10 sposobów na szybsze dostanie się do lekarza

Strona jest aktualizowana.

Zapraszamy już wkrótce!

2020, Fundacja Służby Rodzinie "Nadzieja"

10 sposobów na szybsze dostanie się do lekarza

Czy kiedykolwiek Ty albo ktoś z Twojej Rodziny miał poczucie, że zbyt długo musi czekać do lekarza specjalisty? Jeśli tak, ten artykuł jest dla Ciebie. Poświęć kilkanaście minut, poznaj dziesięć praktycznych wskazówek dotyczących zapisów na leczenie w polskiej służbie zdrowia a może się okazać, ze zaoszczędzisz nawet i kilka tygodni oczekiwania na wizytę u specjalisty.

1. Sprawdź, czy zaliczasz się do kategorii osób, którym ustawa przyznaje prawo do korzystania z leczenia i usług w aptekach poza kolejnością.

Takich kategorii przepis wylicza dwanaście¹. Dla czytelności podzielimy je na większe cztery grupy. Kliknij tutaj, by je wyświetlić.

Czy w przypadku skorzystania z powyższego prawa, powinniśmy być przygotowani na przedstawienie odpowiedniego dowodu, że faktycznie należymy do kategorii wymienionej w przepisie? Tak. Np. kobietom w ciąży zaleca się, by przedstawiły zaświadczenie od lekarza potwierdzające ciążę oraz dokument tożsamości; z kolei dawcy krwi i przeszczepów powinni przedstawić legitymację „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub, odpowiednio, „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu”.

Jakiego rodzaju leczenia dotyczy powyższe uprawnienie? To uprawnienie dotyczy leczenia szpitalnego oraz ambulatoryjnego specjalistycznego. Co do tego ostatniego, trzeba jednak dodać, że z uwagi niejasności w przepisach, swego czasu istniał spór pomiędzy Rzecznikiem Praw Pacjenta a Ministerstwem co do tego, czy uprawnienie „poza kolejnością” dotyczy np. rehabilitacji, psychiatrii czy stomatologii². W każdym razie, jest jasne, ze to uprawnienie nie ogranicza się wyłącznie do pierwszych wizyt (czyli obejmuje cały proces leczenia pacjenta).

Czy powyższe prawo do pominięcia kolejki dotyczy „kolejki” tworzącej się danego dnia przed gabinetem lekarskich czy też kolejki w informatycznym systemie zapisów (tzw. listy oczekujących)? Ustawowe prawo dotyczy tej ostatniej. Choć oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by co do tej pierwszej „kolejki” poprosić czekających pacjentów o wejście do specjalisty wcześniej z uwagi na naszą szczególną sytuację; ponieważ jednak nie działamy już wówczas w obrębie ustawowego uprawnienia, musimy liczyć się odmową.

Co w praktyce oznacza prawo do obsłużenia poza kolejnością? Wyjaśniają to przepisy: „Korzystanie poza kolejnością (…) oznacza, że świadczeniodawca udziela tych świadczeń poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących (…) w dniu zgłoszenia [tj. niekoniecznie natychmiast; wyjątkiem są oczywiście stany nagłe – przyp. PK]. W przypadku gdy udzielenie świadczenia nie jest możliwe w dniu zgłoszenia, świadczeniodawca wyznacza inny termin poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących. Świadczenie z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej nie może być udzielone w terminie późniejszym niż w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia.”³. W praktyce jednak może być różnie: choćby z tego powodu, że wiele osób na raz może korzystać z tego uprawnienia.

2. Sprawdź jakie są najbliższe wolne terminy na leczenie placówkach mających kontrakt z NFZ na oficjalnej stronie terminyleczenia.nfz.gov.pl

Przykładowy widok strony www.terminyleczenia.nfz.gov.pl (dostęp 11.02.2020).

Dzięki tej witrynie, jak i jeszcze innym narzędziom, o których poniżej, można zaoszczędzić tygodnie a nawet miesiące oczekiwania.

Skąd biorą się tak duże różnice w wolnych terminach w danych placówkach? M.in. jak poinformowała wczoraj, tj. 10.02.2020, Najwyższa Izba Kontroli „często pacjenci kierują się do znanych sobie placówek medycznych, nie wiedząc, że mogą uzyskać dane świadczenie w krótszym terminie u innego świadczeniodawcy.”. Preferują placówki z określoną renomą lub też największe (najlepiej znane) w rejonie/województwie, co prowadzi do znacznych różnic między najdłuższymi a najkrótszymi kolejkami w danym zakresie świadczeń, np. w przypadku endoprotezoplastyk stawowych czy zabiegów w zakresie soczewki (zaćma)⁴.

Czy możesz zapisać do lekarza w innym mieście? Jak informuje Rzecznik Praw Pacjenta na następujących obszarach nie obowiązuje rejonizacja: ambulatoryjna opieka specjalistycznej (poradnie specjalistyczne); leczenia szpitalnego; rehabilitacji leczniczej; leczenia uzależnień; opieki psychiatrycznej; opieki długoterminowej i hospicyjno-paliatywnej⁵. Co to znaczy? To oznacza, że jeżeli nasz stan zdrowia na to pozwala i jesteśmy mobilni, to korzystając z omawianej strony internetowej możemy znaleźć krótszy wolny termin np. w pobliskich miastach i zapisać się właśnie tam⁶.

Jednocześnie, trzeba zastrzec, że dane na tej stronie nie zawsze są aktualne. Jak sobie z tym poradzić? Po pierwsze, korzystając z numerów telefonów podanych na tej stronie, zawsze można zadzwonić do danego podmiotu i upewnić się, czy podane daty są prawidłowe. Po drugie, można skorzystać z innej oficjalnej strony https://zip.nfz.gov.pl/. Tam znajdziemy wykaz wszystkich podmiotów leczniczych współpracujących z NFZ (na tej stronie nie ma już jednaj informacji o wolnych terminach). Choć to bardziej czasochłonne, możemy dzwonić po kolei do wyliczonych przychodni czy szpitali i pytać się o wolne terminy. Można mieć nadzieję, że z czasem dane z powyższych stron będą coraz bardziej aktualne. NFZ ma świadomość problemu: 2018 r. nałożono kary umowne na ponad 300 świadczeniodawców za uchybienia dotyczące prowadzenia list oczekujących na leczenie⁶.

Czy powyższe informacje możemy uzyskać telefonicznie? Tak. Te informacje możesz uzyskać także na Telefonicznej Informacji Pacjenta pod numerem 800 190 590, która jest czynna 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu (więcej o TIP tutaj). To dobra wiadomość dla tych, którzy nie korzystają z Internetu albo chwilowo mają kłopot z dostępem do niego.

3. Pamiętaj, że nie zawsze potrzebne jest skierowanie.

Kliknij tutaj, by wyświetlić listę sytuacji, gdy nie jest potrzebne skierowanie.

4. Rozważ omówienie z lekarzem możliwość zakwalifikowania Twojej sytuacji jako tzw. przypadku pilnego, jeśli widzisz ku temu przesłanki.

Przepisy odróżniają dwa zasadnicze stany. Przypadek „pilny” i przypadek „stabilny”. Przypadek „pilny” zachodzi „jeżeli istnieje konieczność pilnego udzielenia świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego i możliwość szybkiego pogorszenia stanu zdrowia lub znaczącego zmniejszenia szans na powrót do zdrowia. Przypadek „stabilny”, to zgodnie z przepisem, stan inny niż nagły i inni niż „pilny”⁸. Oznaczenie Twojej sytuacji jako „pilnej” może skrócić czas dostępu do specjalisty albo szpitala.

Potrzeba tu jednak ostrożności: Najwyższa Izba Kontroli odnotowuje „Znaczący i nagły wzrost liczby pacjentów kwalifikowanych przez lekarzy kierujących do kategorii medycznej «przypadek pilny». Część skierowania z adnotacją «pilny» nie znajduje medycznego potwierdzenia.”⁹.

5. Poznaj kilka przydatnych zasad związanych z rejestracją u lekarza.

By zarejestrować się, nie trzeba osobiście udawać się do placówki. Jak stanowi przepis, można zrobić to również „za pośrednictwem osoby trzeciej, w tym przy wykorzystaniu telefonu lub innych środków komunikacji elektronicznej.”¹⁰
Przy rejestracji spróbuj się dowiedzieć, ile czasu przeznacza lekarz na danego pacjenta. Jeśli jest to średnio 30-40 min. (osobiście znam takie przypadki), wówczas będziesz mógł lepiej zaplanować, kiedy przyjść na wizytę i tym samym uniknąć nawet i kilkugodzinnego czekania w poczekalni.
Jeśli Twój stan ulegnie pogorszeniu, nie wahaj się poinformować o tym podmiotu leczniczego. Wówczas możesz uzyskać krótszy termin¹¹.
Jak wskazuje Rzecznik Praw Pacjenta „W sytuacji, gdy pacjent jest objęty leczeniem specjalistycznym, termin wizyty kontrolnej powinien zostać ustalony podczas bieżącej wizyty u lekarza. To lekarz powinien zapewnić ciągłość leczenia, a nie pracownicy rejestracji.”¹². Dzięki temu będziemy mogli ominąć bieżącą kolejkę do rejestracji.
Jeśli z wyjątkowych przyczyn nie mogłeś(aś) dotrzeć na umówioną wizytę, jeszcze nie wszystko stracone. Jeśli uprawdopodobnisz, że niezgłoszenie się nastąpiło z powodu siły wyższej, zostanie przywrócony na listę oczekujących. Jednocześnie jest obowiązany zgłosić się niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia ustania przyczyny niezgłoszenia się na ustalony termin udzielenia świadczenia.¹³

Ponadto, dla dobra innych pamiętajmy, że:
Jeśli nie możesz stawić się w placówce lub gdy zrezygnowałeś(aś) ze świadczenia, masz obowiązek niezwłocznie powiadomić placówkę. Nie blokuj miejsca innym¹⁴.
Ustawa zabrania zapisywania się równolegle do kilku specjalistów czy szpitali w tej samej sprawie¹⁵.

6. Pamiętaj, że w niektórych wypadkach, by uzyskać receptę czy zlecenie na wyroby medyczne, nie musisz czekać na badanie lekarskie.

Odpowiedni przepis stanowi: „Lekarz może, bez dokonania badania pacjenta, wystawić receptę niezbędną do kontynuacji leczenia oraz zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne jako kontynuację zaopatrzenia w wyroby medyczne, jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej.”¹⁶

7. Ustal, w jakim standardzie powinno być dokonane zlecone Ci badanie.

W swojej praktyce spotkałem się z następującą sytuacją. Kobieta w ciąży czekała na wizytę u lekarza. Gdy zobaczyła się z lekarzem, uzyskała skierowanie na badania. Zapisała się na badanie. Czekała. Gdy otrzymała wyniki, znów czekała na wizytę u lekarza. Gdy się z nim ponownie zobaczyła, okazało się, ze lekarz chciał, by badanie było wykonane w określonym standardzie a to, które wykonała pacjentka, go nie spełniało.

Jak zaradzić takiej sytuacji? Po pierwsze, warto zawsze zapytać się lekarza o standard badania czy o placówkę, w które rekomendowałby wykonanie badania. Po drugie, możemy o to zapytać w danej placówce („Podmiot wykonujący działalność leczniczą, na wniosek pacjenta, udziela (…) szczegółowych informacji na temat udzielanych świadczeń zdrowotnych, w szczególności informacji dotyczących stosowanych metod diagnostycznych lub terapeutycznych oraz jakości i bezpieczeństwa tych metod”¹⁷).

8. Dobrze przygotuj się do wizyty.

Nie raz spotykałem się z sytuacjami, gdy pacjenci żalili się, że ze stresu zapomnieli spytać się lekarza o coś ważnego. Niekiedy w takich sytuacjach może okazać się konieczne ponowne zapisanie do lekarza. Stąd, warto się dobrze przygotować do wizyty: spisać najważniejsze pytania, zebrać myśli przed samym wejściem lub zabrać ze sobą osobę bliską. To ostatnie uprawnienie, zwykle kojarzone z obecnością ojców na porodówkach, jest w rzeczywistości znacznie szersze: możemy wejść z osobą przez nas wskazaną (a zatem nie tylko z członkiem rodziny¹⁸) w zasadzie na każde badanie. Taka obecność jest zalecana zwłaszcza, gdy pacjent odczuwa duży stres w kontakcie z lekarzem lub pacjentem jest osoba już nie w pełni sprawna intelektualnie (np. osoba w bardzo podeszłym wieku).

9. Rozmawiaj. Bądź uprzejmy.

Kontakt ze służbą zdrowia potrafi być niekiedy frustrujący; dla obu stron: i dla personelu medycznego i dla pacjenta. Niekontrolowany wybuch emocji może nam w praktyce utrudnić dostęp do lekarza (np. gdy lekarz nie zdecyduje się nas przyjąć poza listą).

Jeśli spotkamy się z niemiłym potraktowaniem np. przez lekarza, pamiętajmy, by nie gasić ognia ogniem. Specjaliści ds. negocjacji zalecają, by w przypadku wybuchu drugiej strony, zwykle nie tyle się od razu bronić, co spokojnie pozwolić dać upust negatywnym uczuciom drugiej strony. Miejmy też na uwadze, że w wielu wypadkach lekarzy działających w ramach NFZ obejmuje ochrona prawna przysługująca funkcjonariuszom publicznym¹⁹. Znieważenie takiej osoby podlega surowym sankcjom karnym (wg dostępnych danych, pacjenci najczęściej atakują lekarzy, którzy nie chcą im wypisać zwolnienia na żądanie lub odmawiają przyjęcia poza kolejką²⁰). Spokojna rozmowa może być kluczem otwierającym wiele drzwi. Z kolei, gdy usłyszymy „nie”, spytajmy się uprzejmie „Dlaczego?” (niektóre ustalenia pokazują, że wiele osób kończy negocjacje po usłyszeniu odmowy).

10. Jeśli już musisz czekać, czekaj mądrze.

Co zrobić, gdy idziemy do lekarza i widzimy olbrzymią kolejkę? Bardzo ciekawe spostrzeżenia w tym zakresie zawiera często cytowany artykuł „Psychologia kolejek” napisany przez Davida H. Maistera, byłego wykładowcę Harvard Business School²¹. Można z tej pozycji wywieść kilka pożytecznych wniosków co do oczekiwania w przychodniach:

Jeśli lekarz się nie pojawia, dowiedz się, co się stało (zasada: niewyjaśnione oczekiwanie jest odczuwane jako dłuższe niż wyjaśnione oczekiwanie) oraz jak długo trzeba będzie czekać (zasada: niepewne oczekiwanie jest odczuwane jako dłuższe niż to z określonym czasem zakończenia).
Jeśli czekasz już długo, upewnij się, że na pewno zostaniesz przyjęty w danym dniu na podstawia przydzielonego Ci numerka itp. (zasada: niepokój powoduje odczucie wydłużenia czasu, zwłaszcza lęk przed „byciem zapomnianym”).
Upewnij się, że masz realne oczekiwania wobec czasu czekania (zasada: Satysfakcja = Oczekiwania co do X - Faktyczne Postrzeganie X).
Zajmij się czymś (zasada: czas zajęty jest odczuwany jako krótszy niż niezajęty).

Piotr Kaczmarek

Specjalista ds. prawnych i analiz Fundacji Służby Rodzinie "Nadzieja",

wykładowca Szkoły Rodzicielstwa im. Prof. W. Fijałkowskiego w Łodzi.

Jeśli masz jakieś pytania do autora tekstu,

pisz śmiało: kaczmarek@csr.org.pl :)

Jeśli podoba Ci się to, co robimy,

możesz wesprzeć nas 1% podatku.

Przypisy:

[1] Art. 47c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
[2] Zob. wystąpienie Rzecznika Praw Pacjenta do Ministra Zdrowia z dnia 26.07.2017 r. (RzPP-WIP/WPR.420.18.2017.ES.1) oraz odpowiedź Ministerstwa Zdrowia z dnia 08.12.2017 (UZ-PR.024.48.2017.JC) (link; dostęp 11.02.2020).
[3] Art. 47c ust. 2-4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
[4] NIK, "Informacja o wynikach kontroli. Realizacja zadań Narodowego Funduszu Zdrowia w 2018 roku" s. 41-42 (link; dostęp 11.02.2020).
[5] Rzecznik Praw Pacjenta, „DLA PACJENTA - 7 zasad postępowania przy rejestracji w placówce medycznej” (link; dostęp 11.02.2020).
[6] Lek. Magdalena Krajewska, „Jak długie są kolejki do poradni specjalistycznej na NFZ? Jak dostać się szybciej do specjalisty?”.
[7] NIK, "Informacja o wynikach kontroli. Realizacja zadań Narodowego Funduszu Zdrowia w 2018 roku" s. 22 (link; dostęp 11.02.2020).
[8] § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2005 r. w sprawie kryteriów medycznych, jakimi powinni kierować się świadczeniodawcy, umieszczając świadczeniobiorców na listach oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej.
[9] NIK, "Informacja o wynikach kontroli. Realizacja zadań Narodowego Funduszu Zdrowia w 2018 roku" s. 42 (link; dostęp 11.02.2020).
[10] § 13 ust. 1 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
[11] Art. 20 ust. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
[12] Zob. przypis nr 5.
[13] Art. 20 ust. 10e-10f ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
[14] Art. 20 ust. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
[15] „W celu otrzymania danego świadczenia opieki zdrowotnej świadczeniobiorca może wpisać się na jedną listę oczekujących u jednego świadczeniodawcy.” - art. 20 ust. 10 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
[16] Art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r.o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
[17] Art. 14 ust. 2 pkt 1 z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.
[18] „Użyte wustawie określenia oznaczają: (...) osoba bliska – małżonka, krewnego do drugiego stopnia lub powinowatego do drugiego stopnia wlinii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta” – art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008r.o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
[19] art. 44 ustawy z dnia 5 grudnia 1996r.o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
[20] ISB Zdrowie, "Lekarz – funkcjonariusz publiczny?", 19.02.2018 (link; dostęp 11.02.2020); Marta Żbikowska, "Agresywni pacjenci problemem dla lekarzy", Głos Wielkopolski 02.09.2012 (link; dostęp 11.02.2020).
[21] David H. Maister, "The Psychology of Waiting Lines", 2005.

Stan prawny: 11.02.2020 r.