Jak odliczyć darowizny dla organizacji pomagających Ukrainie od PIT?

 

15.02.2024, Fundacja Służby Rodzinie "Nadzieja"

 

 

 

 

 

PARTNER MERYTORYCZNY:

Kancelaria Adwokacko-Podatkowa
prof. dr hab. Henryka Dzwonkowskiego z siedzibą w Łodzi

 

Jak odliczyć darowizny dla organizacji pomagających Ukrainie od PIT? (w zgodzie z najnowszymi przepisami w 2024 r.)

---

Szanujemy Twój czas i nie lubimy clickbaitów, dlatego w pierwszej kolejności sprawdź, czy ten tekst jest dla Ciebie.

 

Jeśli zrobiłeś(-aś) przelew w związku z wojną w Ukrainie bądź przekazałeś(-aś) dary rzeczowe dla uchodźców, np. do fundacji, stowarzyszenia czy organizacji kościelnej – to ten tekst jest pisany głównie z myślą o Tobie. W tym artykule zajmiemy się bowiem popularnymi ulgami w PIT dla osób fizycznych, które przekazały w darowiźnie pieniądze lub rzeczy dla organizacji pomagających Ukrainie. Zilustrujemy te ulgi konkretnymi przykładami. Jednocześnie pamiętaj, że zgodnie z polskim prawem co do zasady możesz odliczać tylko te darowizny, które przekazałeś(-aś) w minionym roku. A multum wsparcia dla Ukrainy nastąpiło w 2022 r., czyli w roku wybuchu wojny. Zatem darowizn przekazanych w 2022 r. już odliczyć nie można; jednak te przekazane w 2023 – jak najbardziej!

 

Jeśli pomagałeś(-aś) w inny sposób niż poprzez darowizny dla organizacji pomagających Ukrainie – jako osoba, firma czy instytucja – „jeszcze nie wszystko stracone”. Pod koniec tekstu wskażemy kilka innych przywilejów podatkowych, które być może Cię dotyczą. Kliknij tutaj, by od razu przejść do tego fragmentu. 

 

 

Dwie przydatne ulgi

Polskie przepisy podatkowe oferują osobom fizycznym (czyli „zwykłym”, „prywatnym” osobom fizycznym, tj. nieprowadzącym działalności gospodarczej), sześć ulg z tytułu przekazywania darowizn. Przybliżymy dwie z nich – te, które prawdopodobnie obejmą najczęstsze przypadki wspierania Ukrainy. Będą to: 

 

a. ulga z tytułu przekazania darowizn na cele działalności pożytku publicznego

(art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a  z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; zob. również art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne)

 

oraz

 

b. ulga z tytułu przekazania darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą.

(art. 55 ust. 7 z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, wraz z analogicznymi przepisami zawartymi w ustawach regulujących stosunek Państwa do 10 innych Kościołów).

 

Dla uproszczenia tę pierwszą będziemy nazywać „ulgą na pożytek”, a tę drugą „ulgą kościelną”. Obie funkcjonują w przepisach od lat i obie mogą być z powodzeniem wykorzystane do odliczeń wsparcia na rzecz Ukrainy. Obie działają na podobnych zasadach, ale i też różnią się od siebie. Najważniejsza różnica między nimi sprowadza się do tego, że „ulga kościelna” pozwala na odliczanie darowizn bez kwotowych ograniczeń (co jest bardzo korzystne dla podatnika), ale za to wymaga zgromadzenia dodatkowych dokumentów; z kolei „ulga na pożytek” ma limit (w wysokości 6% rocznego dochodu), ale jest mniej sformalizowana. Czy korzystanie z takich ulg jest w ogóle warte zachodu? Naszym zdaniem tak. W zależności od tego, ile zarabiasz, ile darowizn przekazałeś(-aś) i ile darowizn odliczysz, możesz w ten sposób zyskać kilkadziesiąt albo nawet i kilkaset złotych w skali roku.

 

Wspieramy bezdomne mamy i dzieci z największego Domu Samotnej Matki w Polsce.

Przekaż swój 1,5% podatku dla naszych Podopiecznych. Możesz to zrobić już teraz dzięki darmowemu programowi do PIT:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

 

Jak skorzystać z „ulgi na pożytek” i „ulgi kościelnej” – 5 najważniejszych kroków

Poniższy skrót zasad będzie przydatny zarówno dla osób, które już przekazały darowizny (i chcą je odliczyć), jak i dla osób, które planują przekazać darowizny w przyszłości (i chcą się upewnić, co zrobić, by je odliczyć za jakiś czas) [1]. Omówimy typowe przypadki; linki do pełnej informacji prawnej podamy w dalszej części tekstu.

Wspieramy bezdomne mamy i dzieci z największego Domu Samotnej Matki w Polsce.

Przekaż swój 1,5% podatku dla naszych Podopiecznych. Możesz to zrobić już teraz dzięki darmowemu programowi do PIT:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

 

7 przykładów

By lepiej zrozumieć powyższe zasady, przyjrzyjmy się kilku konkretnym darowiznom i sprawdźmy, czy będzie można je odliczyć.

 

• Wpłaciłam przez Internet na zbiórkę prowadzoną przez Fundację Służby Rodzinie „Nadzieja” na rzecz samotnych matek i dzieci z Ukrainy na portalu siepomaga.pl. Czy mogę odliczyć taką darowiznę?

TAK. W tym wypadku możesz śmiało skorzystać z „ulgi na pożytek”. Pamiętaj tylko, by skompletować stosowne dokumenty potwierdzające przekazanie darowizny (szczegóły w punkcie 5 powyżej, czyli Sprawdź, o jakie DOKUMENTY należy zadbać, by móc odliczyć darowiznę).

 

• Chcę przekazać punktowi recepcyjnemu prowadzonemu przez Centrum Służby Rodzinie w Łodzi żywność i odzież dla uchodźców. Czy będę mogła odliczyć taką darowiznę?

TAK. Centrum Służby Rodzinie jest kościelną osobą prawną, możesz więc śmiało skorzystać z „ulgi kościelnej”. W pierwszej kolejności zachęcamy Cię, by upewnić się pod numerem 607 151 151 (lub ewentualnie 607 131 131), jakie jest aktualne zapotrzebowanie na dary w punkcie recepcyjnym. Jeśli okaże się, że masz coś, co jest teraz potrzebne – i chcesz to w przyszłości odliczyć – zgłoś personelowi Centrum chęć odliczenia (np. mailem na csr@csr.org.pl). Wówczas łatwiej będzie skompletować stosowne dokumenty potrzebne Ci do skorzystania z ulgi (szczegóły w punkcie 5 powyżej, czyli Sprawdź, o jakie DOKUMENTY należy zadbać, by móc odliczyć darowiznę).

 

• Kupiłam trochę słodyczy, kosmetyków dla dzieci i kilka pluszaków. Przekazałam je organizacji pożytku publicznego – dla dzieciaków z Ukrainy. Zrobiłam to z dobrego serca, więc nie myślałam o dokumentowaniu tej darowizny. Czy mam jeszcze szansę na odliczenie jej?

TAK. W niektórych przypadkach stosowne dokumenty można uzupełnić po czasie. Zwłaszcza, jeśli pamiętasz, co i kiedy przekazałeś(-aś), masz paragon z zakupu itd. Zgłoś się do obdarowanej organizacji. Wówczas będzie można ustalić, co da się zrobić.

 

• Przekazałem znajomej organizacji społecznej zestaw opatrunków dla żołnierzy ukraińskich. Czy będę mógł odliczyć taką darowiznę?

TAK, to bowiem działanie na rzecz ratowania życia i zdrowia. „Ulga na pożytek” znajdzie tu zastosowanie [3].

 

Przy okazji, jeśli ktoś planuje przekazać leki dla Ukraińców, warto podkreślić, że leki przeterminowane, niewłaściwie przechowywane i transportowane mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Dlatego tuż po wybuchu wojny Ministerstwo Zdrowia wraz z Głównym Inspektorem Farmaceutycznym wydało – wciąż aktualny – apel o rezygnację z indywidualnych zbiórek leków dla walczącej Ukrainy na rzecz akcji organizowanych przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych (działania w zakresie przekazywania leków do Ukrainy są koordynowane właśnie przez ten podmiot).

 

• Zrobiłem przelew na zbiórkę ukraińskiego banku centralnego na rzecz sił zbrojnych Ukrainy. Czy mogę odliczyć taką darowiznę?

W obecnym stanie prawnym NIE, gdyż polskie przepisy umożliwiają odliczanie darowizn na pożytek publiczny przez prywatne osoby fizyczne jedynie na rzecz organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego w Unii Europejskiej (UE) lub Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), a Ukraina – na dzień publikacji niniejszego tekstu – nie jest jeszcze w EU ani w EOG. 

 

Dodatkowe informacje:

• Na chwilę obecną Autorowi niniejszego tekstu nie są znane żadne oficjalne plany zmiany przepisów w tej kwestii, tj. zmiany, które umożliwiłyby odliczanie od PIT darowizn na rzecz organizacji spoza EU lub EOG czy Ukrainy. Kiedy Ukraina przystąpi do UE lub EOG? Trudno to określić. Przypomnijmy, że UE liczy obecnie 27 państw. Z kolei EOG to porozumienie, które obejmujące wszystkie państwa UE oraz dodatkowo Islandię, Liechtenstein i Norwegię (uwaga: Wielka Brytania po "Brexit'cie" od 01.01.2021 jest już w pełni poza EU i EOG). W czerwcu 2022 r. UE przyznała Ukrainie status "kraju kandydującego" do UE, a w grudniu 2023 r. unijni przywódcy postanowili rozpocząć z Ukrainą negocjacje akcesyjne. Jednak według wielu opinii przystąpienie Ukrainy do EU zajmie jeszcze co najmniej kilka lat; np. stała przedstawiciel UE w Kijowie szacuje, ze może to nastąpić w 2030 r. 

• Czy bank centralny Ukrainy – czyli Narodowy Bank Ukrainy (NBU) – zbiera tylko na wsparcie ukraińskich sił zbrojnych? Nie. 1 marca 2022 r. NBU otworzył również zbiórkę na rzecz pomocy humanitarnej dla Ukraińców dotkniętych rosyjską agresją. Link do tej zbiórki znajduje się tutaj.

 

• Przekazałem w gotówce trochę pieniędzy pewnej ukraińskiej rodzinie. Czy będę mógł/mogła odliczyć taką darowiznę?

W obecnym stanie prawnym NIE. Omawiane tu ulgi nie umożliwiają odliczeń darowizn gotówkowych oraz darowizn przekazanych innym podmiotom niż wskazanym w ustawie organizacjom społecznym i kościelnym.

 

• Pewna lecznica dla zwierząt niezwiązana z żadną organizacją ogłosiła na Facebook’u zbiórkę dla psiaków uchodźców. Kupiłam w sklepie zoologicznym kilka rzeczy i wysłałam je kurierem na adres lecznicy. Czy mogę odliczyć taką darowiznę?

W obecnym stanie prawnym NIE. Co prawda wsparcie zwierząt mieści się w pojęciu działalności pożytku publicznego, jednak omawiane tu ulgi umożliwiają odliczanie darowizn przekazanych jedynie na rzecz określonych organizacji społecznych i kościelnych (a lecznica w omawianym przykładzie nie jest taką organizacją).

 

 

 

Dalsze informacje „uldze na pożytek” i „uldze kościelnej”

Powyżej zaprezentowaliśmy najważniejsze zasady odliczeń na typowych przykładach. Więcej informacji możesz znaleźć poniżej (zapoznaj się z nimi przed dokonaniem odliczenia):

 

1. Jeśli chodzi o „ulgę na pożytek” – m.in. we współpracy z renomowaną Kancelarią Adwokacko-Podatkową prof. dra hab. Henryka Dzwonkowskiego przygotowaliśmy największą w polskim Internecie bazę odpowiedzi na często zadawane pytania w sprawie tego odliczenia. Jest ona dostępna tutaj.
2. Jeśli chodzi o „ulgę kościelną” – bliższe informacje nt. tej ulgi możesz znaleźć na rządowym portalu podatki.gov.pl tutaj oraz w broszurze administracji skarbowej tutaj.

 

W obu przypadkach pomocą może być dla Ciebie również nasz darmowy program do rozliczania PIT. Posiada on kreator rozliczeń PIT, co znaczy, że nie musisz mieć szczegółowej wiedzy o podatkach. Program zada Ci kilka pytań i na tej podstawie stworzy Twoje zeznanie podatkowe. Pomoże Ci zarówno odliczyć Twoje darowizny, jak i łatwo przekazać 1,5%. Program znajdziesz poniżej.

 

Wspieramy bezdomne mamy i dzieci z największego Domu Samotnej Matki w Polsce.

Przekaż swój 1,5% podatku dla naszych Podopiecznych. Możesz to zrobić już teraz dzięki darmowemu programowi do PIT:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

Inne preferencje finansowe dla osób pomagających Ukrainie

Polacy wspierali i wspierają Ukraińców na niezliczoną ilość sposobów: jedni jeździli na granicę, inni przekazywali rzeczy na rozmaite zbiórki, wiele rodzin otworzyło drzwi swoich domów dla osób w kryzysie uchodźczym itd. W pomoc włączyli się zarówno zwykli ludzie, jak i organizacje społeczne; zarówno władze publiczne, jak i firmy. Skala wsparcia była ogromna. Szczegółowe omówienie wszystkich przypadków w jednym tekście byłoby niemożliwe. Dlatego powyżej przybliżyliśmy jedynie dwie typowe ulgi PIT związane z przekazywaniem darowizn, czyli ulgę na cele działalności pożytku publicznego oraz ulgę na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą.

 

Jednak państwo polskie oferuje także inne preferencje dla inicjatyw wpierających Ukraińców, np. uprawnienie dla przedsiębiorców do ujęcia w kosztach uzyskania przychodu wydatków na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom wojny (zob. np. art. 52zk ustawy o PIT).

 

Preferencje dotyczą zarówno zwykłych osób, jak i firm; dotyczą podatków PIT, CIT czy VAT, ale również i cła. Od rozpoczęcia wojny, tj. od 24 lutego 2022 r., polskie przepisy o wsparciu Ukrainy były kilkukrotnie uaktualniane. Więcej o tych rozwiązaniach można przeczytać w rządowym serwisie podatki.gov.pl/ukraina oraz na stronie biznes.gov.pl tutaj (jeśli oficjalne informacje podatkowe kojarzą się Czytelnikowi wyłącznie z wielostronicowymi broszurami pisanymi zupełnie niezrozumiałym językiem, odwiedzenie tych stron może okazać się miłym zaskoczeniem – w moim odczuciu na przestrzeni ostatniej dekady wiele zmieniło się na plus, jeśli chodzi przejrzystość prezentacji informacji podatkowych dla obywatela).

 

 

Podsumowanie

Niniejszy tekst był próbą udzielenia odpowiedzi na jedno pytanie: jak odliczyć od PIT przynajmniej niektóre darowizny na rzecz organizacji wspierających Ukrainę? W uproszczeniu ta odpowiedź jest następująca: dowiedz się, które darowizny można odliczyć, skompletuj wymagane dokumenty i odlicz darowiznę przy rozliczaniu swojego PIT.

 

Na koniec chcemy poczynić jedną ważną uwagę. Nasz tekst to jedynie skrót najważniejszych informacji. Twoja indywidualna sytuacja jako podatnika może różnić się od naszych ogólnych wskazówek. Urzędy Skarbowe mogą przyjąć inne stanowisko niż to zaprezentowane w niniejszym tekście. Dlatego nie powinieneś(-aś) traktować tego opracowania jako doradztwa podatkowego czy prawnego. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości podatkowe, przed złożeniem zeznania koniecznie skonsultuj się z uprawnionym specjalistą: doradcą podatkowym, radcą prawnym, adwokatem lub po prostu skontaktuj się z Krajową Informacją Skarbową tutaj.

 

Jest jasne, że pomoc dla Ukraińców była i jest odruchem serca. Nikt nie myślał o podatkach. Jednak w okresie rozliczeń z fiskusem – i w obliczu rosnących kosztów życia – warto poznać korzystne możliwości, które oferują nam przepisy. Zwłaszcza, że dzięki nim będzie można zyskać kilkadziesiąt albo nawet i kilkaset złotych w skali roku. Wystarczy tylko zadbać o odpowiednie dokumenty. 

 

 Partnerem merytorycznym opracowania wskazówek podatkowych dla Darczyńców jest

Kancelaria Adwokacko-Podatkowa prof. dr hab. Henryka Dzwonkowskiego z siedzibą w Łodzi.

 

Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi elementu usługi doradztwa podatkowego czy prawnego. Podjęcie przez podatnika decyzji o wyborze określonego sposobu rozliczeń podatkowych, o dokonaniu działań restrukturyzacyjnych czy innych czynności prawnych, w tym transakcji lub uzgodnień – powinno być poparte analizą i rekomendacjami podmiotu uprawnionego do świadczenia usług doradztwa podatkowego (czyli: doradcy podatkowego, radcy prawnego lub adwokata), dokonanymi na podstawie dokumentów przedstawionych przez podatnika w jego indywidualnej sprawie.

 

 

 

 

 

P i o t r   K a c z m a r e k

analityk i prawnik Fundacji Służby Rodzinie "Nadzieja",

od 15 lat zajmuje się prawem regulującym dobroczynność w Polsce,

koordynuje prace Zespołu ds. Karty Praw Osób Doświadczających Bezdomności
- w Radzie przy Prezydencie Miasta Łodzi,

wykładał prawa pacjenta w szkole rodzenia założonej przez Prof. W. Fijałkowskiego w Łodzi,

szkolił się na kursach oferowanych online przez Stanford University, MIT oraz Yale University.

 

 

 Jeśli masz jakieś pytania do autora tekstu,

pisz śmiało: kaczmarek@csr.org.pl :)

 

Wsparcie w zakresie korekty tekstu:

Zuzanna Pawlak-Lodzińska

 

Wspieramy bezdomne mamy i dzieci z największego Domu Samotnej Matki w Polsce.

Przekaż swój 1,5% podatku dla naszych Podopiecznych. Możesz to zrobić już teraz dzięki darmowemu programowi do PIT:

 

    

 

Program do PIT został współfinansowany dla Ciebie
ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Program nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od
osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego. Korzystając z niego wspierasz
wyłącznie Fundację Służby Rodzinie "Nadzieja". Jeśli chcesz wesprzeć inną organizację
pożytku publicznego, skorzystaj z innej wersji programu e-pity . 

“Program e-pity Copyright 2023-2024 e-file sp. z o.o. sp. k.” 

 

 

 

 

Autor składa serdeczne podziękowania: 

• Kancelarii Adwokacko-Podatkowej prof. dr. hab. Henryka Dzwonkowskiego z siedzibą w Łodzi, która pro bono zechciała zostać Partnerem Merytorycznym opracowania wskazówek podatkowych dla Darczyńców;
• w szczególności Pani Jagodzie Kondratowskiej-Muszyńskiej, doradczyni podatkowej z ww. Kancelarii – za nieocenioną konsultację merytoryczną, wrażliwość na los potrzebujących i profesjonalizm;
• Panu Przemysławowi Karwowskiemu, biegłem rewidentowi, prezesowi firmy audytorskiej Perfectum Audit – za przesłanie pro bono na potrzeby niniejszego tekstu przydatnych wskazówek ws. "ulgi kościelnej" w przypadku jednostek kościelnych osób prawnych;
• wszystkim osobom, które zgłosiły bardzo cenne uwagi do niniejszego artykułu, w szczególności: Kasi Bednarskiej oraz Agnieszce Roczek-Sieradzan. 

 

 

 

 

Przypisy i dodatkowe informacje:

---

[1] Jeśli planujesz przekazać darowizny w przyszłości (i chcesz się upewnić, co zrobić, by je odliczyć skutecznie), pamiętaj, że w przyszłości przepisy dot. odliczania darowizn mogą się zmienić. Co prawda podstawową zasadą prawa jest Lex retro non agit (Prawo nie działa wstecz), jednak prawodawca może zdecydować się wyjątkowo od niej odstąpić (np. gdy przemówi za tym konieczność realizacji innej zasady z Konstytucji). Dlatego niniejsze omówienie należy traktować jedynie jako zbiór sugestii zwiększających szanse – a nie dających pewność – na sprawne odliczenie darowizny, którą planujesz dokonać w przyszłości. Innymi słowy: by wiedzieć, jak odliczać coś w przyszłości, trzeba będzie poznać przyszłe przepisy. Ponadto w tym miejscu chyba warto uspokoić Czytelnika/Czytelniczkę, że jeśli okaże się, iż dana darowizna nie będzie mogła być odliczona, nie znaczy to, że nie można jej przekazać. To dwie różne kwestie. W niniejszym artykule zajmujemy się wyłącznie kwestią zasad odliczeń; kwestia legalności obrotu danymi rzeczami (w tym przekazywania określonych darowizn), obrotu który może być reglamentowany przez prawo w pewnych okolicznościach – jest poza zakresem niniejszego tekstu. [powrót do góry]

 

 

Organizacjami - na rzecz których można dokonywać darowizn, podlegających odliczeniu, są:

 

1. organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,

 

Art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego brzmią następująco:

 

2.Organizacjami pozarządowymi są:

1)  niebędące  jednostkami  sektora  finansów  publicznych  w rozumieniu  ustawy z dnia  27 sierpnia  2009 r.  o finansach  publicznych  lub  przedsiębiorstwami, instytutami  badawczymi,  bankami  i spółkami  prawa  handlowego  będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,

2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku

– osoby  prawne  lub  jednostki  organizacyjne  nieposiadające  osobowości  prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, zastrzeżeniem ust.4

3.Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:

1) osoby  prawne  i jednostki  organizacyjne  działające  na  podstawie  przepisów o stosunku  Państwa  do  Kościoła  Katolickiego  w Rzeczypospolitej  Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach  wolności  sumienia  i wyznania,  jeżeli  ich  cele  statutowe  obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;

2) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;

3) spółdzielnie socjalne;

4) spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie  (Dz. U. z 2022 r. poz. 1599 i 2185), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych  oraz  nie  przeznaczają  zysku do  podziału  między  swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników

 

W tym kontekście, przytoczmy również art. 3 ust. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego:

 

4.Przepisów działu II nie stosuje się do:

1) partii politycznych;

1a) europejskich partii politycznych;

2) związków zawodowych i organizacji pracodawców;

3) samorządów zawodowych;

4) (uchylony)

5) fundacji utworzonych przez partie polityczne;

5a) europejskich fundacji politycznych.

6) (uchylony)

 

Nie jest konieczne, by organizacja posiadała status Organizacji Pożytku Publicznego; wystarczy, że prowadzi działalność pożytku publicznego.

 

lub

 

2. Równoważne organizacje określone w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzące działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych.

W przypadku darowizn na rzecz ww. organizacji z UE lub EOG zwróć szczególną uwagę na przepis art. 26 ust. 6e ustawy o PIT.

 

Powyższa informacja o organizacjach pochodzi z naszej bazy odpowiedzi na często zadawane pytania w sprawie "ulgi na pożytek". To największa tego typu baza w polskim Internecie. Jest ona dostępna tutaj.

 

[powrót do góry]

 

 

 

Jak ustalić katalog organizacji podlegających „uldze kościelnej”?

 

1. Przepisy regulujące „ulgę kościelną” stanowią, że ulga ta dotyczy tzw. kościelnych osób prawnych. Co to za podmioty? Przykładowo, w Kościele katolickim, taki status mają m.in. parafie, archidiecezje, diecezjalne Caritas czy Katolicki Uniwersytet Lubelski – jeśli przekazałeś(-aś) darowiznę na rzecz tych podmiotów, możesz skorzystać z „ulgi kościelnej” (oczywiście przy zachowaniu wszystkich pozostałych warunków tej ulgi). To, które kościelne podmioty mają status kościelnej osoby prawnej, wynika z ustaw regulujących stosunek danego Kościoła do państwa; jak już wspomniano wyżej, spis tych ustaw jest na rządowej stronie tutaj; z kolei z treścią poszczególnych ustaw możesz zapoznać się tutaj).

 

2. Kościelne osoby prawne mają różną strukturę. Niektóre posiadają jednostki np. w postaci kościelnych wydawnictw, zakładów charytatywno-opiekuńczych czy szkół (zob. np. art. 12 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej). Czy „ulga kościelna” dotyczy także tych jednostek? Wypowiedzi w tej kwestii są różne. Dlatego poprosiliśmy o opinię eksperta od rachunkowości kościołów, Pana Przemysława Karwowskiego, biegłego rewidenta, prezesa firmy audytorskiej Perfectum Audit:

 

W mojej ocenie nie ma przeszkód, aby darowiznę otrzymała kościelna osoba prawna, w tym jej jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, ale niewyodrębniona podatkowo na podstawie art. 55 ust. 8 ustawy [kościelnej]. W takiej bowiem sytuacji zarówno od strony prawnej jak i podatkowej beneficjentem darowizny jest kościelna osoba prawna.

 

Jednak w sytuacji, gdy darowiznę otrzymuje jednostka organizacyjna kościelnej osoby prawnej, wyodrębniona podatkowo na podstawie art. 55, ust 8 ustawy [kościelnej], to od strony podatkowej organy skarbowe na gruncie ustawy o podatku PIT nie traktują tych jednostek jako kościelne osoby prawne. Decyzją administracyjną powstaje wtedy odrębny byt podatkowy. Zatem od strony prawnej darowizna jest dla kościelnej osoby prawnej, ale już nie od strony podatkowej, dlatego że trafia do odrębnego od kościelnej osoby prawnej – podatnika.

 

Przykładowo: w piśmie z dnia 20 czerwca 2018 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (0111-KDIB1-2.4010.152.2018.2.MM) stwierdził m. in:

 

"Brzmienie wskazanych wyżej przepisów wskazuje jednoznacznie, iż będące przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy zwolnienie dotyczyć może jedynie kościelnych osób prawnych. W przedstawionym zdarzeniu przyszłym to Caritas diecezji jest kościelną osobą prawną (art. 7 ust. 2 [ustawy kościelnej]). Centrum zaś, choć uznane decyzją dyrektora izby administracji skarbowej za odrębnego podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, jest kościelną jednostką organizacyjną działającą jedynie w ramach kościelnej osoby prawnej – Caritas diecezji, nie jest zatem kościelną osobą prawną. Centrum nie jest więc adresatem normy wynikającej z art. 17 ust. 1 pkt 4a lit. a ustawy CIT, w związku z czym nie może być objęte przedmiotowym zwolnieniem."

 

Powyższa wykładnia pojawia się w wielu podobnych interpretacjach i choć dotyczy ona CIT, to niewykluczone, że organy skarbowe mogą ją rozciągnąć na kwestie związane z przekazywaniem darowizn przez osoby fizyczne, dlatego ryzyko w tym przypadku oceniam jako średnie.

 

Oczywiście powyższe nie wyklucza możliwości odliczania darowizn przekazywanych na rzecz jednostek organizacyjnych kościelnych osób prawnych w sytuacji, gdy posiadają one status pożytku publicznego, ale wówczas podstawa prawna i limity są inne. [chodzi o sytuację, którą w niniejszym tekście określamy jako "ulga na pożytek" - przypis Fundacja "Nadzieja"]

 

14.04.2022

Przemysław Karwowski,

biegły rewident

(wypowiedź jest aktualna na stan prawny 15.02.2024 r.)

 

 

Innymi słowy, zdaniem naszego eksperta, to czy dana jednostka kościelnej osoby prawnej będzie mogła być objęta „ulgą kościelną”, zależy od tego, czy jednostka ta została podatkowo wyodrębniona na podstawie art. 55 ust. 8 ustawy kościelnej: jeśli nie została wyodrębniona, podlega uldze; jeśli została wyodrębniona – nie podlega uldze (dla pełni obrazu trzeba odnotować, że niektórzy mają w tej kwestii odmienne zdanie ­– zob. np. tutaj i, zdaje się, tutaj; dostęp: 15.02.2024 r.).

 

3. Podsumowując, w świetle opinii naszego eksperta, katalog organizacji podlegających „uldze kościelnej” w przypadku danego Kościoła jest następujący:

1. kościelne osoby prawne (art. 55 ust. 7 ustawy kościelnej),
2. jednostki organizacyjne kościelnych osób prawnych, nieposiadające własnej osobowości prawnej i niewyodrębnione podatkowo na podstawie art. 55 ust. 8 ustawy kościelnej.

Dodatkowo niektóre organizacje kościelne mogą podlegać także „uldze na pożytek”. Będą to osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego (art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w związku z art. 26 ust. 9 lit. a ustawy o PIT).

 

4. Mamy świadomość, że to wszystko jest bardzo skomplikowane. Dlatego pamiętaj: dobrze działająca organizacja kościelna, której przekazałeś(-aś) darowiznę, powinna być w stanie przedstawić Ci jednoznaczną informację, jaki ma status i czy „ulga kościelna” obejmuje darowizny przekazane na jej rzecz. Jeśli masz co do tego wątpliwości, sugerujemy, byś w pierwszej kolejności skontaktował(a) się z władzami centralnymi danego kościoła (np. z kurią diecezji, na terenie której działa dana organizacja kościelna).

  

[powrót do góry]

 

 

 

Tak więc nie wszystkie wspólnoty wyznaniowe w Polsce podlegają tej uldze (co zresztą było przedmiotem analiz Rzecznika Praw Obywatelskich w 2013 r., o czym może przeczytać tutaj na str. 198-199 [dostęp: 19.02.2024]; obecnie poza ulgą są np.: Wschodni Kościół Staroobrzędowy, Muzułmański Związek Religijny, Karaimski Związek Religijny oraz gminy wyznaniowe żydowskie w Polsce).

 

[powrót do góry]

 

 

[2] W tym miejscu warto przestrzec Czytelników, że wzór takiego sprawozdania zawarty w Instrukcji z 2015 r. w sprawie zarządzania dobrami doczesnymi Kościoła, wydanej przez Konferencję Episkopatu Polski Kościoła Katolickiego,  n i e  spełnia już aktualnych wymogów prawnych dot. ochrony danych osobowych wynikających m.in. z orzecznictwa NSA czy RODO: obecnie w sprawozdaniu nie zawsze konieczne jest podawanie danych beneficjentów darowizny (Instrukcja dostępna jest tutaj [dostęp: 15.02.2024 r.]; wzór sprawozdania znajduje się na str. 27). [powrót do góry]

 

[3] Jeśli chodzi o wsparcie żołnierzy ukraińskich, dla pełni obrazu trzeba odnotować, że na gruncie obecnego brzmienia przepisów prawa może powstać pytanie, w jakich wypadkach wsparcie zagranicznego wojska to działalność pożytku publicznego, a w jakich już nie. Autor niniejszego artykułu jest zdania, że darowizna produktów ratujących życie i zdrowie (jak wskazane wyżej opatrunki) mieści się w art. 4 ust. 1 pkt 24 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (pomocy ofiarom [...] wojen w kraju i za granicą); jednak nie jest już jasne, czy np. darowizna broni dla Ukrainy zmieści się w sferze obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (art. 4 ust. 1 pkt 21 ww. ustawy; pomijam tu w ogóle kwestię tego, że obrót bronią jest w Polsce reglamentowany). Sprawa wymagałyby szerszych ustaleń. Być może prawodawca albo sądy lub administracja skarbowa wkrótce wypowiedzą się w tej kwestii. [powrót do góry]

 

Grafika wiodąca: Olga Subach na Unsplash.

 

 

 

Ostatnia aktualizacja tekstu: 15.02.2024 r.