Jak wspierać dzieci w czasie epidemii koronawirusa?

Każdego dnia docierają do nas nowe informacje dotyczące rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19 w Polsce i na świecie. W ostatnich dniach prawdopodobnie wszyscy zmodyfikowaliśmy sposób, w jaki na co dzień funkcjonowaliśmy: więcej czasu spędzamy w domu, ograniczamy kontakty z innymi ludźmi, rezygnujemy z przyjemności, których dostępność traktowaliśmy dotychczas jako coś oczywistego, na przykład z wyjścia do kina lub wypicia kawy w gronie przyjaciół w ulubionej kawiarni. Towarzyszą nam przy tym różne emocje. Dzieci również przeżywają to, co w ostatnim czasie dzieje się w związku z koronawirusem, chociaż czasami trudno im o tym opowiedzieć lub to okazać. Poniżej kilka rad dotyczących tego, o czym warto pamiętać we wspieraniu dzieci w czasie epidemii.

Zadbaj o siebie

Pierwszym krokiem do dobrego zadbania o innych jest zatroszczenie się o własne potrzeby. Odczuwasz lęk związany z doniesieniami dotyczącymi koronawirusa? Obawiasz się o bezpieczeństwo swoje i bliskich? Trudno Ci zaadaptować się do nowej sytuacji i odnaleźć się w obliczu obowiązków związanych na przykład z pracą zdalną? Brakuje Ci aktywności, które dotychczas wykonywałeś, a które teraz ograniczyłeś lub zawiesiłeś, dbając o bezpieczeństwo swoje i innych ludzi? W każdej z tych sytuacji zacznij od wsłuchania się we własne emocje, próby ich rozpoznania i przyjęcia. To, co czujesz, nie jest ani dobre, ani złe – złość, strach, poczucie paniki to sygnał, że w Twoim życiu dzieje się coś, co jest trudne i co wymaga wypracowania nowych sposób radzenia sobie z tym. Zaakceptuj swoje emocje, poczuj je w ciele i postaraj się przyjąć je jako wiadomość, którą Twój organizm próbuje Ci wysłać. Być może potrzebujesz, by ktoś Cię wysłuchał i zamiast osądzania lub radzenia, po prostu z Tobą pomilczał. Być może ulgę przyniesie Ci znalezienie czasu na relaks lub ulubione hobby. Być może potrzebujesz informacji, które stanowiłyby przeciwwagę dla niekiedy pesymistycznych relacji medialnych (o tym pisaliśmy tutaj). Bez względu na to, czego najbardziej Ci dzisiaj brakuje, spróbuj znaleźć sposób, który pozwoli Ci zatroszczyć się o siebie i wrócić do równowagi.

Bądź uważny

Często trudno nam nazwać to, co odczuwamy lub dokładnie określić, czego potrzebujemy. Pamiętaj, że dziecko może nie mówić wprost o swoim lęku lub poczuciu zagubienia, może też nie pytać o to, co się dzieje. Nie oznacza to jednak, że takie emocje lub myśli mu nie towarzyszą. Dlatego przede wszystkim staraj się być uważny i wrażliwy w relacji z dzieckiem. Bądź blisko, obserwuj jego zachowanie i pamiętaj, że to, co na pierwszy rzut oka można by zinterpretować jako na przykład ignorowanie tego, co mówisz lub łamanie jakichś określonych w Waszym domu zasad, może być sygnałem, że Twoje dziecko przeżywa coś, co wykracza poza jego dotychczasowe umiejętności poradzenia sobie z tym.

Daj czas

Dzieci często potrzebują czasu, aby oswoić się z nowymi sytuacjami. Pozostanie w domu z rodzicami może być przyjemne, co jednocześnie nie znaczy, że nie będą one tęsknić do tego, w czym na razie nie mogą brać udziału, czyli na przykład do spotkań z kolegami lub swobodnej zabawy na świeżym powietrzu. Bez względu na wiek dziecka, zaproponuj mu spędzanie razem czasu: na rozmowie, zabawach, odkrywaniu nowych możliwości zrobienia czegoś wspólnie. Nie oznacza to, że będąc w domu, we wszystkie czynności musisz włączać dziecko – ono też może potrzebować chwili samotności lub może chcieć zrobić coś samodzielnie. Pamiętaj jednak, że Twoja uważna obecność i gotowość do zaangażowania się we wspólne aktywności są bardzo ważne dla tego, aby dziecko mogło poczuć się bezpiecznie i pewnie, wiedząc, że jestem blisko niego. W końcu relacje tworzą się przez interakcje.

Zaakceptuj różne uczucia

Lęk, złość, smutek, rozdrażnienie, panika – to tylko niektóre emocje, które mogą pojawić się u Twojego dziecka. Przyjmij je wszystkie i okaż dziecku, że ma do nich prawo, a to, że je odczuwa, jest naturalne i nie jest niczym złym. Każdy z nas potrzebuje wsparcia, gdy dzieje się coś, co jest dla niego trudne – dzieci zaś w szczególny sposób potrzebują naszej pełnej empatii i uważności postawy, która będzie dla nich wsparciem w radzeniu sobie z tym, co przeżywają.

Rozmawiaj

Wyjaśniaj dziecku to, co się dzieje i odpowiadaj na jego pytania. Do Twojego dziecka prawdopodobnie docierają bardzo różne informacje, na przykład medialne, dotyczące koronawirusa, które mogą wywoływać lęk i niepewność. Stwórz bezpieczną i spokojną atmosferę do tego, aby mogło ono powiedzieć o tym, czego obawia się w związku z tym, co dzieje się wokół niego. Wyjaśnij, dlaczego nie spotyka się już z kolegami na placu zabaw, nie zabierasz go na wspólne zakupy, a z babcią rozmawiacie tylko telefonicznie. Opowiadaj dziecku o koronawirusie w sposób, który będzie dla niego zrozumiały i pozwoli mu zrozumieć, dlaczego Wasze życie w ostatnim czasie się zmieniło i z jakiego powodu podejmujecie pewne, nie zawsze przyjemne, działania. Jednocześnie nazywanie tego, co dziecko odczuwa, ma ogromne znaczenie dla oswajania i przeżywania emocji.

Bądź otwarty

W sytuacjach trudnych może towarzyszyć nam pragnienie, aby znaleźć takie rozwiązanie danej sytuacji, które zadziała szybko i w naszym mniemaniu skutecznie. Pamiętaj jednak, że każdy z nas jest inny i to, co stanowiło wsparcie dla dziecka Twoich przyjaciół, dla Twojej pociechy może być niewystarczające lub zupełnie nietrafione. Dlatego bądź otwarty! Inspiruj się doświadczeniami innych osób. Spróbuj nie koncentrować się na tym, czy jakaś metoda „działa”; nasze potrzeby są uniwersalne, ale istnieje mnóstwo różnorodnych strategii na ich zaspokajanie. Jeśli widzisz, że coś, co wczoraj okazało się być świetnym pomysłem, dzisiaj już takim nie jest, nie bój się szukać nowych rozwiązań.

Szukaj informacji

Porady psychologów dziecięcych, blogi o rodzicielstwie, grupy na facebooku – w sieci możesz znaleźć wiele cennych wskazówek, które mogą okazać się pomocne w zadbaniu o siebie i o dziecko. Korzystaj z dobrych rad, dopasowując je do możliwości i potrzeb swojej rodziny.

Aleksandra Pawłowska

Magister psychologii oraz filologii polskiej. Od 2012 roku pracownik Archidiecezjalnego Ośrodka Adopcyjnego.

Od 2013 roku pracuje ze studentami Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi,

prowadząc zajęcia m.in. z psychologii wychowawczej, psychologii kreatywności, technik pamięciowych oraz lektorat języka polskiego jako obcego.

Ukończyła studia podyplomowe w zakresie psychologii śledczej w praktyce w Uniwersytecie SWPS w Warszawie oraz liczne kursy i szkolenia.