Zagrajmy razem w grę planszową! Dzieci najchętniej uczą się przez zabawę.
07.01.2021, Świetlica Środowiskowa "M.Łodzi Niegniewni oraz Fundacja Służby Rodzinie "Nadzieja"
Zagrajmy razem w grę planszową! Dzieci najchętniej uczą się przez zabawę.
Pomyślmy o grach jako o rozrywce, która również rozwija. Ruszmy głową, zaczynamy, start!
Żwawym krokiem idą dzieci na Świetlicę M. Łodzi Niegniewni, często od razu po lekcjach zaglądają do miejsca, które jest im bliskie – każdemu na inny sposób. U nas mogą odrobić lekcje, zjeść coś ciepłego, porozmawiać, pośmiać się, powygłupiać, każdy z nich także rozwija się we własnym tempie, natomiast nauka idzie w parze z zabawą, rozrywką. Tak łatwiej zarazić ich pewnymi treściami. Od czasu do czasu towarzyszą nam gry planszowe. One również przyczyniają się do tego, że dzieci lepiej myślą, uruchamiają zdrową rywalizację. Działają także na ich wyobraźnię oraz dają dużo frajdy.
Po jakie gry sięgamy na świetlicy?
Jeśli chcemy potrenować zasady ortografii, wyjmujemy z szafy Piracką ortografię, od teraz trudne wyrazy z ó/u, h/ch, ż/rz będą się kojarzyły z przygodą, zdobywaniem skarbów. Z kolei gdy mamy chęć na wyzwania w formie quizu sięgamy po Ryzyk Fizyk, odpowiadamy na pytania typu: ,,Ile śpi na dobę kot’’ lub ,,Ile liter znajduje się na tradycyjnej tablicy do badania wzroku’’. Zawsze odpowiedzią jest liczba. W grze liczy się to, żeby być najbliżej prawdy, ale punkty są również za to, że obstawimy poprawną odpowiedź, nie musi być ona nasza. Pytania bywają na tyle nieoczywiste, że czasami strzelamy, podając liczbę. Gramy, także w Domek, który jest trochę innego rodzaj grą, bardzo ładnie wydaną pod względem graficznym, a jeśli chodzi o przebieg rozgrywki, mamy do czynienia z budowaniem swojego domu, rozmieszczaniem poszczególnych pokoi, które są odmiennie punktowane. Jest w grze element losowości oraz własnej ingerencji. Na świetlicy jest całe mnóstwo gier planszowych m.in. Monopoly, Cortex, Dixit, Cluedo, Payday. Uczymy dzieci jak z nich korzystać, by przyjemnie spędzać wspólnie czas.
Poziom pierwszy: Edukacja przez rozrywkę.
Chciałabym opowiedzieć o grach planszowych, które wpływają na rozwój dzieci oraz na ich edukację, jednak żeby to zrobić w moim mniemaniu trzeba zacząć od nieco innej strony, a mianowicie od przedstawienia pojęcia education-entertainment tzn. edukacji przez rozrywkę. To model wykorzystywany intensywnie od wielu lat na świecie. Geneza jest o wiele starsza, pojęcie wywodzi się z opowieści, różnego rodzaju ustnych historii. Można użyć stwierdzenia, że jesteśmy przygotowani oraz wychowywani na rozmaitych narracjach typu baśnie, bajki [1].
Polski pedagog – Wincenty Okoń podkreślał, że zabawa jest istotna dla człowieka, przygotowuje go do skomplikowanych życiowych zadań, pobudza do działania. Taki rozwój angażuje różne zmysły. Ułatwia ona szybsze przyswajanie wiedzy. Ten sam myśliciel – pedagog dokonał następującego podziału zabaw:
- nierozwinięte zabawy funkcjonalne
- rozwinięte zabawy tematyczne i konstrukcyjne
- gry [2].
Co w ogóle oznacza pojęcie gra? Aktualnie można wyodrębnić jej następujące rodzaje: planszowe, kościane i karciane, komputerowe oraz mobilne [3]. W książce „Rules of Play – Game Design Fundamentals” autorzy, a także projektanci gier – Katie Salen oraz Eric Zimmerman, spróbowali zamknąć ten obszar w jednej definicji:
System, w którym gracze angażują się w sztuczny proces rywalizacyjny, zdefiniowany przez określone zasady, w którym mogą osiągnąć określony cel lub policzalny wynik [4].
Twórcy teorii chcą, abyśmy traktowali gry jako złożone systemy, które są całością, a na nie składa się jeszcze interakcja ludzi i ich powiązania.
Gry planszowe mogą być przekaźnikiem opowieści, a do tego takich, które rozwijają i nauczają. Tym bardziej w czasach, w których Internet jest źródłem rozrywki i kształcenia, dobrze znaleźć inną formę, która zapewni nam jedno i drugie. Ponadto są one też dobrym pretekstem do wspólnego spędzania czasu, zarówno z rówieśnikami, jak i z rodziną. Dzieci chętniej uczą się przez zabawę. Korzystanie z gier planszowych jako narzędzia edukacji jest jednym ze sposobów kreatywnego i przyjemniejszego rozwoju [5].
Poziom 2: Otwórz głowę na zabawę i nową wiedzę.
Zagrajmy w coś!
Gry planszowe są bardzo stare, nie mamy dostatecznie dużo informacji, aby odpowiedzieć na pytanie Kiedy została wynaleziona pierwsza gra planszowa? Archeolodzy, którzy spotykają w swojej pracy prehistoryczne egzemplarze, kiedy już myślą, że natknęli się na najstarszy model, po chwili okazuje się, że został znaleziony jeszcze starszy. Historycy sądzą, że pierwsze z nich pojawiły się około 7000 lat temu. Niestety nie ma żadnych śladów z tego okresu. Na ten moment miano najstarszej gry zyskała Królewska gra z Ur, nazywana również Grą na dwudziestu kwadratach. Była ona popularna ponad 5000 lat temu w Mezopotamii, jest przodkiem tryktraka. Natomiast jest zgoda, co do tego, że gry planszowe pojawiły się jeszcze przed odkryciem pisma. Instrukcje pewnie trzeba było zapamiętać, a teraz możemy w każdej chwili na nią zerknąć, co jest sporym ułatwieniem [6].
Jednym z przykładów innowacyjnych metod dydaktycznych są gry strategiczne (zawierają elementy planowania, osiągania długofalowych celów) i symulacyjne (połączenie gry, roli i symulacji), które spełniać mogą w edukacji bardzo ważne funkcje: stwarzając możliwość integracji grupy prowadzą do współdziałania, uczą empatii, wspierają komunikację i powodują myślenie na temat miejsca dziecka w danej grupie. Poza tym umożliwiają lepsze przyswojenie pewnych wiadomości poprzez umiejscowienie ich w kontekście zabawy [7].
Zatem jakie gry są najlepsze dla dzieci? Które je najbardziej rozwijają? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ wszystko zależy od zainteresowań dziecka, a także od potrzeby chwili.
Dodatek: Jakie mogą być rodzaje gier planszowych?
Chciałam wyodrębnić kilka rodzajów gier planszowych, ponieważ jeśli już mamy taką wiedzę, łatwiej nam wybrać takie, które będą odpowiadały danemu dziecku. Zatem można wyszczególnić kilka typów:
- Gry dla dzieci – Wyróżnia je to, że mają proste zasady i nierzadko zawierają elementy edukacyjne. Nazewnictwo gra dla dzieci nie musi być ograniczające, często tego typu gry bawią, również dorosłe osoby. Możne to być forma przyjemnego i wartościowego spędzenia czasu, zarówno dla dzieci jak i dorosłych np. Chińczyk.
- Gry rodzinne – Jest to rozrywka z założenia adresowana do dzieci i dorosłych, zasady są skonstruowane tak, aby trafiły do jednych i drugich np. Scrabble.
- Gry imprezowe – To takie, które można zabrać na spotkanie ze znajomymi, odbiorcami mogą być dzieci i dorośli, zależy od rodzaju gry. Natomiast, jeżeli chodzi o sam zamysł to ma być intuicyjna rozrywka, zręcznościowa, bazująca na skojarzeniach itp. Przykładem mogą być gry detektywistyczne np. Cluedo.
- Gry ekonomiczne – Jest to forma rozrywki, która ma na celu używanie zagadnień z podstaw ekonomii, planowania np. Monopoly.
- Gry kooperacyjne – Kooperacja to inaczej współpraca. Tak więc głównym założeniem jest dążenie do wspólnego celu. Gracze powinni sobie pomagać, wspólnie decydować. Przykładem mogą być gry przygodowe np. Pandemia.
- Gry bitewne i wojenne – W takich grach tworzy się własne armie, toczy bitwy i wojny. Mogą być fikcyjne lub oparte na prawdziwych wydarzeniach np. Ryzyko [8].
Można przytoczyć również inne rozróżnienie gier planszowych. W każdym razie takich podziałów jest wiele, natomiast ja podam jeszcze drugi, z którego wybrałam według mnie najbardziej interesujące rodzaje gier:
- Gry strategiczne – Taktyka odgrywa tutaj kluczową rolę. Zawierają one plansze i zestaw pionków. Rozwijają one u graczy strategiczne myślenie i planowanie np. 7 Cudów Świata.
- Gry zręcznościowe – W tego typu grach zwykle nie ma planszy, ale również wpływają one pozytywnie na rozwój dziecka. Polegają one na układaniu wzorów, figur i ich zapamiętywaniu. Pomagają one w ćwiczeniu pamięci i spostrzegawczości np. Jenga.
- Gry słowne – Ten rodzaj gier pomaga w zdobywaniu nowego słownictwa, a także uczy poprawnego składania wypowiedzi. Takie gry mogą być wykorzystane przez logopedę. Można wyróżnić, również podtypy:
- językowe (doskonalące umiejętności językowe) np. gra do nauki języka angielskiego How are you?
- komunikacyjne (ćwiczą zdolności komunikacyjne, takie jak płynność, intonacja, akcent) np. Fabryka języka.
- Gry logiczne – Ta forma gier obejmuje gry tradycyjne oparte na konkurencji oraz gry quizowe. Z takich tradycyjnych można wymienić Warcaby, Szachy [9].
W to nam graj!
Dzieci ze Świetlicy M. Łodzi Niegniewni mają swoje ulubione gry planszowe, które urozmaicają im wspólne spędzanie czasu. Najwięcej naszych wychowanków ceni sobie rozrywkę połączoną z edukacją, którą zapewnia im gra Cortex. Dzięki niej ćwiczę wzrok, pamięć i cieszy mnie to, że jak gramy to fajnie spędzamy czas na świetlicy – mówi Kasia – lat 13. Asia – lat 12, dodaje, że lubi tę grę, ponieważ rozwija jej mózg. Ola – lat 13, także uważa Cortex za faworyta planszówek, podsumowuje: Grając nasz umysł musi się natrudzić. Z kolei Marta – lat 14, przywołuje grę Ryzyk Fizyk, ona jej się najbardziej podoba. Wymieniła właśnie ją, bo rozwija mózg i można grając dowiedzieć się przeróżnych ciekawostek. Natomiast Kamil – lat 12, podsunął kilka według niego dobrych pozycji: Wsiąść do pociągu, Wirus, Niedźwiedzie vs Bobasy, Cluedo. Jego ulubioną jest pierwsza o której wspomniał. Dlaczego akurat ta? Lubię grać w Wsiąść do pociągu, ponieważ trzeba w tej grze dużo cierpliwości, koncentracji i czasu. Również trzeba dużo myśleć – komentuje Kamil.
Pomysł na spędzanie razem czasu – turniej planszówek!
Nie o wszystkich podopiecznych ze świetlicy teraz wspomniałam, ale właściwie każdy z nich sporadycznie wchodzi w świat gier planszowych, pobudza swoją wyobraźnię oraz zapewnia gimnastykę dla mózgu. Od czasu do czasu organizujemy na świetlicy turnieje planszówek, do wygrania są drobne nagrody. Dzieciaki wychodzą ze świetlicy z głową pełną pomysłów, po różnego rodzaju formach zabaw, w których przemycana jest wiedza. Gry planszowe, również przyczyniają się do tego, że pojawiają się nowe informacje. W to nam wszystkim graj!
Dla zachowania prywatności dzieci ze Świetlicy ich imiona zostały zmienione. Chciałam im podziękować za dodanie kilku zdań od siebie.
D a r i a S t a s i a k
Absolwentka pedagogiki w zakresie profilaktyki i animacji społeczno–kulturalnej na Uniwersytecie Łódzkim oraz magister kulturoznawstwa ze specjalnością: twórcze pisanie (również UŁ).
Obecnie jest wychowawcą w Świetlicy Środowiskowej M. Łodzi Niegniewni.
W kręgu jej zainteresowań są m.in. kreatywne formy spędzania czasu z dziećmi, nauka przez zabawę, stąd pomysł na powyższy artykuł.
Należy też do Fundacji Mózg Malina. Wraz z resztą zespołu brała udział w Projekcie Umiejętne kształtowanie pociech – siła matek z Łodzi
(był to projekt bezpłatnych warsztatów o kreatointeligencji przeznaczony dla łodzianek, mam lub przyszłych mam).
Napisała kilka reportaży o Łodzi, trzy z nich zostały wydane w gazecie społeczno-lokalnej Miasto Ł.
Ma doświadczenie w pracy z dziećmi. Oprowadzała grupy po Muzeum Animacji Se-ma-for, a także organizowała tam warsztaty.
Prowadziła zajęcia w szkołach, przedszkolach, instytucjach kultury.
Jeśli uważasz, że nasza działalność jest cenna, możesz nas wesprzeć swoją darowizną:
Przypisy:
[1] J. Anioł, Emocje i edutainment, czyli więcej pytań niż odpowiedzi, Uniwersytet Wrocławski, s. 69-70 [powrót do góry]
[2] G. Leśniewska, Gry jako narzędzia wspierające proces edukacji, Szczecin 2017, s.67 - 68, tekst dostępny online - tutaj (dostęp: 09.12.2020) [powrót do góry]
[3] J. Nastaj, S. Sadowski, E. Buglewicz, Stosowana analiza zachowania w służbie maksymalizacji potencjału gier edukacyjnych, Lublin 2018, s. 130, tekst dostępny online - tutaj (dostęp: 09.12.2020) [powrót do góry]
[4] Tamże, dz. cyt., s. 130 [powrót do góry]
[5] A. Kubala-Kulpińska, Wpływ gier planszowych na rozwój, Poznań 2019, tekst dostępny online - tutaj (dostęp: 09.12.2020) [powrót do góry]
[6] I. Czarkowska, Gry planszowe, Bielsko-Biała 2018, s. 2-3 [powrót do góry]
[7] G. Leśniewska, Gry jako narzędzia wspierające proces edukacji, Szczecin 2017, s. 69-70, tekst dostępny online - tutaj (dostęp: 09.12.2020) [powrót do góry]
[8] I. Czarkowska, Gry planszowe, Bielsko-Biała 2018, s. 6-8 [powrót do góry]
[9] A.Kubala-Kulpińska,Wpływ gier planszowych na rozwój, Poznań 2019, tekst dostępny online - tutaj (dostęp: 09.12.2020) [powrót do góry]
Fotografie:
Zdjęcie pierwsze: Karolina Grabowska z Pexels
Zdjęcie drugie: annettegottsunda z Pixabay
Zdjęcie trzecie: Nietjuh z Pixabay
Szczegółowe informacje o projekcie Świetlicy Środowiskowej "M.Łodzi Niegniewni", wzmiankowanej w powyższym Artykule, znajdziesz tutaj.
