15.02.2024, Fundacja Służby Rodzinie "Nadzieja"

 

 

 

 

PARTNER MERYTORYCZNY:

Kancelaria Adwokacko-Podatkowa
prof. dr hab. Henryka Dzwonkowskiego z siedzibą w Łodzi

  

Czy znasz ten sposób na zmniejszenie swojego podatku? 

(w zgodzie z najnowszymi przepisami 2024 r.)

---

 

Najnowsze zmiany w podatkach (stan po Polskim Ładzie)

 

Jedną z największych zmian podatkowych w ostatnich lat był tzw. Polski Ład. Obowiązuje już przeszło rok. Czy zmienił przepisy dotyczące odliczania darowizn od PIT? Nie. Jednak trzeba pamiętać, że Polski Ład miał i wciąż może mieć wpływ na te odliczenia. Podajmy kilka przykładów. Po pierwsze wskutek Polskiego Ładu wiele osób płaci podatki w innej niż dotychczas wysokości. Niektórzy w ogóle przestali płacić podatek PIT (wynika to przede wszystkim z podwyższenia kwoty wolnej od podatku z 8 000 zł do 30 000 zł). Te osoby nie będą mogły skorzystać z odliczenia darowizn, ponieważ ich dochody w ogóle nie będą opodatkowane. Kolejny przykład: np. limity odliczeń darowizn, mimo że nominalnie pozostają bez zmian, w praktyce „wypełniają się” innymi kwotami. Następny przykład: Polski Ład korzystnie rozszerzył zakres wspólnego rozliczania się przez małżonków – to też może mieć wpływ na wielkość odliczeń.

 

To tyle, jeśli chodzi o wpływ Polskiego Ładu na ulgi na darowizny. A czy poza tym nastąpiły jakieś zmiany co tej ulgi w porównaniu z poprzednim rokiem? Nie, z wyjątkiem jednej:  skończył się czas stosowania ulg związanych z darowiznami na przeciwdziałanie COVID-19. Podsumowując ten wątek, przepisy dotyczące odliczania darowizn w zasadzie nie zmieniły się w ostatnim czasie, ale w danej sytuacji może zmienić się zakres możliwych odliczeń.

 

Dla pełni obrazu rozważmy jeszcze jeden wątek. Od 2022 r. trwa wojna w Ukrainie. Czy ona może mieć wpływ na nasze rozliczenia PIT? Tak. 2024 to kolejny rok, gdy można odliczyć od PIT darowizny na rzecz organizacji wspierających Ukrainę. Pamiętaj jednak, że zgodnie z polskim prawem co do zasady możesz odliczać tylko te darowizny, które przekazałeś(-aś) w minionym roku. A multum wsparcia dla Ukrainy nastąpiło w 2022 r., czyli w roku wybuchu wojny. Zatem darowizn przekazanych w 2022 r. już odliczyć nie można; jednak te przekazane w 2023 – jak najbardziej! Jeśli interesuje Cię odliczanie tych właśnie darowizn, przeczytaj nasz osobny artykuł tutaj (podobnie jak niniejszy tekst. jest zgodny w 100% najnowszymi przepisami).

 

 

 

Sześć okazji do zmniejszenia swojego podatku

Co to za ulga? Po pierwsze, to nie jedna ulga, ale grupa ulg. Zasadniczo polskie przepisy podatkowe umożliwiają osobom fizycznym odliczanie sześciu rodzajów darowizn:

• na rzecz krwiodawstwa,
• na cele kształcenia zawodowego prowadzonego przez określone placówki,
• na cel zapewnienia przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie,
• na cele kultu religijnego,
• na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą,
• na cele działalności pożytku publicznego (czyli np. na pomoc dla chorych dzieci czy na inne działania organizacji dobroczynnych) [jeśli interesują Cię szczegółowe przepisy dot. katalogu odliczeń, zobacz przypis nr [5].

(przy okazji zwracamy uwagę, że w porównaniu z ubiegłym rokiem ten katalog jest krótszy o jedną pozycję: obecnie, tj. w rozliczeniu roku podatkowego 2023 r., nie można już skorzystać z ulg na darowizny związane z przeciwdziałaniem COVID-19, gdyż stan epidemii został odwołany w 2022 r.)

 

Część z wyżej wskazanych sześciu ulg nie jest nowa. Przykładowo, dwie ostatnie – czyli na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą i na cele pożytku publicznego – są dostępne dla polskich podatników, z niewielkimi zmianami, już od ponad trzydziestu lat [6]. Zresztą, tego typu ulgi podatkowe dla darczyńców nie są tylko polskim rozwiązaniem; występują w wielu krajach świata [7].

 

Jak działają te ulgi? Mechanizmy ich funkcjonowania są podobne, niemniej różnią się w szczegółach. Dla czytelności omówimy teraz szczegółowo przykład jednego rodzaju odliczenia: odliczenia darowizn na cele działalności pożytku publicznego (na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; zob. również art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne  [8]).

 

Wspieramy bezdomne mamy i dzieci z największego Domu Samotnej Matki w Polsce.

Przekaż swój 1,5% podatku dla naszych Podopiecznych. Możesz to zrobić już teraz dzięki darmowemu programowi do PIT:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

 

To całkiem proste

W skrócie wygląda to tak: przekazujesz darowiznę na cel działalności pożytku publicznego (czyli np. na wsparcie ubogich, na wsparcie sportu czy kultury itd.; wpisujesz więc w tytuł przelewu „Darowizna na cel działalności pożytku publicznego”); przekazujesz ją na rzecz wskazanych w ustawie typów organizacji społecznych (najpopularniejszymi formami tych organizacji są wciąż stowarzyszenia i fundacje) [9]. Twoją darowizną mogą być pieniądze (przekazane w różnej formie, np. przekazane w formie przelewu, przekazu pocztowego, za pomocą karty płatniczej, BLIKA lub bramek płatności typu PayU, Przelewy24/Dotpay, Tpay; obecnie przepisy prawa  n i e  przewidują odliczeń dla darowizn przekazanych w postaci gotówki). Twoją darowizną mogą też być rzeczy (np. żywność, nowa i używana odzież, środki czystości itp.).

 

Następnie, rozliczając swój PIT, możesz wykorzystać to, że przekazałeś(-aś) tę darowiznę, do zmniejszenia podatku, który jesteś zobowiązany(-na) zapłacić państwu. W jaki sposób darowizna zmniejsza Twój podatek? Generalnie w prawie podatkowym tzw. bazę dla obliczenia podatku stanowi dochód. Zatem im mniejszy dochód, tym mniejszy podatek. Otóż wpisując w druk PIT kwotę dokonanych darowizn, możesz następnie odjąć ją od kwoty Twojego dochodu (a ściślej od tzw. dochodu do opodatkowania). Tak zmniejszysz bazę dla obliczenia podatku a przez to sam podatek. Istnieje pewien limit tych odliczeń. Można odliczać dowolną liczbę darowizn, pod warunkiem, że ich łączna suma nie przekroczy 6% dochodu (istnieją odliczenia bez tego limitu, niemniej wiążą się one z potrzebą uzyskania dodatkowej dokumentacji – to darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościołów, w tym Kościoła katolickiego, prawosławnego czy niektórych Kościołów protestanckich w Polsce [10]).

 

Z odliczenia na cele działalności pożytku publicznego mogą korzystać następujący podatnicy: ci, którzy rozliczają się przez PIT-37 (to osoby zatrudnione na umowę o pracę, zlecenie czy dzieło – czyli podatnicy, rozliczający się za pośrednictwem tzw. płatnika), przez PIT-28 (to tzw. ryczałtowcy) lub przez PIT-36 (to przedsiębiorcy rozliczający się według skali podatkowej oraz inne osoby rozliczające się bez pośrednictwa tzw. płatnika; czyli np. pracujący za granicą lub otrzymujący świadczenia emerytalne z zagranicy). Omawiana tu ulga na darowizny jest dostępna także dla emerytów i rencistów. Dodajmy, że darowizny na cele działalności pożytku publicznego można odliczać w ramach wspólnego odliczenia małżonków.

 

 

To się opłaca

Ile możesz zyskać, odliczając darowizny? To zależy od tego, ile zarabiasz, ile darowizn przekazałeś(-aś) i ile darowizn chcesz odliczyć. Przeanalizujemy trzy przykłady.

 

Przykład 1: Marcin zarabia 4 100 zł netto miesięcznie (tyle wynosi mediana wynagrodzeń w Polsce; mediana to wartość środkowa: oznacza, że połowa wszystkich osób pracujących zarabia mniej niż 4 100 zł i tak samo połowa zarabia więcej niż 4 100 zł [11]). W 2023 r. Marcin przekazał na rzecz Fundacji „Nadzieja” trzy darowizny: 300 zł dla dzieci ze Świetlicy Środowiskowej „M. Łodzi Niegniewni”, 300 zł na rzecz rodziców z wspieranego przez Fundację ośrodka adopcyjnego i 300 zł na rzecz wsparcia Domu Samotnej Matki. Gdy odliczy je w 2024 r., zyska 108 zł – o tę kwotę zapłaci mniejszy podatek, względnie: uzyska zwrot tej kwoty z Urzędu Skarbowego.

 

Przykład 2: Julia zarabia 9 000 zł netto miesięcznie. W 2023 r. przekazała na rzecz Fundacji „Nadzieja” jedną darowiznę w wysokości 4 000 zł na rzecz kampanii "Przystanek Wakacje" dla dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym. Przy zastosowaniu uproszczonych obliczeń, gdy odliczy te darowizny w 2024 r., zyska 1 280 zł – o tę kwotę zapłaci mniejszy podatek, względnie: uzyska zwrot tej kwoty z Urzędu Skarbowego.

Przykład 3: Anna jest emerytką. Jej emerytura wynosi 2 670 zł netto miesięcznie (3 000 zł brutto). Przez cały 2023 r. przekazywała co miesiąc na rzecz Fundacji „Nadzieja” 50 zł na wsparcie Domu Samotnej Matki w Łodzi. Gdy odliczy te darowizny w 2024 r., zyska 72 zł – o tę kwotę zapłaci mniejszy podatek, względnie: uzyska zwrot tej kwoty z Urzędu Skarbowego. Przy okazji zauważmy, że jeśli Anna pobierałaby emeryturę w wysokości mediany emerytur w Polsce, czyli 2 893 zł brutto [12], wówczas nie będzie mogła skorzystać z odliczenia – gdyż z uwagi na podwyższenie kwoty wolnej od podatku, w jej przypadku w ogóle nie będzie od czego odliczać darowizn, tzn. nie będzie miała tzw. dochodów do opodatkowania.)

 

Jak widać, dzięki odliczaniu darowizn możesz zyskać kilkadziesiąt a nawet kilkaset złotych w jednym roku. Zresztą możesz to sprawdzić sam(a). Uruchom poniższy program, wybierz opcję kreatora i na szybko wpisz podstawowe dane dotyczące Twoich dochodów i przekazanych przez Ciebie darowizn – program automatycznie obliczy dla Ciebie kwotę zwrotu, jaki będzie Ci przysługiwał z tytułu odliczenia darowizn:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

Jeszcze więcej dobra

Jest jeszcze jedna dobra wiadomość. »Odliczenie darowizn na cele działalności pożytku publicznego« to coś zupełnie innego niż »przekazanie 1,5% podatku dla organizacji pożytku publicznego«. Oba określenia brzmią bardzo podobnie do siebie, ale to dwa niezależne sposoby wspierania potrzebujących. W uproszczeniu wygląda to tak:

 

• W pierwszym przypadku – tj. w przypadku odliczeń darowizn, które omawiamy w niniejszym artykule – zmniejszasz swój podatek (i pieniądze z tego zmniejszenia dostajesz Ty).

 

• W drugim przypadku – tj. przekazania 1,5% podatku – nie zmniejszasz podatku, ale decydujesz, że 1,5% tego podatku trafi nie do Skarbu Państwa, ale do wybranej przez Ciebie organizacji pożytku publicznego (w skrócie: OPP). Z tym że pamiętaj, iż ten 1,5% nic Cię nie kosztuje: podatek i tak jesteś zobowiązany zapłacić, więc nie wykładasz tego 1,5% dodatkowo „ze swojej kieszeni”.

 

Dlaczego dobrą wiadomością jest to, że »Odliczenie darowizn na cele działalności pożytku publicznego« to coś zupełnie innego niż »przekazanie 1,5% podatku dla organizacji pożytku publicznego«? Z tego względu, że możesz niezależnie dokonać jednego i drugiego. I w ten sposób zrobić dwa dobre uczynki za jednym zamachem.

 

 

Dwa narzędzia, które pomogą ominąć urzędy i przepisy

W pewnym momencie powyższe kwestie mogą wydać się skomplikowane. Doskonale to rozumiemy. Dlatego przygotowaliśmy dla Was dwa narzędzia, które pomogą Wam ominąć wyboiste rafy niuansów podatkowych i pozwolą spokojnie dopłynąć do Waszego celu: zmniejszenia podatku poprzez… Waszą hojność i wrażliwość wobec potrzebujących. Oto te narzędzia:

 

1. Lista odpowiedzi na często zadawane pytania w sprawie odliczenia darowizn. Przygotowaliśmy ją we współpracy z doradcami podatkowymi z renomowanej Kancelarii Adwokacko-Podatkowej prof. dr hab. Henryka Dzwonkowskiego z siedzibą w Łodzi. Kontaktowaliśmy się również z urzędami skarbowymi, by lepiej poznać ich praktykę stosowania przepisów. Mamy więc nadzieję, że dzięki tej liście szybko znajdziesz wiarygodne odpowiedzi na swoje zapytania i wątpliwości. Jest ona dostępna tutaj.

 

2. Darmowy program do rozliczania PIT. Program, który udostępniamy, posiada świadectwo zgodności z obowiązującymi przepisami podatkowymi wystawione przez najstarszą (ponad 100 lat tradycji) i największą organizację skupiającą księgowych – Stowarzyszenie Księgowych w Polsce [13]. Ponadto aplikacja ta posiada kreator rozliczeń PIT. To znaczy, że nie musisz mieć szczegółowej wiedzy o podatkach. Program zada Ci kolejne pytania i na tej podstawie stworzy Twoje zeznanie podatkowe. Pomoże Ci zarówno odliczyć Twoje darowizny, jak i łatwo przekazać 1%. Program znajdziesz poniżej. 

Wspieramy bezdomne mamy i dzieci z największego Domu Samotnej Matki w Polsce.

Przekaż swój 1,5% podatku dla naszych Podopiecznych. Możesz to zrobić już teraz dzięki darmowemu programowi do PIT:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

 

Trzy powody, by chociaż raz spróbować

Widzimy co najmniej trzy powody, dla których warto odliczać przekazane darowizny:

 

1. Niewielkim nakładem pracy uzyskasz szansę na dodatkowe pieniądze [14]

Dzięki udostępnionym przez nas narzędziom odliczenie darowizn od PIT jest jeszcze prostsze. Może okazać się, że odliczenie zajmie Ci mniej niż kwadrans. W zależności od tego, ile zarabiasz, ile darowizn przekazałeś(-aś) i ile darowizn odliczysz, możesz w ten sposób zyskać kilkadziesiąt albo nawet i kilkaset złotych w skali roku – czy to w postaci mniejszego podatku, czy wprost w postaci zwrotu. Co ważne, jeśli już nauczysz się to robić, możesz korzystać z tej ulgi w następnych latach. Ulga dot. działalności pożytku publicznego nie ma takiego ograniczenia jak np. ulga na Internet, z której można korzystać tylko dwa lata z kolei i koniec [15]. Co więcej, odliczenia tych darowizn, jak już wspomnieliśmy, funkcjonuje w Polsce już od 30 lat [16]. Prawdopodobnie zatem, będzie dostępne i w kolejnych latach.

 

2. Możesz wzmocnić umiejętność korzystania ze swoich praw

Za każdym razem, gdy prowadziłem wykład z praw pacjenta w Szkole Rodzicielstwa im. prof. Fijałkowskiego w Łodzi, największe zainteresowanie wzbudzał moduł poświęcony asertywności. Bez niej bowiem, nawet gdybyśmy znali na pamięć wszystkie przepisy, nie będziemy w stanie zawalczyć o swoje. Możesz to łatwo sprawdzić: czy zdarzyło Ci się kiedyś zawahać lub nawet nie skorzystać z własnego prawa właśnie z powodu braku asertywności? Nie zabrałeś(-aś) głosu na zebraniu wówczas, gdy miałeś(-aś) coś ważnego do powiedzenia; nie poprosiłeś(-aś) o paragon w sklepie, gdy był Ci potrzebny; nie spróbowałeś(-aś) negocjować podwyżki – mimo że miałeś(-aś) takie prawo? Budowanie asertywności wymaga nieustannego ćwiczenia [17]. Odliczenie darowizn jest Twoim ustawowym prawem. Możesz potraktować je jako ćwiczenie w korzystaniu ze swoich praw.

 

3. Możesz sprawić, że więcej osób zacznie: wspierać potrzebujących i optymalizować swoje podatki

Jest dość prawdopodobne, że jeśli raz odliczysz darowiznę, będziesz robił(-a) to z zyskiem i w kolejnych latach. Może się bowiem okazać, że dzięki poświęceniu dodatkowych piętnastu minut (na ściągnięcie ze strony internetowej swojego banku potwierdzeń przelewów darowizn i wpisanie danych z tych potwierdzeń do programu do PIT), zyskasz pieniądze dla siebie. Kto wie, może to z kolei zachęci Cię do podzielenia się wiedzą o odliczeniach z najbliższymi? Może i oni zaczną w ten sposób zmniejszać swój podatek? Może dzięki Tobie będą też częściej wspierać organizacje dobroczynne? Wiemy, jak szybko rozprzestrzeniają się niektóre wirusy. Cudownie by było, gdyby tak szybko rozprzestrzeniało się dobro! [18]

 

 

Spróbujesz?

Podsumujmy. Jeżeli wspierasz organizacje działające na rzecz pożytku publicznego, masz prawo do skorzystania z ulgi podatkowej. Niektórym skorzystanie z niej zajmuje nie więcej niż kwadrans. Dzięki temu zyskują kilkadziesiąt albo nawet i kilkaset złotych. Fakt, prawo podatkowe bywa niekiedy zawiłe, ale dzięki narzędziom, które udostępniamy, odliczenie może być proste. Jeśli chcesz przećwiczyć powyższe, na koniec raz jeszcze zestawiamy dla Ciebie najważniejsze przyrządy treningowe:

Tutaj możesz znaleźć odpowiedź na swoje pytania.

Tutaj jest jedno z wielu miejsc w sieci, gdzie możesz dokonywać darowizn na rzecz potrzebujących.

Tutaj możesz odliczać darowizny od podatku i przekazywać 1,5%.

 

To co, zaczynamy?

 

 Partnerem merytorycznym opracowania wskazówek podatkowych dla Darczyńców jest

Kancelaria Adwokacko-Podatkowa prof. dr hab. Henryka Dzwonkowskiego z siedzibą w Łodzi.

 

Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi elementu usługi doradztwa podatkowego czy prawnego. Podjęcie przez podatnika decyzji o wyborze określonego sposobu rozliczeń podatkowych, o dokonaniu działań restrukturyzacyjnych czy innych czynności prawnych, w tym transakcji lub uzgodnień – powinno być poparte analizą i rekomendacjami podmiotu uprawnionego do świadczenia usług doradztwa podatkowego (czyli: doradcy podatkowego, radcy prawnego lub adwokata), dokonanymi na podstawie dokumentów przedstawionych przez podatnika w jego indywidualnej sprawie.

 

 

 

 

P i o t r   K a c z m a r e k

analityk i prawnik Fundacji Służby Rodzinie "Nadzieja",

od 15 lat zajmuje się prawem regulującym dobroczynność w Polsce,

koordynuje prace Zespołu ds. Karty Praw Osób Doświadczających Bezdomności

- w Radzie przy Prezydencie Miasta  Łodzi,

wykładał prawa pacjenta w szkole rodzenia założonej przez Prof. W. Fijałkowskiego.

szkolił się na kursach oferowanych online przez Stanford University, MIT oraz Yale University.

 

 

 Jeśli masz jakieś pytania do autora tekstu,

pisz śmiało: kaczmarek@csr.org.pl :)

 

  

Wsparcie w zakresie korekty tekstu:

Zuzanna Pawlak-Lodzińska 

Wspieramy bezdomne mamy i dzieci z największego Domu Samotnej Matki w Polsce.

Przekaż swój 1,5% podatku dla naszych Podopiecznych. Możesz to zrobić już teraz dzięki darmowemu programowi do PIT:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

 

 

 

Autor składa serdeczne podziękowania: 

• Kancelarii Adwokacko-Podatkowej prof. dr hab. Henryka Dzwonkowskiego z siedzibą w Łodzi, która pro bono zechciała zostać Partnerem Merytorycznym opracowania wskazówek podatkowych dla Darczyńców;
• w szczególności Pani Jagodzie Kondratowskiej-Muszyńskiej, doradczyni podatkowej z ww. Kancelarii – za nieocenioną konsultację merytoryczną, wrażliwość na los potrzebujących i profesjonalizm;
• Przedstawicielom Urzędów Skarbowych, którzy zechcieli na przełomie 2020 i 2021 odpowiedzieć na ankietę Fundacji dot. stosowania przepisów regulujących odliczanie darowizn na cele pożytku publicznego od PIT.
• Całemu Zespołowi Kancelarii Prawno-Podatkowej Gardens Tax&Legal, która była pierwszym Partnerem Merytorycznym wskazówek podatkowych dla Darczyńców, w 2021 roku (zwłaszcza: r. pr. dr Michałowi Wilkowi, apl. radc. Monice Danilczuk oraz dor. pod. Jakubowi Wirskiemu).

  

 

 

Przypisy:

---

[1] Raport KPMG, Roczne zeznania podatkowe Polaków PIT 2022, s. 12 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024). Raport został przygotowany w oparciu o badanie przeprowadzone na reprezentatywnej próbie 800 osób (s. 20 Raportu). [powrót do góry]

 

[2] Por. dane z raportów KMPG dot. PIT:

Raport za 2022, s. 12 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024),

Raport za 2021, s. 13 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024),

Raport za 2020, s. 12 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024),

Raport za 2019, s. 12 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024),

Raport za 2018, s. 12 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024),

Raport za 2017, s. 11 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024),

[powrót do góry]

 

[3] Por. Raport KPMG, Roczne zeznania podatkowe Polaków PIT 2022, s. 12 dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024). [powrót do góry]

 

[4] Marta Gumkowska, Jakimi darczyńcami jesteśmy? [na:] portal ngo.pl 01.10.2020 r. – artykuł dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024) [powrót do góry]

   

[5] Szczególną preferencję związaną z wybranymi darowiznami na rzecz Ukrainy przewidują także przepis art. 52zk ustawy o PIT – jednak ta preferencja, w przeciwieństwie do wyżej wymienionych, jest umiejscowiona nie tylko w kontekście odliczenia od dochodu, ale także i w kontekście kosztów uzyskania przychodów (dlatego nie omawiamy jej bliżej w niniejszym tekście; jeśli Cię ona interesuje, przede wszystkim zapoznaj się z art. 52zk ustawy o PIT). 

 

Co do katalogu sześciu odliczeń od dochodu, chodzi o odliczenia na podstawie przepisów: na rzecz krwiodawstwa (art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm., dalej: ustawa o PIT), na cele kształcenia zawodowego prowadzonego przez określone placówki (art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. d ustawy o PIT), na cele kultu religijnego (art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. b ustawy o PIT), na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą (przykładowo, na podstawie art. 55 ust. 7 ustawy z dnia 17 maja 1989 r o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1966 z późn. zm.; to zwolnienie funkcjonuje również w ustawach dot. innych kościołów, zob. oficjalny serwis administracji skarbowej tutaj, dostęp: 15.02.2024) oraz na cele działalności pożytku publicznego (art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o PIT). Zob. również art. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. [powrót do góry]

 

[6] Odpowiednio: art. 55 ust. 7 ustawy z dnia 17 maja 1989 r o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, ustanawiający odliczenie „kościelne” wszedł w życie 23 maja 1989 r.; art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, ustanawiający odliczenie darowizn na cele ujmowane obecnie zakresem pojęcia „działalności pożytku publicznego” wszedł w życie 1 stycznia 1992 r. [powrót do góry]

 

[7] Zob. np. tekst Tax Incentives for Charitable Giving in Europe tutaj lub tekst Nonprofit Tax Programs Around the World | EU | UK | US tutaj (dostęp: 15.02.2024). [powrót do góry]

 

[8] Brzmienie przepisu art. 26 ust. 1 ustawy o PIT: „Podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g i art. 30j-30p, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 23o, art. 23u, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e, 4-4e, 6 i 21 lub art. 24b ust. 1 i 2, po odliczeniu kwot [...] 9) darowizn przekazanych na cele: a) określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele, z zastrzeżeniem ust. 6e”. Brzmienie przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o ryczałcie: " Podatnik uzyskujący przychody wymienione w art. 6 ust. 1, 1a i 1d, opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, może odliczyć od przychodów stratę, o której mowa w art. 9 ust. 3–3b ustawy o podatku dochodowym, oraz wydatki określone w art. 26 ust. 1 pkt 2, 2a, 2b, 2c, 5–6a i 9, art. 26h ust. 1 oraz art. 26hb ust 1 ustawy o podatku dochodowym, jeżeli nie zostały odliczone od dochodu lub nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym." [powrót do góry]

 

[9] Zob. w szczególności art. 3 ust. 2 z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 571 z późn. zm.) w zw. z art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o PIT oraz raport Stowarzyszenia klon/jawor, Kondycja organizacji pozarządowych 2021, s. 6 - dostępny tutaj (dostęp: 15.03.2024). [powrót do góry]

 

[10] Oficjalny serwis administracji skarbowej wymienia 11 takich Kościołów – tutaj (dostęp: 15.02.2024). [powrót do góry]

 

[11] Ostatni komunikat GUS dot. mediany dotyczy 2022 r. i został opublikowany w październiku 2023 r. (GUS, Struktura wynagrodzeń według zawodów w październiku 2022 roku – dostępny tutaj, dostęp: 15.02.2024; jest to kwota ok. 4 100 zł netto).  [powrót do góry]

 

[12] Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych ZUS, Struktura wysokości świadczeń wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2023 roku, s. 22 – dostępny tutaj (dostęp: 15.02.2024). [powrót do góry]

 

[13] Informacja na serwisie producenta programu e-pity – dostępna tutaj (dostęp: 20.02.2023). [powrót do góry]

 

[14]

W tym momencie u niektórych Czytelników może pojawić się wątpliwość: czy aby nie powinniśmy wspierać organizacji dobroczynnych bezinteresownie? Czy w ogóle wypada starać się o dodatkowe pieniądze w drodze odliczenia darowizny podatku? W tym kontekście mogą nasunąć się znane, biblijne słowa: „Kiedy więc dajesz jałmużnę, nie trąb przed sobą […] niech nie wie lewa twoja ręka, co czyni prawa, aby twoja jałmużna pozostała w ukryciu. […]” (Mt 6, 3-4).

 

Myślę, że powyższe pytania – nawet jeśli nie wszyscy je sobie zadają – są jak najbardziej na miejscu. Przyznam, że sam je niekiedy miewam! Zresztą, chyba wszystkim nam zależy na tym, by na świecie było więcej bezinteresowności. Co więc warto wziąć tu pod uwagę?

 

Po pierwsze, badacze Biblii zauważają: „Wyrażenie «niech nie wie lewa twoja ręka, co czyni prawa» ma charakter przenośny i oznacza, że nikt, nawet najbardziej zaufany człowiek, nie powinien wiedzieć o jałmużnie” (Stanisław Witkowski, Nowa Jakość Życia. Kazanie na Górze Mt 5-7, Kraków 2004, s. 111). Co ciekawe, gdy przyjrzymy się dokładnie przepisom podatkowym, odkryjemy, że zdają się one podążać… właśnie za tą myślą. Art. 293 § 1 Ordynacji podatkowej stanowi bowiem: „Indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników […] objęte są tajemnicą skarbową”.

 

Po drugie, zauważmy, że odliczenia darowizn są przewidziane przez ustawy, które były konsultowane z przywódcami aż 11 wyznań chrześcijańskich (zob. informacja na oficjalnym serwisie administracji skarbowej tutaj). Na te rozwiązania wspólnie przystali m.in. katolicy, prawosławni, luteranie, kalwini, metodyści, prawosławni, baptyści czy zielonoświątkowcy. Nie zawsze zdarza się, by przedstawiciele wyznań chrześcijańskich mówili jednym głosem; tu jednak odnajdujemy jednomyślność.

 

Po trzecie, o ile chyba wszyscy znamy powyższe biblijne słowa już od dzieciństwa, o tyle nie wszyscy możemy znać kontekst, w którym zostały wypowiedziane. A jest on bardzo interesujący. Raz jeszcze oddajmy głos badaczom Biblii: w czasach, w których te słowa padły „[…] koszty wspólnej troski o ubogich były określone przez podatki. […] Do oficjalnych podatków dochodziły także dobrowolne ofiary. Zbierano je przeważnie w synagogach, domach nauki, a także w czasie publicznych, postnych nabożeństw, które z reguły odbywały się na ulicach. Otrzymywane wówczas sumy były oznajmiane przed całą gminą. W czasie tych publicznych zgromadzeń ofiarodawcom, składającym szczególnie wielki dar, wskazywano zaszczytnie miejsca […] Wszyscy mogli wówczas patrzeć na nich z podziwem. Wielokrotnie przeważał w ofiarodawcach ludzki motyw, aby ich chwalono […] Nadto «nie trąb» opisuje także czynność wrzucania pieniędzy do wielkich kas w formie rogów […]. Znajdowały się one w świątyni (było ich trzynaście) i synagogach. Zbierano w nich jałmużny. Pieniądz, spadając, wydawał dźwięk i kierował uwagę zgromadzonych na dawcę, który dawał znak […] o swym szlachetnym czynie i wymuszał uznanie u innych. […]” (St. Witkowski, Nowa Jakość Życia…, s. 108-109). Tego rodzaju dwulicowość Jezus wyraźnie demaskuje i gani. Widzimy więc jasno, że wypełnienie kilku dodatkowych pól w formularzu PIT objętym tajemnicą skarbową nie mieści się w/w przykładach „trąbienia” na ulicach i w świątyniach o przekazanej przez nas darowiźnie na rzecz potrzebujących.

 

Wreszcie po czwarte, wygląda na to, że dzisiejsza konstrukcja odliczenia nie tyle niesie w sobie przekaz prawodawcy: „Wpłać darowiznę, a damy Ci nagrodę”, co bardziej: „Skoro wpłacasz darowiznę, to znaczy, że i tak robisz już wiele dobrego. Dlatego nie chcemy Cię jeszcze obciążać dodatkowym podatkiem. Daj nam znać, a Twój wymiar podatku będzie niższy”.

[powrót do góry]

 

[15] Art. 26 ust. 6h ustawy o PIT. [powrót do góry]

 

[16] Zob. przypis nr 6 powyżej. [powrót do góry]

 

[17] Zob. np. Maria Król-Fijewska, Trening asertywności, Warszawa 1993, s. 96. [powrót do góry]

 

[18] Tę myśl pierwszy raz przeczytałem u prof. dra hab. Błażeja Kmieciaka. Bardzo mu za nią dziękuję. [powrót do góry]

 

 

Grafika wiodąca: Piotr Kaczmarek w oparciu o zdjęcie Micheile Henderson na Unsplash.

 

 

Ostatnia aktualizacja: 15.02.2024.