosić, warto pomoc przyjmować, a także - warto pomoc dawać.

 (PK)

Terapia prowadzona przez certyfikowanych terapeutów - psychologów czy psychiatrów nazywa się psychoterapią. Może być prowadzona w różnych nurtach. Od rodzaju terapii, ale i od indywidualnej sytuacji pacjenta zależy długość terapii i liczba spotkań czyli sesji. Terapia jest procesem, dlatego trzeba liczyć się z tym, że może okazać się długoterminowy.

Dla kogo jest terapia?

Jest ona dla każdego, kto czuje, że jego jakość życia nie jest zadowalająca, bądź chciałby się kolokwialnie mówiąc „wygadać”. Na terapię można się udać nie tylko z powodu depresji, traumy, zaburzeń psychicznych, ale także z powodu nadmiernego stresu, problemów ze skupieniem/snem/nauką, w okresie żałoby po śmierci bliskiej nam osoby, w przypadku różnego rodzaju lęków, obniżonego nastroju. Niektórzy wybierają się na spotkanie z terapeutą także w celach rozwojowych, z chęci pracy nad samym sobą.

Terapii nie należy się wstydzić, jest to tak samo naturalna rzecz, jak pójście do dentysty z bolącym zębem. Tak samo, jak udajemy się do różnych lekarzy specjalistów, gdy coś nam doskwiera i czujemy dyskomfort, tak samo możemy się udać na psychoterapię, która pomoże nam się uporać z naszym dyskomfortem psychicznym, zrozumieć nasze postępowanie oraz reakcje.

Dlaczego ośrodki adopcyjne wysyłają swoich kandydatów na terapie?

Zapewne nie raz zdarzyło się nam przeczytać na forach internetowych, że pracownicy ośrodka zamiast dać porządnym ludziom kwalifikacje to kazali im iść na terapię. Nikt nie przesądza, czy dany człowiek jest dobry czy zły, że się nie nadaje i koniec. Natomiast zadaniem personelu ośrodka jest określenie predyspozycji psychicznych kandydatów do bardzo specyficznej i specjalnej roli - rodziców osieroconego, skrzywdzonego, zranionego dziecka. W przypadku, gdy wydarzenia z dzieciństwa i przeszłości kandydatów mają negatywny wpływ na nich w życiu codziennym oznacza to, że pewne kwestie są przez nich nieprzepracowane tzn. że nadal nie pogodzili się z losem, który ich spotkał bądź cały czas „duszą” w sobie emocje związane z daną sytuacją, albo mają za sobą bardzo trudne doświadczenia, które cały czas dają znać o osobie w różnych objawach i zachowaniach. 

Aby stać się bezpiecznym dorosłym dla przyjętego dziecka, kandydaci sami powinni mieć stabilne fundamenty, które pozwolą na budowanie trwałej relacji z dzieckiem, relacji terapeutycznej. Dlatego tak ważny jest dla nich okres przed adopcją, kiedy mają najwięcej czasu na zadbanie o siebie. Rodzice mający przepracowane swoje życie i bolesne doświadczenia są w stanie w pełni poświęcić się dziecku oraz przeżywanym przez niego emocjom. A przede wszystkim są w stanie otworzyć się na dziecko i podejmować próby zrozumienia, a potem pomocy. 

Sytuację terapii kandydatów można porównać do wspomnianego już w adopcyjnym alfabecie lotu samolotem - gdy trzeba lądować awaryjnie podstawową zasadą w transporcie jest zaopatrzenie w pierwszej kolejności siebie w maseczkę tlenową, a następnie dziecko. Gdy zrobimy na odwrót, dziecko nie pomoże nam (ponieważ nie będzie potrafiło), ani samemu sobie (ponieważ nie jest jeszcze samowystarczalne).

Czy dzieci oddane do adopcji potrzebują terapii?

Dziecko oddane do adopcji jest przyjmowane do nowej rodziny z całym swoim bagażem doświadczeń. Nawet malutkie dziecko oddzielone od matki biologicznej ma za sobą pierwszą traumę wczesnodziecięcą, która polega na porzuceniu, napięciu z niezaspokojonych potrzeb i tęsknocie. Im dziecko starsze tych przeżyć i trudnych dla niego sytuacji jest więcej. Dlatego warto, aby rodzice adopcyjni także udali się z dzieckiem do psychologa/terapeuty, który wskaże im jak pracować z dzieckiem na co dzień i pomagać mu zrozumieć trudne dla niego emocje.

Pierwszymi terapeutami dla przyjętego dziecka są rodzice adopcyjni - dlatego często mówimy "Terapia DOM" - to ich zadaniem będzie pomóc dziecku w:

1. wyregulowaniu układu nerwowego - pobudzenia związanego z traumą
2. budowaniu bezpiecznego przywiązania
3. zrozumieniu sytuacji życiowej i dalszym rozwoju

Wszystkie te działania oczywiście powinny być kierowane przez specjalistów. 

W przypadku dzieci, które powierzane są do adopcji, najczęściej mówimy o terapii traumy, ale mówić będziemy jeszcze o terapii pedagogicznej, logopedycznej, integracji sensorycznej, o integracji odruchów i innych.

 (AC)

TOŻSAMOŚĆ

Każdy człowiek ma zdolność wglądu w siebie, uświadamiania sobie własnej indywidualności i odkrywanie tego, kim jest. Taki obraz siebie, swoich cech, sposobów działania, relacji do otoczenia i odrębności do innych, dość spójny i stały w czasie nazywamy tożsamością. Obraz ten kształtuje się z czasem, wraz z rozwojem i dojrzewaniem człowieka, w oparciu o wiedzę o sobie, swojej historii, o autorefleksję i komunikaty płynące z otoczenia, a zwłaszcza od najważniejszych osób. Odkrywanie swojej tożsamości najspójniejsze jest, gdy człowiek doświadcza pełnej akceptacji i wolności ze strony ważnych osób, ma dostęp do prawdziwych informacji o swojej historii i może eksplorować swój wewnętrzny świat.

Dziecko adoptowane potrzebuje, dla odkrywania swojej prawdziwej tożsamości, wsparcia ze strony rodziców adopcyjnych, którzy sami najpierw muszą pogłębić swoją świadomość i akceptację siebie. Jako kandydaci najpierw przechodzą przez żałobę po stracie - swoich marzeń o poczęciu i urodzeniu dziecka, oczekiwań takiego a nie innego funkcjonowania jako rodziny i przejść do akceptacji, a potem pragnienia stworzenia domu dla dziecka, które nie urodziło się w ich rodzinie. Dopiero na tym gruncie, budując swoją tożsamość i poszerzając wiedzę o przysposobieniu i o przyjętym dziecku, rodzice mogą stawać się mocnym wsparciem w odkrywaniu tożsamości przez ich dziecko, w atmosferze prawdy, miłości, akceptacji i otwartości.

Osoba adoptowana przyjmując samą siebie, odkrywając czasem kolejne szczegóły swojej historii, poznaje swoje cechy i sposoby funkcjonowania, odkrywa swoją tożsamość, integrując wraz z dorastaniem wszystkie jej elementy. Proces ten rozłożony jest w czasie i dzieje się wewnątrz człowieka; nie wystarczy jednorazowa rozmowa, czy narzucenie przekonań. W odkrywaniu relacji do samego siebie osoba adoptowana korzysta z tego, co otrzymuje od swoich najbliższych, a jeśli proces ten odbywa się w czasie i w pokoju wewnętrznym, ma szansę na odkrycie swojej prawdziwej tożsamości i życie w zgodzie ze sobą.

Polecamy książki związane z tym hasłem:

"Odnalezieni. Prawdziwe historie adoptowanych"

"Więzi od nowa" 

Zobacz także:
H jak Historia życia, K jak Korzenie, P jak Poszukiwanie korzeni, J jak Jawność adopcji, B jak Biologicznie rodzice, E jak Emocje, L jak List, P jak Pamiątki, O jak Okno życia, R jak Relacja, S jak Strata

(PK)

TRÓJKĄT ADOPCYJNY

O przysposobieniu mówimy zawsze w odniesieniu do trzech podmiotów - dziecka, rodziców biologicznych i rodziców adopcyjnych. Mówimy o trójkącie adopcyjnym, bo ta figura obrazuje doskonale układ i relacje między najważniejszymi osobami w przysposobieniu. W trójkącie każdy wierzchołek jest połączony z każdym z dwóch pozostałych. Bez jednego z wierzchołków trójkąt nie może istnieć, tak, jak relacja adopcyjna nie zaistnieje bez dziecka, rodziców biologicznych i rodziców adopcyjnych.

Te trzy strony są nierozłącznie połączone historią, emocjami, decyzjami, a splot ten, choć czasem trudny dla niektórych do przyjęcia i bolesny, jest konieczny dla przysposobienia.
Istnieje tendencja do traktowania adopcji jako diady relacyjnej, istniejącej tylko między rodzicami adopcyjnymi a dzieckiem. Podejście to skutkuje niestety ukrywaniem prawdy, lekceważeniem historii życia dziecka, brakiem jawności, a co za tym idzie - trudnościami w odkrywaniu prawdziwej tożsamości dziecka. Rodzice biologiczni dziecka mają swoje niezbywalne miejsce w trójkącie adopcyjnym i choć najczęściej są ukryci przez wiele lat, nie można o nich zapomnieć; ich wpływ na życie dziecka i rodziców adopcyjnych  jest kluczowy - bez nich nie byłoby dziecka, a rodzice adopcyjni nie byliby rodzicami.

Trójkąt adopcyjny jest podstawową metaforą pozwalającą zobaczyć adopcję w prawdziwym świetle.

Przeczytaj również B jak Biologiczni rodzice

Polecamy książki w tym temacie:

"Czas oczekiwania"

"Więzi od nowa"

"Czekałam na Ciebie. Prawdziwa historia matki i córki, które odnalazły się po 77 latach"

(PK)

TRAUMA

Temat traumy jest w ostatnich latach intensywnie badany, a wiedza w tej dziedzinie wzrasta. W naukowym słownictwie trauma ma jednak nieco inne znaczenie, niż to się potocznie przyjęło uznawać. Traumą nazywamy reakcję psychofizyczną powstająca w odpowiedzi na nieodreagowany stres, odczytywany jako zagrażający życiu.

Czasami w życiu człowieka pojawia się sytuacja, którą organizm odczytuje jako zagrożenie - może to być sytuacja jednorazowa, oczywiste zagrożenie życia, może to być sytuacja zagrażająca nie w tak oczywisty sposób, ale zinterpretowana jako zagrażająca, może to być szereg stresujących sytuacji, które nadmiernie obciążają system nerwowy człowieka - uruchamiana jest reakcja organizmu dla poradzenia sobie z zagrożeniem.

Pierwotne części układu nerwowego mają do dyspozycji reakcję “walcz lub uciekaj”, która polega na zmobilizowaniu organizmu do walki z zagrożeniem bądź ucieczki przed nim. Proces ten następuje niejako automatycznie, w sposób niekontrolowany przez wolę czy intencje człowieka, wytwarzając energię, która potrzebna jest do tego wysiłku.

Jeśli jednak zagrożenie jest zbyt duże lub niemożliwa jest walka czy ucieczka przed nim, organizm sięga po reakcję przeciwną - dysocjację, zamrożenie, zastygnięcie. Organizm jak gdyby pozoruje śmierć, nieruchomieje - proces ten ma na celu jakby “ukrycie” się przed zagrożeniem, skoro nie ma możliwości wpływu, ale także na swój sposób znieczula przed spodziewaną śmiercią.

W warunkach współczesnych ta śmierć najczęściej nie następuje, w przypadku małych dzieci to zagrożenie często jest oddzieleniem od opiekuna, byciem przerażonym zachowaniem opiekuna, niezaspokojeniem podstawowych potrzeb. Czynnikiem decydującym o zaistnieniu traumy jest niemożność poradzenia sobie z zaistniałą w ciele reakcją - rozładowanie nagromadzonej energii, zamrożenie i zintegrowanie z powrotem. W przypadku dzieci porzuconych, doświadczających przemocy czy stałego niezaspokajania potrzeb trudność ta w dużej mierze płynie z braku oparcia w empatycznym, obecnym i czułym opiekunie, który przyniósłby ukojenie i pozwolił na dokończenie rozpoczętych procesów. Napięcie, które pojawia się w ciele, nie znajduje rozładowania, zachowania ugruntowują się w schematy, a w ciele dziecka, nawet bardzo malutkiego, pozostaje pamięć śmiertelnego zagrożenia - trauma, która towarzyszy mu potem przez lata.

Osoba dotknięta traumą doświadcza wielu trudnych uczuć, osadzonych w jej przeszłości. W przypadku dziecka porzuconego często nie jest są to zapamiętane świadomie wydarzenia i odnalezienie związku z przeszłością może być trudnym pierwszym krokiem na drodze radzenia sobie z traumą.

Do objawów mogących wskazywać na zaburzenia posttraumatyczne u dziecka należą:

• reakcje emocjonalne niewspółmierne do danej sytuacji,
• czasowe utraty kontaktu z otaczającą rzeczywistością,
• brak reakcji na niektóre wydarzenia,
• koncentracja na specyficznych tematach lub słowach,
• brak ufności i nieumiejętność wchodzenia w bliskie relacje,
• podwyższone poziomy hormonów stresu,
• trudności w regulacji emocji, niewspółmierne do wieku życia,
• trudności w koncentracji, uczeniu się niewspółmierne do wieku życia.

Trauma dziecięca u dzieci adopcyjnych wiąże się zazwyczaj z istniejącymi zaburzeniami w sferze przywiązaniowej, jako że dotyka najczęściej relacji z opiekunem.

Diagnoza i terapia należą jednak do specjalisty, przy niezwykle ważnej pracy rodziców i najbliższych dziecka.

Trudnością w diagnozowaniu traumy u dzieci adopcyjnych jest podobieństwo objawów do niektórych znanych lepiej jednostek chorobowych czy zaburzeń, a także to, że wiedza o traumie jest stosunkowo nowa, powstaje na naszych oczach. Zdarza się więc, że wybrany przez rodziców specjalista, nie znając specyfiki zaburzeń posttarumatycznych, koncentruje się na dobrze sobie znanych jednostkach diagnostycznych. Ważne dla rodziców adopcyjnych jest znalezienie specjalistów dobrze ugruntowanych w temacie. 

Temat zaburzeń traumatycznych jest bardzo szeroki, nakreślono tutaj tylko pewne ogólne informacje. O traumie poczytasz:

1. van der Kolk, Strach ucieleśniony
2. Levine, Uwolnić tygrysa
3. Brooks, Mogło być inaczej
4. Perry, O chłopcu wychowywanym jak pies

UDANA ADOPCJA

Wyznacznikiem udanej adopcji nie jest brak problemów, ale gotowość do poszukiwania wciąż na nowo rozwiązań, które pomogą się z nimi uporać. Nie jest nim bycie idealnym i nieomylnym rodzicem, ale umiejętność empatycznego rozpoznawania potrzeb dziecka oraz elastycznego reagowania na pojawiające się wyzwania. O udanej adopcji nie świadczy także wysprzątany dom, piątki przyniesione przez dziecko ze szkoły i pełne podziwu słowa sąsiadów, ale uważność i codzienna gotowość przyjmowania dziecka takim, jakie jest – z całą historią jego życia oraz trudnościami, z którymi się mierzy.

Jeżeli rodzic zakłada, że nigdy nie popełni błędu, nie poczuje się bezradny albo zmęczony, a jego dziecko nigdy nie przekroczy któregoś z narzucanych przez otoczenie kryteriów bycia grzecznym, zamiast szansy na radość płynącą z bliskości z dzieckiem, nałoży on na siebie ogromną presję, zyskując tym samym ciężar rozczarowania i frustracji. Tak jak nie istnieje idealne rodzicielstwo, tak nie istnieje również idealna adopcja. Nie znaczy to jednak, że nie może być ona szczęśliwa, zbudowana na mocnym fundamencie bezpieczeństwa, empatii i podmiotowej relacji między wszystkimi członkami rodziny. I chociaż nie da się stworzyć jednej uniwersalnej recepty na powodzenie adopcji, można wyróżnić szereg uwarunkowań silnie związanych z potencjalnym sukcesem lub niepowodzeniem adopcji. Można podzielić je na cztery grupy:

• czynniki związane z kandydatami na rodziców adopcyjnych (ich kwalifikacje osobiste, jakość relacji małżeńskiej, dotychczasowe doświadczenia życiowe, w tym postawy rodziców i doświadczenia z dzieciństwa, motywacja do przysposobienia dziecka, akceptacja własnej bezdzietności, zgodność podjętej decyzji, oczekiwania wobec rodzicielstwa adopcyjnego);
• czynniki związane z dzieckiem (historia życia, doświadczenia z rodziny pochodzenia oraz z pobytu w pieczy zastępczej, poziom rozwoju dziecka, uwarunkowania osobowościowe, obciążenia genetyczne, ujawniane zaburzenia i otrzymane dotychczas wsparcie w zakresie radzenia sobie z nimi, wzorzec nawiązanej więzi z rodzicami i opiekunami zastępczymi, długość pobytu w pieczy zastępczej, oczekiwania dziecka wobec nowych opiekunów);
• czynniki związane z utworzoną rodziną adopcyjną (jakość nawiązanej więzi z dzieckiem, styl komunikacji w rodzinie, zinternalizowane poglądy oraz postawy wychowawcze rodziców, stosunek do jawności adopcji, akceptacja dziecka, jego korzeni i historii życia, wrażliwość na potrzeby własne oraz dziecka);
• inne uwarunkowania adopcji (przebieg procesu adopcyjnego, odpowiednie przygotowanie kandydatów i właściwy dobór rodziny do dziecka, dostępność oraz jakość wsparcia postadopcyjnego, stosunek otoczenia do faktu adopcji, wsparcie ze strony bliskich).

Warto podkreślić, że praca wkładana w to, aby adopcja była udana, zaczyna się na długo przed przyjściem kandydatów do ośrodka i rozpoczęciem przez nich procedury przygotowującej ich na przyjęcie dziecka. Dzieje się tak dlatego, że ogromne znaczenie dla powodzenia adopcji ma pogodzenie się małżonków z faktem, że nie mogą zostać biologicznymi rodzicami – bez prawdziwego przeżycia straty wynikającej z braku potomstwa, nie jest możliwe pełne otworzenie się na dar adopcyjnego rodzicielstwa i przyjęcie do rodziny dziecka z pełną akceptacją jego korzeni oraz historii życia. Nie należy również zapominać, że budowanie więzi to nie jednostkowe zdarzenie, ale długotrwały i złożony proces, w którym warto – jeżeli jest taka potrzeba – otworzyć się na profesjonalne wsparcie np. ze strony ośrodka adopcyjnego.

(AP)

UPRAWOMOCNIENIE

To czas jaki musi upłynąć, żeby postanowienie sądu nabrało mocy prawnej. Mówi się, że postanowienie jest prawomocne, gdy nie przysługuje od niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Znaczy to np., że nikt nie odwołuje się od tej decyzji do Sądu wyższej instancji. Niektóre postanowienia uprawomocniają się, ale jednocześnie są natychmiast wykonalne. Takim jest np. postanowienie o powierzeniu kandydatom na rodziców adopcyjnych pieczy nad dzieckiem. czy postanowienie o opiece prawnej. 

Obecnie czas uprawomocnienia wynosi 7 dni, licząc od następnego dnia od wydania postanowienia. Dotyczy to również postanowienienia o pełnym przysposobieniu. Po tym czasie jest ono wysyłane przez sąd do Urzędu Stanu Cywilnego, gdzie na jego podstawie wyrabiany jest nowy akt urodzenia dziecka.

(KPB)

Regulacja sytuacji prawnej dziecka może odbywać się w okresie, kiedy ono przebywa w pieczy zastępczej, ale bywa że również, gdy przebywa ze swoimi rodzicami biologicznymi, którzy mają ograniczoną władzę rodzicielską przez nadzór kuratora. 

Zgodnie z Ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej regulacja sytuacji prawnej dziecka powinna nastąpić jak najszybciej. Powinny zostać podjęte działania, które umożliwią powrót dziecka do rodziny, a jeśli nie jest to możliwe, sytuacja prawna powinna zostać uregulowana, co daje tym samym szansę dziecku na przysposobienie.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest najbardziej radykalną ingerencją sądu we władzę rodzicielską, gdy zachodzą ku temu określone przesłanki, kiedy rodzice nie są w stanie zapewnić dziecku właściwej opieki, zaspokoić jego potrzeb, kiedy dobro dziecka jest zagrożone. Do przesłanek pozbawienia władzy rodzicielskiej rodziców należą:

• rażące zaniedbania obowiązków wobec dziecka (np. zaniedbanie dzieci, ich potrzeb, uzależnienia rodziców),
• nadużycia władzy rodzicielskiej (przemoc wobec dziecka, zmuszanie do pracy zarobkowej, namawianie do popełniania przestępstw),
• sytuacje, w których rodzic władzy rodzicielskiej nie może wykonywać z powodu trwałej przeszkody (np. wyjazd za granicę, przewlekła choroba).

Do adopcji mogą być zgłoszone tylko te dzieci, których oboje rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej.

Zrzeczenie się praw wobec swojego dziecka może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 6 tygodniu od urodzenia się dziecka.  Jest to okres kiedy matka/rodzice dziecka mają czas na przemyślenie swojej decyzji i wynikających z niej skutków. Powodów wyrażenia zgody na adopcję dziecka jest bardzo dużo, są one złożone i wiążą się z trudnymi i bolesnymi emocjami. Często zrzeczenie jest mylone z samym faktem pozostawienia dziecka bezpośrednio po urodzeniu w szpitalu i podpisaniem oświadczenia o rozważaniu decyzji o oddaniu dziecka do adopcji. Wyrażenie zgody na przysposobienie musi odbyć się przed sądem opiekuńczym. Matce/rodzicom, którzy wyrazili taką zgodę nie przysługuje władza rodzicielska i prawo do kontaktów z dzieckiem. Zgodę tę można odwołać przed sądem opiekuńczym, jednak tylko do czasu wpłynięcia wniosku o przysposobienie dziecka. Zadaniem ośrodków adopcyjnych jest udzielanie pomocy i wsparcia kobietom/rodzinom, które rozważają oddanie dziecka do adopcji. Mogą oni zgłosić się do ośrodka, kiedy kobieta jest jeszcze w ciąży bądź też po urodzeniu dziecka.

Zachęcamy do zapoznania się z tym tematem w zakładce "Dla rodziców biologicznych"

Uregulowanie sytuacji prawnej to również nadanie dziecku przez Sąd nowej tożsamości, gdy jego personalia są nieznane, np, w  wyniku znalezienia w Oknie życia. 

Więcej na ten temat pod O jak OKNO ŻYCIA.

(KPB)

Wojewódzki Bank Danych (WBD)

To baza danych o dzieciach zgłaszanych do adopcji z danego województwa i rodzaj pośrednika dla dzieci zgłaszanych do adopcji z terenu całej Polski. Ośrodek adopcyjny, który prowadzi bank danych o dzieciach z terenu danego województwa, jest wyznaczony przez marszałka województwa. Głównym zadaniem WBD jest troska o pełną dokumentację dzieci zgłaszanych do adopcji, jej aktualizację i uzupełnianie.

Do bazy tej zgłaszane są dzieci, dla których właściwy miejscowo ośrodek adopcyjny działający na terenie województwa nie mógł wśród swoich zakwalifikowanych rodzin znaleźć kandydatów na rodziców adopcyjnych. Do ośrodka prowadzącego WBD przesyłane są dokumenty, które potwierdzają kwalifikację dziecka do adopcji krajowej, min. karta dziecka wraz z metryką prowadzenia sprawy, dokument potwierdzający zakwalifikowanie dziecka do adopcji krajowej, opinie i informacje, o których mowa w artykule 139a Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W ciągu trzech dni ośrodek prowadzący WBD przekazuje ją do innych ośrodków na terenie województwa oraz innym ośrodkom, które prowadzą WBD w pozostałych województwach.

W sytuacji, gdy nie uda się znaleźć rodziców adopcyjnych na terenie kraju, w przewidzianym ustawowo terminie ośrodek prowadzący WBD przekazuje dokumentację kwalifikacyjną dziecka do Centralnego Banku Danych (CBD) celem kwalifikacji dziecka do adopcji zagranicznej. Centralnym Bankiem Danych jest Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie. 

(KPB)

W psychologii wiele miejsca poświęcono znaczeniu więzi, którą maluch nawiązuje z opiekunem w pierwszych latach swojego życia oraz oddziaływaniu tej relacji na całe późniejsze funkcjonowanie dziecka. Jej jakość ma istotne znaczenie dla kształtowania obrazu siebie, innych ludzi oraz otaczającego świata. Więcej na temat emocjonalnego przywiązania i jego wpływu na życie człowieka można przeczytać tutaj:

Słonie, meduzy i żółwie - znaczeni więzi dla prawidłowego rozwoju dziecka 

Dzieci kwalifikowane do adopcji mierzą się z ciężarem wynikającym z zerwania więzi. Jednym z podstawowych zadań rodziców adopcyjnych jest właściwe wspieranie dziecka w radzeniu sobie z bólem, który powoduje ta strata. Bólem, który przede wszystkim musi zostać dobrze zrozumiany przez rodziców adopcyjnych, ponieważ dopiero wtedy nie będzie on negowany lub bagatelizowany. Nie zostanie też odczytany jako pewna konkurencja dla uczuć, które często od lat są żywe w rodzicach adopcyjnych, a których dziecko, szczególnie na początku budowania wspólnej historii nowej rodziny, może nie być gotowe przyjąć.

Dla rodziców adopcyjnych niewątpliwym wsparciem w kształtowaniu relacji z przyjętym dzieckiem będą więzi, które sami dotychczas stworzyli – między sobą, w rodzinie, z przyjaciółmi. Dbałość o ich jakość jest bardzo ważna, gdyż pokonywanie rodzicielskich wyzwań jest łatwiejsze, gdy nie trzeba stawiać im czoła w pojedynkę, ale ma się wokół siebie osoby, na których empatię i pomoc można liczyć.

Przychodząc do rodziny, dziecko zawsze – bez względu na swoją historię, przeżycia, ujawniane trudności – zasługuje na to, aby zostać w pełni przyjęte i zaakceptowane bez żadnych warunków, ale ze względu na sam fakt swojego istnienia. Uważność i wrażliwość rodziców adopcyjnych mogą ułatwiać dziecku nawiązanie więzi z innymi członkami rodziny: starszym rodzeństwem, dziadkami, wujostwem. Czując się bezpieczne i prawdziwie przyjęte w rodzinie, dziecku łatwiej będzie wchodzić w relacje także z osobami spoza jej kręgu, np. z rówieśnikami, ponieważ w domu stworzy stabilny fundament, na którym później będzie mogło budować w poczuciu własnej wartości i szacunku do potrzeb swoich i innych osób.

Przeczytaj jeszcze S jak STYL PRZYWIĄZANIA i R jak RELACJA

(AP)

WNIOSEK ADOPCYJNY

Wniosek adopcyjny to nazwa dokumentu, w którym kandydaci zwracają się do sądu z prośbą o ustanowienie ich rodzicami adopcyjnymi dla poznanego dziecka. Punktem wyjścia do złożenia wniosku musi być dogłębne przemyślenie decyzji o przysposobieniu danego dziecka – podejmując ją, kandydaci powinni nie tylko koncentrować się na własnych pragnieniach związanych z rodzicielstwem, ale również uwzględniać swoje możliwości w zakresie akceptacji historii życia dziecka oraz gotowość do mierzenia się z mogącymi pojawić się w przyszłości wyzwaniami; jest to niezbędne, aby adopcja, o którą wnioskują, była przede wszystkim zgodna z właściwie rozumianym dobrem i interesem dziecka.

W przygotowaniu wniosku adopcyjnego pomagają pracownicy ośrodka, zawsze jednak jest on podpisywany przez kandydatów, ponieważ stanowi wyraz ich woli. We wniosku muszą znaleźć się dokładne dane personalne wnioskodawców oraz przysposabianego małoletniego, który jest reprezentowany przez ustanowionego dla niego opiekuna prawnego. W treści wniosku małżonkowie proszą o orzeczenie adopcji, umieszczenie dziecka na czas toczącego się postępowania pod ich pieczą (czyli podjęcie decyzji w przedmiocie tzw. preadopcji), wydanie dyspozycji do Urzędu Stanu Cywilnego dotyczących sporządzenia dla dziecka nowego aktu urodzenia.

W uzasadnieniu swojego wniosku kandydaci wyjaśniają dlaczego chcą przysposobić dziecko oraz poświadczają, że ich sytuacja życiowa, zawodowa i materialna umożliwia im właściwe zaopiekowanie się dzieckiem oraz pełne wywiązywanie się z obowiązków wypływających z rodzicielstwa. Potwierdzeniem takich deklaracji są dołączane do wniosku załączniki, wśród których znajduje się m.in. odpis zupełny aktu małżeństwa, zaświadczenia o niekaralności kandydatów, zaświadczenia o stanie zdrowia oraz o uzyskiwanych dochodach.

Wniosek wraz z załącznikami wpływa do sądu, gdzie jest rejestrowany i stanowi podstawę do rozpoczęcia sądowego postępowania adopcyjnego. Złożenie wniosku o przysposobienie dziecka uprawnia do ubiegania się o udzielenie urlopu macierzyńskiego.

Wniosek składa się do Sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka (opiekuna prawnego dziecka) lub wnioskodawców czyli kandydatów na rodziców. 

(AP)

WYWIAD ADOPCYJNY

To jeden z etapów procedury adopcyjnej, który odbywa się w miejscu zamieszkania kandydatów na rodziców adopcyjnych. Formalność ta związana jest z wizytą pracowników ośrodka adopcyjnego w domu/mieszkaniu kandydatów. Ma na celu przede wszystkim ocenę warunków mieszkaniowych pod kątem możliwości przyjęcia dziecka oraz weryfikację przekazanych przez kandydatów informacji na etapie diagnozy pedagogicznej i psychologicznej.

Wywiad adopcyjny jest również okazją do poznania małżonków w ich miejscu zamieszkania, a więc w miejscu, w którym czują się bezpiecznie i pewnie bardziej komfortowo aniżeli w ośrodku adopcyjnym. Formalność ta wiąże się z wypełnieniem kolejnego dokumentu, pod którego częścią również podpisują się kandydaci na rodziców adopcyjnych.

Wzór kwestionariusza wywiadu adopcyjnego został określony przez Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w 2015 r. 

(KPB)

Zapoznanie podzielone jest na dwa etapy, a w zasadzie trzy:

1. Spotkanie z pracownikiem ośrodka adopcyjnego i zapoznanie się z dokumentacją dziecka. W momencie otrzymania „tego” telefonu z ośrodka, tej pierwszej informacji - kandydaci otrzymują wyłącznie informację o płci i wieku dziecka. Dopiero na spotkaniu w ośrodku małżonkowie słyszą historię dziecka, zapoznawani są z kartą dziecka, z sytuacją rodzinną, a także dokumentacją prawną, psychologiczną i medyczną. Dokumenty te są omawiane przez pracownika, który zna dziecko, a następnie kandydaci sami mogą zapoznać się ze wszystkimi opiniami i zaświadczeniami. Pracownik ośrodka, jeśli oczywiście dysponuje wiedzą, chętnie udzieli odpowiedzi na zadawane przez kandydatów pytania związane z sytuacją proponowanego dziecka. Na koniec, gdy kandydaci zapoznają się już z dokumentami, jeśli ośrodek dysponuje, mogą zobaczyć zdjęcie dziecka.

Po spotkaniu małżonkowie dostają czas na przemyślenie i podjęcie decyzji, czy chcą poznać dziecko osobiście. Czas jest zależny od kandydatów, niektórzy swoją decyzję przekazują już na spotkaniu lub następnego dnia, a inni potrzebują więcej czasu do namysłu.  

2. Spotkanie z dzieckiem (najczęściej w miejscu jego przebywania). Na miejsce z kandydatami zawsze jedzie pracownik ośrodka i/lub opiekun prawny dziecka. Zapoznania z dzieckiem zazwyczaj zaczynają się od rozmowy z pracownikami placówki, bądź rodziną zastępczą. Osoby przebywające na co dzień z dzieckiem opowiadają małżonkom o tym, jak dziecko obecnie funkcjonuje, jak się rozwija, jakie ma upodobania, jakie ma potrzeby. Opiekunowie faktyczni odpowiadają także na zadawane przez kandydatów pytania.

Następnie dochodzi do spotkania z dzieckiem. W zależności od wieku spotkanie przybiera różne formy: od zwykłego wzięcia dziecka na ręce (niemowlęta), poprzez zabawę i rozmowę (dzieci starsze). Czasami pierwsze spotkanie jest zaaranżowane w grupie dzieci.

Czas zapoznania bywa różny – zależy od możliwości opiekunów, warunków zewnętrznych - mieszkaniowych w rodzinie zastępczej czy lokalowych w placówce, a przede wszystkim od samego dziecka i jego stanu psychofizycznego. Dla niego to też są emocje, ponieważ poznaje kogoś nowego/obcego.

Po zakończonym zapoznaniu kandydaci otrzymują kolejny dzień, dwa (czasami więcej, ale nie za długo bo dziecko czeka) na przemyślenie i podjęcie ostatecznej decyzji.

3. W przypadku chęci podjęcia się opieki nad dzieckiem, kandydaci „dostają zielone światło” do spotkań z dzieckiem. I mają przed sobą czas wzajemnego poznawania się i budowania początków relacji. Zachęcamy przyszłych rodziców do zaangażowania się w tę relację poprzez jak najczęstsze i najdłuższe wizyty u dziecka, uczestnictwo w rutynowych czynnościach przy dziecku (u malucha – karmienie, przewijanie, kąpanie, spacery, jeśli potrzeba terapia), uczestnictwo w codziennych zajęciach dziecka ( u starszaka np. zabawa, spacery, odrabianie lekcji).

Jak długo trawa ten etap? To zależy… od sądu, ale przede wszystkim od indywidualnej sytuacji dziecka.  Zapoznawanie się i budowanie pierwszej więzi może być dość krótkie (np. 2-3 tygodnie) zwykle u niemowląt albo dłuższe u starszaków, które potrzebują więcej czasu, aby nabrać zaufania do przyszłych rodziców i przygotować się na odejście z placówki czy rodziny zastępczej (czasami nawet kilka miesięcy). Ważna jest tu współpraca kandydatów z faktycznymi opiekunami, dogadanie się w zasadniczych kwestiach i organizowanie spotkań przede wszystkim z uwzględnieniem potrzeb dziecka.

W tym czasie kandydaci zbierają także dokumenty potrzebne do złożenia wniosku o przysposobienie do sądu.

Bywa też tak, że kandydaci pomimo początkowych ogromnych chęci, po poznaniu dokumentacji, albo na kolejnym etapie – już po poznaniu dziecka, uważają, iż nie są w stanie podjąć się opieki nad tym konkretnym dzieckiem. Jest to trudna, obciążająca, ale i odpowiedzialna decyzja. W takiej sytuacji, nie oceniamy, tylko rozmawiamy z małżonkami, dlaczego podjęli taką decyzję, a dla dziecka poszukiwana jest nowa rodzina.

               Dla większości kandydatów, dzięki wcześniejszej wnikliwej analizie specjalistów, dobór rodziny do dziecka jest „trafiony” i zapoznanie jest czasem szczęśliwym, radosnym i wzruszającym . Jest to czas wyjątkowy zarówno dla kandydatów, dziecka,  jak i dla nas - pracowników ośrodka.

O czym warto pamiętać, gdy idziecie na zapoznanie z dzieckiem:

1. Relaks przed – to, co pomaga Wam w sytuacjach stresowych (kąpiel, spacer, taniec, sen)
2. Pozytywne nastawienie.
3. Woda. 
4. Chusteczki higieniczne i mokre.
5. Odpowiedni strój – wygodny (do leżenia na podłodze i zabawy) i pogodny (a nie bury i smutny). W przypadku niemowląt – np. bluza z wyraźnym rysunkiem, który przykuje wzrok.
6. Niezobowiązujący upominek – tzn. taki, który zainteresuje dziecko i przełamie pierwsze lody, ale jeśli mielibyście podjąć decyzje na „nie” – nie będzie przykrą pamiątką. Sprawdzają się tu balony, bańki mydlane, kreda, jajko z niespodzianką, coś co Was zaangażuje do wspólnej aktywności.
7. Lista pomysłów na różne zabawy, odpowiednie do wieku.
8. Coś do zjedzenia i picia – najlepiej pysznego i zdrowego (jeśli można to połączyć ???? , ale jeśli dziecko nie ma przeciwwskazań – czekoladki, żelki, pianki, chrupki kukurydziane są „integrujące”.
9. Po podjęciu decyzji na „tak” i przy kolejnych wizytach u dziecka można już pomyśleć o czymś osobistym, co będzie przypominało dziecku o przyszłych rodzicach (pluszak, kocyk, ramka ze zdjęciem, zabawka), u niemowlaka – kocyk i pluszak będą przypominać rodziców zapachem.
10. Lista pytań do opiekunów.
11. ...

ZDJĘCIA!!! Pamiętajcie, aby opiekun prawny dziecka zrobił Wam zdjęcia w czasie zapoznania. Jeśli okaże się, że to jest "Wasze" dziecko, to będzie najpiękniejsza pamiątka pierwszego spotkania. 

POLECAMY związane z tym tematem: D jak DOBÓR RODZINY DO DZIECKA, K jak KARTA DZIECKA

(ML, AC)

ZRZECZENIE

Potoczna nazwa dla jednej z form regulacji sytuacji prawnej dziecka, umożliwiająca następnie zgłoszenie go do adopcji. To inaczej wyrażenie przez matkę/rodziców zgody na przysposobienie dziecka w przyszłości przez osoby, które nie będą matce/rodzicom znane. Jest to tzw. zgoda blankietowa. W takiej sytuacji mówimy o odmianie przysposobienia pełnego – o przysposobieniu całkowitym.

Zrzeczenie może odbyć się dopiero po upływie 43 dni od urodzenia się dziecka. W czasie tych 6 tygodni rodzice biologiczni na spokojnie mogą rozważać swoją decyzję; a nawet po upływie tego okresu nie są zobowiązani do jej podjęcia, jeśli nadal mają jakiekolwiek wątpliwości z nią związane.

Wyrażenie zgody na adopcję jest często błędnie utożsamiane z samym faktem pozostawienia dziecka w szpitalu bezpośrednio po porodzie. Oświadczenie takiej woli musi zostać złożone przed sędzią w sądzie opiekuńczym, a nie do położnej czy lekarza w szpitalu. Jakiekolwiek oświadczenia podpisywane w szpitalu, w którym rodzi się dziecko, nie mają żadnej mocy prawnej, jest to wstępna deklaracja o chęci oddania dziecka do adopcji i zgoda na pozostawienie noworodka w szpitalu. 

Sąd musi mieć przekonanie, że decyzja taka jest przez matkę lub rodziców dziecka podjęta świadomie, została głęboko przemyślana, że nie wynika z jakichkolwiek nacisków, presji, przymusu osób trzecich. Poza tym sąd informuje matkę/rodziców dziecka o skutkach wynikających ze zrzeczenia. Matce/rodzicom, którzy wyrazili taką zgodę, nie przysługuje bowiem władza rodzicielska i prawo do kontaktów z dzieckiem. Zgodę tę można odwołać przed sądem opiekuńczym, jednak tylko do czasu wpłynięcia wniosku o przysposobienie dziecka.

Powodów wyrażenia zgody na adopcję dziecka jest bardzo dużo, są one złożone i wiążą się z trudnymi i bolesnymi emocjami, często wynikają z trudnych historii rodziców biologicznych i samotności kobiet, które pozostają bez jakiegokolwiek wsparcia. Widzimy często, że mamy/rodzice dziecka obawiają się oceny ich decyzji ze strony innych osób, nadal bowiem w społeczeństwie trudno jest podejść do kwestii ,,oddania własnego dziecka” bez jakiejkolwiek oceny. Często ogromną ulgę w tak trudnej sytuacji daje rodzicom dziecka jasny komunikat, że są inni, którzy widzą w takiej decyzji wyraz troski i miłości do dziecka, że nie oceniają jej, ale patrzą na nią jako na najlepszą decyzję dla nich i dziecka, jaka może być podjęta w danym momencie.

Zadaniem ośrodków adopcyjnych jest udzielanie pomocy i wsparcia kobietom/rodzinom, które rozważają oddanie dziecka do adopcji. Mogą oni zgłosić się do ośrodka, kiedy kobieta jest jeszcze w ciąży bądź też po urodzeniu dziecka. Otrzymują  wówczas ze strony ośrodka wsparcie psychologiczne, prawne, informacyjne, a czasami także materialne. Jeśli są gotowi na wyrażenie zgody na adopcję dziecka, pracownik ośrodka towarzyszy im w sądzie, zapewnia także o wsparciu psychologicznym również po zrzeczeniu.

Zdecydowanie częściej zgodę na adopcję wyrażają kobiety, które nie są w związku małżeńskim, kiedy nie dochodzi do formalnego ustalenia ojcostwa. Historia każdej z tych osób jest indywidualna, jednak często obecne jest w niej ogromne poczucie samotności, opuszczenia przez ojca dziecka i innych bliskich. Udzielone wsparcie oraz zdobycie wiarygodnych informacji wiąże się często ze zmianą decyzji dotyczącej zrzeczenia. Kobiety dostrzegają wówczas nowe rozwiązania, zaczynają odkrywać w sobie zasoby do podołania wyzwaniom samotnego macierzyństwa.

Więcej w zakładce Dla rodziców biologicznych

(KPB)

Zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka 

organizator rodzinnej pieczy zastępczej oraz dyrektorzy placówek opiekuńczo–wychowawczych są zobowiązani Ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej. Zgodnie z ustawą celem takiej oceny jest:

1) ustalanie aktualnej sytuacji rodzinnej dziecka;

2) analiza stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną;

3) modyfikowanie planu pomocy dziecku;

4) monitorowanie procedur adopcyjnych dzieci z uregulowaną sytuacją prawną umożliwiającą przysposobienie;

5) ocena stanu zdrowia dziecka i jego aktualnych potrzeb;

6) ocena zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej;

7) informowanie sądu o potrzebie umieszczenia dziecka w placówce działającej na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U.z 2019 r. poz. 1148, z późn. zm.), przepisów o działalności leczniczej lub o pomocy społecznej.

Ocena sytuacji dziecka jest dokonywana na posiedzeniu zespołu, w skład którego wchodzą określone osoby:

• rodzina zastępcza, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka, dyrektor placówki albo osoba przez niego wyznaczona,
• pedagog, psycholog, pracownik socjalny, właściwy asystent rodziny,
• przedstawiciel ośrodka adopcyjnego,
• wychowawca kierujący procesem wychowawczym dziecka (w placówce) lub koordynator rodzinnej pieczy zastępczej (gdy dziecko jest w rodzinie zastępczej),
• rodzice dziecka, z wyjątkiem rodziców, którzy zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej,
• przedstawiciel organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
• a także, gdy zachodzi taka potrzeba - osoby reprezentujące inne instytucje, które mogą wnieść istotne informacje o dziecku i jego rodzinie, jak np. przedstawiciele sądu, ośrodka pomocy społecznej, instytucji oświatowych, czy też inne osoby bliskie dziecku.

Ocena sytuacji dziecka powinna odbywać się z określoną częstotliwością i wynikać przede wszystkim z aktualnych potrzeb. W przypadku dzieci poniżej 3 roku życia posiedzenie zespołu powinno być zwoływane nie rzadziej niż co 3 miesiące, a w przypadku dzieci starszych nie rzadziej niż co pół roku.

Do zadań zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka należy również sporządzanie opinii o zasadności przysposobienia dziecka, o których mogliście przeczytać już wcześniej.

Z posiedzenia zespołu formułowany jest na piśmie dokument zwany protokołem z posiedzenia zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Zostaje on przekazany do Sądu Rodzinnego i dołączony do akt toczących się spraw związanych z dzieckiem. 

Dzięki udziałowi w posiedzeniu zespołu pracownicy ośrodków adopcyjnych mają możliwość śledzenia historii oraz uzyskania aktualnych informacji o dzieciach, które mogą w przyszłości, po uregulowaniu sytuacji prawnej, zostać zgłoszone do adopcji.

(KPB)