„Język żyrafy czy szakala? Jak komunikować się bez przemocy?”

„Pewnego dnia słońce i wiatr mocno kłócili się ze sobą o to, kto jest silniejszy. Wiatr powiedział : “Widzisz tego starego człowieka w płaszczu? Założę się, że potrafię zedrzeć z niego ten płaszcz szybciej niż ty.
Słońce schowało się więc za chmurami, a wiatr zaczął wiać mocniej i mocniej, aż wreszcie przybrał siłę huraganu. Jednak im mocniej wiał, tym bardziej starzec otulał się płaszczem.
Wreszcie wiatr zrezygnował i ucichł. Wtedy słońce wyszło za chmur i uśmiechnęło się przyjaźnie do człowieka. Natychmiast otarł czoło i zdjął płaszcz. Słońce udowodniło wiatrowi, że delikatność i przyjazne podejście są zawsze silniejsze niż furia i siła.”

Autor: Ezop z Grecji

 

            Ta krótka przypowieść stanowi zaproszenie do refleksji nad tym w jaki sposób się porozumiewamy z ludźmi, czy nasz język i postawa przypomina zachowanie słońca czy też wiatru. W koncepcji Rosenberga Marshall’a Porozumienie bez przemocy (ang. Nonviolent Communication, NVC) język słońca jest odpowiednikiem języka żyrafy, natomiast wiatr można utożsamić z językiem szakala. Warto w tym miejscu poświęć chwilę i zastanowić się nad tym jakie „zwierzę” jest w nas w czasie rozmowy z naszymi dziećmi.

            Porozumienie bez przemocy (PPB), często nazywane językiem serca – dzięki któremu zaczynamy dawać z serca. Polega głównie na dotarciu do potrzeb drugiej osoby, jest pozbawione zachowań przemocowych . Jest językiem za pomocą, którego możemy budować zrozumienie, szacunek i chęć współpracy, zamiast konfliktów i nieporozumień. W założeniu koncepcja opiera się na zdolności wyrażania własnych uczuć i potrzeb, a także na zrozumieniu uczuć i potrzeb osób, z którymi się porozumiewamy -   bez względu na to, jak one to wyrażają. 

            Na dialog wyrażony „językiem serca” składają się dwie fazy empatia oraz szczere wyrażenie własnych uczuć. Aby móc twierdzić, że to co mówimy jest wyrażone w modelu PBP nasze komunikat powinien być wolny od sformułowań zawierających ocenę spostrzeżenia, powinien wyrażać nasze uczucia i określać potrzeby, oraz zawierać konkretną prośbę. Budowanie komunikatów do naszych bliskich zawierających wszystkie te cechy nie jest sprawą prostą, w momencie rozmowy z drugą osobą często po prostu brak nam czasu na wyrażenie wszystkich powyższych „myśli”. Warto jest nauczyć się świadomego korzystania z czterech kroków modelu, które można w wyrazić w prostych stwierdzeniach:

1. „Kiedy widzę (słyszę)...”, czyli tak naprawdę uświadamiamy sobie co zaobserwowaliśmy, bez interpretowania rzeczywistości.
2. „To czuję się (jest mi)...”, czyli jak się czuję w związku z tym, co obserwuję.
3. „To chcę (mam potrzebę)...”, to co potrzebuję, jest dla mnie ważne ale nie preferencje ani konkretne działania.
4. „A zatem czy zechciał(a)byś (mogłabyś/mógłbyś...”, jasno sformułowana prośba o to, co wzbogaci moje życie – bez stawiania żądań. Konkretne działanie, które chciał(a)bym, by podjęto.

 

            Powyższe kroki opisują schemat komunikatu, który jest pełen empatii i wyraża osobę która go mówi. Językiem, który będzie zawierał PBP jest język żyrafy. W świecie żyrafy potrzeby są najważniejsze a w ich zaspokojeniu pomaga empatia zarówno wobec siebie jak i innych oraz szczerość. Rozmówcy chcą dojść do porozumienia, kontaktu ze sobą. Ważne są zarówno potrzeby „moje” jaki „twoje” a za każdym działaniem stoi próba zaspokojenia jakieś potrzeby. Uczucia są niejako „dziećmi” potrzeb – wskazują czy są zaspokojony. Owszem w tym porozumiewaniu też mogą pojawiać się konflikty, ale tylko gdy wierzymy, że są jedną ze strategii zaspokojenia potrzeby.  Działania jakie można wskazać jako sprzyjające nawiązaniu kontaktu to. m. in. używanie formy pytającej, parafrazowanie, nawiązanie do uczuć i potrzeb, współodczuwanie, pozostawanie obecnym oraz upewnianie się czy dobrze się rozumiemy.

            Językiem, który jest przeciwstawny do nawiązywania kontaktu i stanowi niejako „zabójcę” empatii jest język szakala. W świecie szakala najważniejsze są oczekiwania które mają doprowadzić do zaspokojenia tylko swoich potrzeb. W komunikacji tej pełno jest sformułowań zawierających osądy, etykiety, zarzuty, negowanie, analizowanie, porównania, doradzania. Głównymi ogniwami są interpretacja, uczucia rzekome, strategia oraz żądania. Nie ma tu miejsca na ja i ty (my), jest tylko ja lub ty, jak zawsze i nigdy czy dobry – zły.  Wierzymy, że to inni są przyczyną naszych uczuć nie dając nikomu wyboru.

 

            W naszym świecie nastawionym na rywalizację oraz wszechobecny konsumizm często zapominamy o drugim człowieku, jego potrzebach. Niejednokrotnie można też, zatracić się na rzecz innych osób i zapomnieć o tym co dla nas samych ważne, o naszych potrzebach czy uczuciach. Warto jest zastanowić się o tym co ważne, dla nas i innych i nauczyć się to dostrzegać nie tylko oczami, ale także wrażać za pomocą komunikatów które są pozbawione oczekiwań i ocen. Wiedząc, już czym charakteryzuje się język szakala i żyrafy wybierz w jaki sposób zaczniesz się komunikować się ze swoimi bliskimi. Czy będziesz miał duże serce, które jest pełne empatii i głowę uniesioną do góry, dzięki czemu można dostrzec więcej, Czy będziesz jak szakal nastawiony tylko na zaspokojenie swoich potrzeb – wybór należy do Ciebie :)